26 Mart 2019

Psychedelic rockın öncüsü Jefferson Airplane

JA müzikleriyle 68 kültür devrimine hatırı sayılır katkılarda bulundu

Sürrealizmin ve ekspresyonizmin müzikteki izdüşümü denilebilecek olan psychedelic akım 1960’ların ikinci yarısında karşı kültürü, psychedelic rock müziğiyle etkilemişti.

Bu rock türünün önde gelen gruplarındandır Jefferson Airplane. Beatles, Doors, Jimi Hendrix, Beach Boys, Cream, Pink Floyd, Rolling Stones gibi grupların da bazı albümlerinde psychedelic şarkılar bulunur. Jefferson Airplane (JA) ise bu akımın öncülerinden biri olarak diskografisinden de anlaşılacağı gibi neredeyse tamamen psychedelic şarkılar yaptı. Yani dönemin sanattaki (psychedelic art ) ve karşı kültürden esen rüzgârın arkadan itmesiyle biz de yapalım, mantığı güdülmedi. Rüzgârı estiren ve fırtınaya dönüştüren etkenlerden biriydi JA müzikleriyle 68 kültür devrimine hatırı sayılır katkılarda bulundular.

O dönem yaygın olarak kullanılan uyuşturucu daha çok da LSD’nin etkisiyle halusinatif etkinin altındaki tribal aklın görünürlüğü resim ve müzikte bir akım haline geldi.

Yeni algı kapılarını açmak için aklın özgürleşmesinin peşindeki Hippiler uyuşturucu ile bunun mümkün olduğunu deneyerek savundular. Yani seslerle bir melodi formunda sürrealizm ve ekspresyonizm tabloları ürettiler. JA bunu rock tarzında ve çok kalıcı olan şarkılarla yaptı.

1960’larda şahikasına varan sanatta yaratma eyleminin özgün bileşenlerinden psychedelic art, bir meditasyon biçimi gibi manevi bir pratik olabilir, görüşüyle, tüm hayatımızı, duyularımızın fiziksel kısıtlamalarına bağlı olarak yaşadığımızı öne sürerek, daha geniş bir gerçeküstücülük spektrumunu benimsiyor. Fakat bunun, özünde, iç dünyanın ve ruhun ifadesi olduğu iddiasındadır.

Jefferson Airplane, 1965 yılında San Francisco, Kaliforniya'da kuruldu. Grup1966 yılında It’s No Secret’ı ilk single olarak çıkardı ve karşı-kültür cenahında hemen ilgi uyandırdı. Bu şarkıda grubun ilk kadrosundaki kadın vokalist Signe Toly Anderson vokal yaptı. Ancak aynı yıl ayrıldı yerine Grace Silk katıldı. Jefferson Airplane’ in orijinal kadrosu şu isimlerden oluştu:

Grace Slick (Vokal), Marty Balin (Vokal-Gitar), Paul Kantner (Vokal-Gitar), Jorma Kaukonen (Gitar), Jack Casady (Bas), Spencer Dryden (Davul)

Jefferson Airplane, altmışların ikinci yarısında özgür deneyselliğin müzikteki ürünlerini verirken Canned heat, Grateful dead gibi önemli gruplarla aynı programda sahne aldı. Berkeley folk festivali, Monterey pop festivali, Monterey caz festivali ve Hippi müzik festivali Woodstock’ a katıldı. Gösterdikleri başarılı performanslarıyla geniş bir hayran kitlesi kazandı.

Çıkış albümleri Takes Off 1966 yılında piyasaya sürüldü. İzleyen yıllarda ki albümleri şunlar: 1967 - Sürrealistic Pillow, 1967- After Bathing At Baxters, 1968- Crown of Creation, 1969- Volunteers, 1971- Bark, 1972- Long John Silver, 1973- Thirty Seconds Over Winterland, 1989- Jefferson Airplane

Bu albümler içerisinde kült konumuna gelen Sürrealistic Pillow ve Crown of Creation, dönemin karşı-kültür atmosferi ve JA’in müzikal hattına örnek olacak çok başarılı çalışmalardır. Diğer albümlerin de benzer kalitede olduklarını söyleyebiliriz. Gitarlar sürrealist tablolar çizerken vokalist Grace Slick, sesiyle ‘psychedelic art’ın ruhtaki titreşimlerin devinimini yükseltir.

White Rabbit, Somebady to Love, Plastic Fantastic Lover, Lather, It’s No Secret, Volunteers gibi hitleriyle 68 kuşağının ve hippilerin sevgilisi oldular. Bu şarkılardan başka çok sayıda eşgüzellik ve kalitede parçalar yaptılar. JA, bugünün dünyasında da sevilerek dinlenen bir gruptur.

2016 senesinde 74 yaşındayken hayatını kaybeden kurucu üye “Paul Kantner sadece Jefferson Airplane'nin kurucu üyesi, gitaristi, şarkıcısı ve söz yazarı değildi, aynı zamanda grubun kavramsal kalbi idi.” JA’nın şarkılarındaki edebiyat ve bilim kurgu sevgisini bir araya getirerek, çıkarılan gitar tonlarıyla birlikte müziklerinin alt yapısını ördü. 2008 yılında Jefferson Starship’le bir albümle karşımıza çıkan Kantner, 1987 yılında Little Dragon Press etiketiyle Nicaragua diary. How I Spent My Summer Vacation, Or, I Was a Commie Dupe for the Sandinistas isimli ilk ve tek kitabını da yayınladı.1996 yılında JA Rock & Roll Hall Of Fame’de yerini aldı.

Yazarın Diğer Yazıları

100 Sene 100 Nesne: Cumhuriyete Nesnelerin Gözünden Bakmak

100 Sene 100 Nesne mamulü ve Kültür Hane mütekabiliyeti denklik bağlamında birbirine yakışmış

Yapay zekâ ile sanat ve müzik

Yapay zekânın egemenliği, romantizmin sonu olacak ya da başka bir tür romantizm yaratacak. Fakat bu yeni romantizmin duygulanımı, organik zekânın yerini alabilecek mi?

Anımsanan hatıralar ve siyasi belleğin tahkimatı

Yazar Recep Tatar, gönüllerde cürmünden fazla yer kaplayacak bu kitabıyla şimdi bir kapı araladı...