400 yıl öncede yaşıyorlar: Amish halkı zamanı nasıl durdurdu?
Kuzey Amerika'da yaşayan Amish halkı, görenleri tam anlamıyla zaman yolculuğuna çıkarıyor. Amish halkının kurduğu dünyada 17. yüzyıl hala devam ediyor.
06 Mayıs 2024 16:20
119
400 yıl öncede yaşıyorlar: Amish halkı zamanı nasıl durdurdu?
219
Amerika'da bir halk kendini modern teknolojilerin hepsinden soyutluyor ve buna göre yaşam sürüyor: Amish halkı. 17. yüzyıldan kalan gelenekleri devam ettiren ve tamamen dünyadan izole yaşayan bu halk hakkındaki şaşırtıcı gerçekleri sizin için derledik. İşte, Amish halkına dair detaylar...
319
1. Amish kültürü nedir? | Amishler modern teknolojiyi ve kolaylıkları kullanmaya inanmıyor, bunun yerine basit bir yaşam sürmeye odaklanıyor. Tanrısal disipline dayalı bir yaşama inanıyorlar ve katı kilise ahlakını uygularlar. Şiddet içermeyen, affedici disipline inanırlar. Hıristiyanlığın ve kilisenin otoritesine boyun eğmek, yaşam tarzlarının en önemli yönüdür.
419
Amishler genellikle gizemli ve modern dünyadan korunaklı olarak görülüyor. Bunun nedeni modern teknolojiyi reddetmeleri olabileceği gibi insanların inanç sistemlerini bilmemelerinden de kaynaklanıyor olabilir. Halk, basit bir manevi hayata olan büyük bir inançla bağlı.
519
2. Hangi dili konuşuyorlar? | Pensilvanya Hollandalıları olan Amishler hiçbir şekilde Hollandalı değildir. Hollandaca kelimesi, eski bir lehçeyi konuştukları "Deutsch" veya Almancanın bozulmasıdır. Yalıtım nedeniyle dil, mevcut Almanca'dan çok farklı bir telaffuza sahiptir ve çevredeki halkların İngilizcesinden etkilenmiştir. Bazı Amishler, özellikle de Indiana'da, İsviçre Almancasına daha yakın bir versiyon konuşuyorlar.
619
3. Nerede yaşıyorlar? | Çiftçiliğin hayatlarının merkezinde yer aldığı ve kalabalık ailelerden dolayı nüfuslarının hızla arttığı Amishler, modern yöntemlerden etkilenmemek için sürekli olarak kentsel alanlardan uzakta yeni topraklar arıyorlar. Başlangıçta Ohio'ya yerleştikten sonra şu anda Kanada'nın yanı sıra 30 eyalette de bulunuyorlar.
719
4. Nüfus büyüklüğü | Amishler Amerika'da en hızlı büyüyen nüfus gruplarından biridir. Lancaster, Pennsylvania'daki Elizabethtown College'daki Genç Anabaptist ve Pietist Araştırmalar Merkezi'ne göre, nüfusları 1920'de yaklaşık 5 binden bugün neredeyse 300 bine çıktı.
819
Ve bu büyümenin büyük kısmı son otuz yılda gerçekleşti. Merkez, 1984'te sadece 84 bin Amish'in yaşadığını tahmin ediyor, bu da o dönemde nüfusun üç kattan fazla arttığı anlamına geliyor. Nüfus patlaması, geniş aile inancından da kaynaklanmaktadır. Çok sayıda çocuk aynı zamanda çiftçilik işletmelerine de yardımcı olacak güç sağlıyor.
919
5. Çalışma, vergiler ve askerlik | Geleneksel olarak çiftçiliğin her türü Amish çalışma yaşamının merkezinde yer almıştır. Bununla birlikte geçtiğimiz yüzyılda, özellikle marangozluk ve çiftlik ürünlerinin satışı olmak üzere, ticari girişimlere katılanların sayısı giderek artıyor.
1019
Ayrıca Amish olmayanlar için evler ve diğer binalar inşa eden inşaat ekipleri de oluşturuyorlar ve bazen Indiana'da eğlence araçları üretenler gibi "İngilizlerin" sahip olduğu fabrika ve atölyelerde çalışıyorlar. Kazançları üzerinden vergilendiriliyorlar. Diğer insanların ödediği tüm vergileri (gelir, mülk, satış, emlak, şirket, okul) ödüyorlar. Aslında birçoğu hem devlet hem de özel Amish okulları için okul vergilerini iki kez ödüyor.
1119
Ancak, Amishlerin bunu bir tür ticari sigorta olarak görmesi nedeniyle 1965'te Kongre tarafından muaf tutulan Sosyal Güvenlik'i ödemiyor ya da tahsil etmiyorlar. Bunun yerine kilise üyelerinin birbirlerinin fiziksel ve maddi ihtiyaçlarını karşılaması gerektiğine inanıyorlar.
1219
Young Center'a göre bazı eyaletlerde Amishler de aynı nedenle işçi tazminatından muaf tutuldu. Amishler ayrıca pasifizme tercih ettikleri direniş etmeme kavramına olan inançları nedeniyle askerlik hizmetinden de muaf tutuluyor. Bu sadece savaş için değil aynı zamanda kolluk kuvvetleri, politika ve hukuki işlemler için de geçerlidir. Amish halkı Amerika seçimlerinde oy dahi kullanmaz.
1319
6. Teknoloji | Amishlerin yaşamı Almanca'da düzen anlamına gelen "Ordnung" kelimesiyle yönetilir. Kurallar toplumdan topluma değişir. Amish gruplarının çoğu otomobil sahibi olmayı, kamu hizmet hatlarından elektrik almayı, kundağı motorlu tarım makineleri kullanmayı, televizyon, radyo ve bilgisayar sahibi olmayı, lise ve üniversiteye gitmeyi, orduya katılmayı ve boşanmayı başlatmayı yasaklar. Fotoğraf çekmek, kilisenin gurur, kibir ve/veya mağrurluk anlamına gelen bir kelime olan "hochmut" yasağına aykırı olan kişisel kibri besleyebileceği için yasaklanmıştır.
1419
Amishler teknolojiyi kendi içinde kötü olarak görmüyor, ancak çevredeki topluma asimilasyon yaratma potansiyeline sahip olduğuna inanıyor. Özellikle kitle iletişim teknolojisinin kültürlerine yabancı değerleri katmasından korkuyorlar. Arabalar daha fazla hareketlilik sağlayarak toplumu birbirinden ayıracağını ve yerel bağları aşındıracağına inanıyorlar. At arabasıyla ulaşım, toplumu yerel coğrafi tabanına bağlı tutuyor görüşüne bağlılar.
1519
7. Eğitim | Amish çocukları genellikle yalnızca sekizinci sınıfa kadar okula gidiyor; çoğunlukla özel okullarda, ancak Young Center'a göre yaklaşık %10'u devlet okullarında. 14 yaşında okulu bitirme hakları, Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesinin 1972 tarihli bir kararıyla doğrulandı. Eğitimleri ise hem İngilizce hem de Almanca lehçesinde verilmektedir.
1619
8. Dört farklı amish grubu | Amishler tek bir birim değildir. Dört ana grup vardır: Eski Düzen, Yeni Düzen, Kumsal Amish ve Amish Mennonites ve bu kategoriler içinde birçok alt grup ve farklı kurallar vardır. Örneğin, Beachy Amish ve Amish Mennonites genellikle araba kullanıyor ve elektrik kullanıyor, diğerleri ise at arabalarını kullanıyor.
1719
9. Giyim | "Plainness" Amish kıyafetleri temsil eden kelimedir. Bazı gruplar siyah beyazla sınırlıdır, bazıları ise yumuşak renklere izin verir. Gösteriş potansiyeli nedeniyle düğmeler hoş karşılanmaz ve fermuar gibi şeyler yasaktır. Bunun yerine giysiler iğneler veya kancalarla sabitlenir. Dini törenlerde pelerin gibi biraz daha şık kıyafetler kullanılır.
1819
10. İlişkiler | Amish sosyal yaşamının belki de en ünlü yönü, Pensilvanya Almanca lehçesinde "koşuşturmak" anlamına gelen "Rumspringa"dır bu dönem, yaklaşık 16 yaşından itibaren gençlerin hafta sonları arkadaşlarıyla sosyalleşmeye başladıkları dönemdir. "Rumspringa" evlilikle biter.
1919
Bu dönem, genç erkek ve kadınları birbirleriyle tanıştırmanın yanı sıra, Amihş gençlerinin vaftiz edilip kiliseye mi katılacaklarına (genellikle 18-21 yaşları arasında gerçekleşir) veya Amish topluluğundan ayrılıp ayrılmayacaklarına karar vermeleri gereken önemli bir dönemdir. (Habertürk)
