Kızıl kum taneciklerinin boyadığı yerin üzerinde kulübemsi bir çatı duruyor. Afrika kökenli gençten bir çocuk sırtı dönük köye doğru bakıyor. Gelecek umutları o çatının altında saklı. Günü kurtarması gerek, kendini kurtarması gerek. Koşullar kendisine neyi yapması gerektiğini gösteriyorsa, fotoğraf karesi değiştiğinde o adımı atacak. Sonra hayatına devam edecek. Hangi yolda varolması gerekiyorsa.
Bir başka karede, silahlı bir Amerikan askeri duruyor. Arkasında bir kulübe. Asker elinde tüfeği, tam takım askeri üniforması ile güneş gözlüğüyle fotoğraf çekene kuşkulu bir ifadeyle bakıyor. Kulübenin içindeki iki çocuk, o ana objektife değil sağa gökyüzüne doğru kafalarını kaldırmış. Göğe bakma durağı burası.
Afrikalı üç çocuk çamurların arasında oynuyor. İlk ikisinin yüzleri belirsiz, objektif onları değil onların peşinden gelen çocuğa odaklanmış. Çocuk elinde bir değnek tutuyor, belli ki bir oyuncağın parçası. Çamur ise o toprağın deresi. Arkalarında karanlık bir gök. Bulutlar karanlık. Pus o küçücük derme çatma kulübelerin üzerinde.
Somali’de eli bir peşmerge yeşil kordonlarla çevrili bir bölgede duruyor. Yaşları 9-12 arasında değişen iki çocuk kordonların ardındaki turuncu varillerin önünde farklı noktalara bakıyor. Ortadaki peşmergeyi görmüyorlar sanki.
Başarısız Ülkeler
Tüm bu fotoğraflar, Foreign Policy dergisinin “Başarısız Ülkeler Endeksi”nde yer alıyor. James Traub’un “Think Again: Failed States” başlıklı makalesinde dolgu malzemesi olarak kullanılan fotoğraflar bunlar.
Foreign Policy dergisi, her yıl “Başarısız ülkeleri” belirliyor, endeksin bir diğer ortağı ise “Fund for Peace”. Kriterleri ise göç hareketleri, altyapı, merkezi hükümetlerin etkinliği ve güvenlik tehditleri. Bunlara uyuşturucu ticaretini de ekleyince bu “kırılgan” ülkelerin bir listesi çıkıyor.
Dünya nüfusunun dörtte biri başarı endeksinde sınıfta kaldı. 60 ülkelik listede Afrika ülkeleri başı çekiyor. Ne de olsa kayıp bir kıta orası, dünyanın üçte birine göre. Bu ülkelerin listesi ise şöyle: Somali, Çad, Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Haiti, Zimbabwe, Afganistan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Gine, Pakistan, Yemen, Nijerya, Nijer, Kenya, Burundi, Burma, Gine-Bisav, Etiyopya, Uganda, Kuzey Kore, Doğu Timur, Kamerun, Bangladeş, Liberya, Nepal, Eritre, Sri Lanka, Sierre Leone, Kırgızıstan, Kongo Cumhuriyeti, Malawi, Ruanda, İran, Togo, Burkina Faso, Kamboçya, Tacikistan, Özbekistan, Ekvator Ginesi, Moritanya, Lübnan, Kolombiya, Mısır, Laos, Gürcistan, Suriye, Solomon Adaları, Butan, Filipinler, Angola, İsrail-Batı Şeria, Papua Yeni Gine, Zambiya, Komor Adaları, Mozambik, Magakaskar, Bolivya, Cibuti...
Gerçek fotoğraflar…
Ülkelerin sayısı, oralardaki nüfusun oranı, toplumsal çatışmalar, etnik iç savaşlar, uyuşturucu kartelleri arasında kaybolan çocuklar ve diğerlerinden sıyrılıp bir fotoğrafa bakmak daha önemli. O fotoğraflarda bir endeks yok, yaşam var. Yaşamdan sıyrılan hatırda kalacak anlar var. Ve nereden bakılırsa bakılsın, oradaki çocuklar haklı. Bir sonraki yaşam adımlarında ya sokak çetelerinde kaybolup gidecekler ya da kendi haklarını savunan bir “kutsal yürek” olacaklar.
Bir gün bir çocuğa şu dize ulaşacak Pablo Neruda’dan, evrensel bir dize, onun kalbinin orta yerini saracak, yollarını, kardeşini, çocuğunu, arkadaşını çamurlu bir yolda kaybetmişken:
“Haydutlar geldi uçaklarıyla, mağriplikleriyle
Haydutlar yüzükler ve düşesleriyle
Kara papazlarıyla geldiler onları kutsayan
Göğün yücelerinden geldiler çocukları öldürmek için
Çocuk kanları boydan boya
Çocuk kanlarıyla akan kentin sokaklarından…
Ama her ölü çocuktan bir tüfek fışkırıyor gözleri olan
Ama her suçtan bir mermi fışkırıyor
Bir gün yüreğinizin tam ortasındaki
Yerini alacak olan…” Neruda, Açıklayalım
'Kuvvetli Tehditler'
Foreign Policy raporunun özü ise bu “başarısız ülkeleri” Amerikan Ulusal Güvenliği’ne karşı en kuvvetli tehditlerden biri olarak görüyor. Bu ülkelerin büyük bir çoğunluğunun kolonyalist bir geçmişten geldiği gerçeğini göz ardı ederek, alınması gereken önlemleri tartışıyor.
“Sen bu soruları yanıtlayamazsın
Sorular ölmezler, sorular…”
Neruda, Böyledir Onlar
