1989... Yeni Delhi, Hindistan'ın başkenti...

Hint hükümeti "elektriğe yüzde 25 zam yapıyor".

Sonra ne oluyor?..

"Batı Avrupa'da başlayan gösteriler farklı nedenlerle dünyaya yayılırsa, büyük pandemi ve tsunamiler o zaman başlar. Hele hele Gandhi'nin sivil itaatsizliği düşünülürse...."

Ya sonra?..

"Elektrik fiyatlarının yüzde 25 artışına karşı yerlere oturan bir milyon Hintli'nin arasında kaldım."

Devam ediyor:

"Karl Marx'ın dahi öngörmediği sarsıntılar meydana gelir.

Ve bu olaylar herhangi bir doktrine dayanmaz." (Yalım Eralp, Pandemi ve Kırılgan Demokrasi, s.10).

Emekli Büyükelçi Yalım Eralp'in yeni kitabından aktarıyorum bu gerçek öyküyü. Eralp o sırada Yeni Delhi'de büyükelçi. Evinden çıkıp bir yere giderken, sokaklarda oturan, oturanların sayısı sonradan açıklandığı gibi, bir milyon Hintliyi görüyor, onların arasında kalıyor.

Hintliler elektrik zammını yerlere oturarak, protesto ediyor, onların unutulmaz "sivil itaatsizlik" yöntemiyle, yani kimseye zarar vermeden, çimenleri ezmeden, camları kırmadan protesto.

Sonra ne oluyor?..

"Hükümet tıpış tıpış geri adım atıyor, yüzde 25 elektrik zammını yüzde 10'a indiriyor."

"Benim alanım ekonomi"

Diyor ya, bu dünyanın hiç yerinde görülmeyen "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne" giderken, yani "Tek Adam Rejimine" doğru...

2018'de Tayyip Erdoğan Cumhurbaşkanlığı seçiminden beş gün önce Adana'da:

"Siz verin yetkiyi bu kardeşinize, o zaman görün faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır, göreceksiniz."

Gördük, hem de ne görmek!..

Faizler düşecek diyor, faizler şu anda yüzde 19 ile dünyada en yüksek ülkeler arasında yedinci sırada.

Diyor ya, "benim alanım ekonomi" diye...

Ya bir de olmasaydı!..

Gelir dağılımı felaket, geçim sıkıntısı son haddinde, yoksulluk artıyor. TÜİK'e, yani resmi verilere göre:

"Yoksulluk 2020 yılında bir puan artarak, yüzde 27.4'e çıkıyor.

Türkiye'de 27 milyon 600 bin kişi mutlak yoksulluk içinde yaşıyor."

Tarihin gördüğü en ağır döviz dar boğazı, dış borçlar, enflasyon, bütçe açığı, cari açık, ekonomiye ilişkin hangi veri varsa, "Tek Adam Rejiminde" hepsi tepetakla, yokuş aşağı yol alıyor.

Hazine'de zırnık para kalmıyor, çare "zam üstüne zam, önüne gelen her ürüne zam!.."

Bunun adı, ülke yönetmek!..

Yüzde 123 ve yüzde 92.7

Zamlar içinde önemli olanlar elektrik, doğalgaz ve benzin zamları. Çünkü, o zamlar bütün diğer mal ve hizmet fiyatlarını etkiliyor, sonuçta akla gelen her türlü ürüne zincirleme zam geliyor.

"Benim alanım ekonomi, verin kardeşinize yetkiyi, görün o zaman" diyor ya... Dünkü "Karar" Gazetesi bu yönde çarpıcı bir haber yayımlıyor:

"Tek Adam rejimine geçildikten sonra, 2018'den bu yana, üç yıl içinde elektriğe yapılan toplam zam oranı yüzde 123, toplam doğalgaz zam oranı yüzde 92.7'ye ulaşıyor."

Üç yılda yüzde 123 ve yüzde 92.7!..

Karar Gazetesi'nde aynı haberin devamı:

"Eylül 2020 itibariyle, G - 20 ülkeleri arasında satın alma gücüne göre, en pahalı elektriğin bulunduğu ülkelerden biri Türkiye."

İç politika, dış politika ve diğer bütün alanları bir yana bırakın, tek başına şu elektrik ve doğalgaz zamları bile, "Tek Adam rejiminin" ne kadar başarısız olduğunun göstergesi.

Zamlar sonrasında

Bu aşırı ve her ay hiç sekmeyen zamlar sonrasında yoksulluğun daha da artacağı kesin. Geçim sıkıntısının daha da artacağı kesin.

Temmuz ayı aynı zamanda "emekliler için zam ayı".

O zammın oranı ne olursa olsun, yüzde 10, yüzde 15 ya da 20 olmayacağına göre, o para daha şimdiden eriyip gidiyor.

"Fiyat İstikrarı Komitesi" kuruyorlar, "o istikrar", komitenin kurulduğu gün, yerle bir oluyor.

Sen komite kursan ne olur, kurmasan ne olur!..

Böyle zam olmaz

Türkiye'de Hindistan'daki gibi, "kitlesel sivil itaatsizlik" protestoları yok. Protestolar daha çok tekil ve sosyal medya üzerinden yürütülüyor.

Her sıradan yurttaş zamlara karşı çok tepkili, haklı ve yerinde.

Sadece zam yaparak, ekonomiyi yönettiğini sanmak, işte ancak bize özgü yönetim biçimi.

Nedir bu zam furyası ya, nedir!..

"Geri alın o zamları!.. O elektrik ve doğalgaz zamlarını geri alın!.."