EKONOMİNİN NOT DEFTERİ

İsviçre bankası Credit Suisse her yıl bir servet raporu yayımlar. Bu raporda küresel çapta servet dağılımını ölçmeye çalışır. Mali varlıklar ile gayrimenkul gibi sabit varlıklardan oluşan kişisel servet toplamı, 2021 yılında 463.6 trilyon dolara ulaşmış. Bu değer, 2020’ye göre yüzde 9.8’lik bir artış göstermiş.

Döviz kurlarındaki değişim dikkate alınmazsa bu artışın şimdiye kadar en yüksek yıllık artış olduğu not ediliyor; yüzde 12.7

Dünyada ortalama kişisel servet büyüklüğü 87 bin 489 dolar olarak bulunurken, bunun Türkiye için hesaplanan değerinin yetişkin başına ortalama servet 19 bin 496 dolar, yetişkin başına ortanca servet değerinin ise 5 bin 964 dolar olduğu görülüyor. Bu değer de kıtasal değer olarak Afrika’nın 8 bin 419 dolarlık yetişkin kişi başı servet değerinin altında.

Raporu hazırlayanların da not ettiği gibi, döviz kurlarındaki sert değişimler servetlerin dolar karşılığını eritiyor ya da büyütüyor. Buna, Japonya, İtalya ve Türkiye örnek gösteriliyor. Serveti büyüyenlerin başında ABD, Çin, Kanada, Hindistan ve Avustralya geliyor.

Dünyanın en yüksek servete sahip kişileri ABD’de; kişisel serveti 50 milyon doların üzerinde olanların sayısı 140 bin. Bu sayı Çin’de 32 bin.

Raporda, 2021’de küresel çapta dolar milyoneri sayısı 62 milyon 500 bin olarak hesaplanmış. 202o yılına göre eklenen kişi sayısı 5.2 milyon kişi olmuş.

Raporun tahminlerine göre, 2026’ya kadar 169 trilyon dolarlık artış olacağı, bunun yüzde 36’sını orta gelir grubu ülkelerden geleceği ve 2026’da kişi başın servet değerinin 100 bin doları geçeceği öngörülüyor. Böylelikle 62.5 milyon kişilik dolar milyoneri sayısı 87 milyona çıkacakmış.

Yetişkin kişi başına ortalama servet değerinde birinci ülke 696 bin 600 dolarla İsviçre, ortanca değer olarak en yüksek değerde birinci ülke 273 bin 900 dolarla Avusturya.

Küresel servet dağılımının özeti şu; küresel çapta 5.3 milyar yetişkinin sadece yüzde 1.2’si küresel servetin yüzde 47.8’ini elinde tutuyor. “En alttakiler”, yani yetişkin nüfusun yarısı ise sadece yüzde 1.1’ini. Nasıl bir adalet bu?

Serveti 100 milyon dolardan fazla olanların (ultra high net worth) küresel çapta sayısı 84 bin 490 iken, bunun yüzde 56’si ABD’de ve Kanada’da.  Bu sayı Türkiye’de 1428 kişi olarak hesaplanmış. Raporda geçen yıla göre bu sayının 330 kişi düştüğü not edilmiş.

Diğer veriler de gösteriyor ki 2021’de Türkiye’nin zenginleri de lig düşmüş. 50 milyon dolarlık serveti olanların sayısı neredeyse 10 önceki sayılarının yarısına gerilemiş.

Ama Türkiye’deki servet dağılımı uçurumu, gelişmiş ülkelere göre oldukça uçta.

En alttakiler

Ya düşük servet dilimlerinde seyir ne olmuş?

En alt dilimde, yani yetişkin başına 10 bin dolar altı gruptaki kişinin payının artmasının nedeni bir üst gruptaki yani 10-100 bin dolar arası gruptaki alta doğru çökme.  Bu gruptaki 10 puanlık aşağı kayış yani servet erimesi söz konusu. 100 bin dolar üstü serveti olan yetişkinlerin toplamı ise 1.1 puan gerilemiş.

10-100 bin dolar servet grubundakilerin payının 2018’e göre izleyen yıllarda görece daha yüksek olmasının nedeni, konut ve otomobil fiyatlarındaki artışın etkisinden kaynaklanıyor olmalı.