Tayyip Erdoğan iktidarı süresince en sık sözü edilen, yokluğuna en çok hayıflanılan şeylerden biri "liyakat". Yokluğundan, eksikliğinden böyle şikayet edilmesinin de şaşılacak bir yanı yok. Evet, nereye baksak, hangi olayla karşılaşsak, ilk dikkat çeken şey, bir "usulsüzlük", bir "keyfilik", "ben yaptım oldu"culuk, biçimini alıyor. Öyle ki, bunu "liyakatsizlik" sıfatıyla açıklamak mümkün mü, emin olamıyorum. Çünkü "liyakatsiz" suçlamasında bir "bilgisizlik" "alt-anlamı" ve bir "pervasızlık" var. Oysa Tayyip Erdoğan'ın Türkiye'sinde birçok şey "bilmemek"ten değil, böyle olması istendiği için yapılıyor: "Sizin bildiğiniz Türkiye'de öyle yapılırdı, ama şimdi başka bir Türkiye yaratıyoruz. Burada böyle olacak!"

"Liyakat" kavramı şu günlerde Tayyip Erdoğan'ın kendi ağzından telaffuz edildi. Bir zamanlar onun partisinde olan bazı kişilerin şimdi ona muhalif partilerin başında olmasından ötürü. Yani Ahmet Davutoğlu ve Ali Babacan. Bunlar daha önce bulundukları mevkilere kendi meziyetlerinden, başarılarından, ehliyetlerinden dolayı gelmemişler. Ya ne olmuş? Onları oraya bir "irade" getirmiş! Tayyip Erdoğan, yüzünde saklamaya gerek görmediği bir nefret ve aşağılama ifadesiyle, bunu söylüyor. "Hain" olduklarını söylemeyi de ihmal etmiyor.

Onun bu suçlamaları politik pratiğin somut gidişini, akışını etkiler mi, bilemiyorum. Belki doğrudan doğruya etkilemez. Cepheler alınmış, söylemler seçilmiş, bunun da burada bir şeyleri değiştirmesi beklenmez. Ama dolaylı ve önemli bakımlardan önemli etkileri olacaktır. Bir kere, bu ilkede "politika yapma dediğimiz şeyin nasıl bir atmosfer içinde yerine getirildiğini gösteriyor: Bir kere, bu oyun hangi sahada, nasıl bir sahada oynanıyor? Hangi kurallara uyularak oynanıyor ya da daha önemlisi, uymak gereken kuralları var mı?

Bir başlangıç olarak, dünyanın ikiye ayrıldığını görüyoruz: Tayyip Erdoğan'a biat edenler, Tayyip Erdoğan'a karşı çıkanlar. Bunlar sabit iki grup değil. Birinden öbürüne geçişler olabiliyor. Örneğin Tayyip Erdoğan'ın bu "çetin" yola birlikte çıktıklarından hiçbiri bugün orada değil. Ama içlerindeki bireylerden bağımsız olarak bu iki grup ayakta. "Birinci grup" diyelim, yani biat edenler, "iyi adamlar". O zaman öbürlerinin ne olduğu da belli. Ama bu "iyilik/kötülük" söz konusu kişilerin nerede durduklarına bağlı. O da değişken bir nitelik. Örneğin Nebati gibi bir kişilik başarısız bulunabilir ve "affedilebilir". Ama yerini değiştirmedikçe, "iyi adamlar" arasındadır.

Ya yerini değiştirmeye kalkarsa, o zaman vay haline: "hain"dir.

Şu halde Tayyip Erdoğan'ın iş ve dava arkadaşları aslında birtakım temel insani özelliklere sahip değildirler. Bu gibi özellikler onların Tayyip Erdoğan'la ilişkilerinin mahiyetine göre değişir.

Çünkü bu dünyanın bütün doğruları Tayyip Erdoğan'ın zihnindedir; onun görüşlerini paylaşır ve dünyaya onun biçimlendirdiği perspektif içinde baktığın sürece sen de dünyayı doğru görüyorsun, dolayısıyla "iyi adamlar" arasında yer alıyorsun. Reis bu perspektifte bazı şeyler değiştirse de, senin görevin onun durduğu yerin ardında hizanı almanı gerektiriyor. "Yaşasın Mavi Marmara" derken "Bana mı sordunuz?" deyiverme inceliğine geçeceksiniz.

Bunlar hep tamam, ama şu son hikâyede gene kafa karıştıran taraflar var gibi. Davutoğlu ve Babacan "liyakatli" değiller. Tamam mı? Tamam. Onları oraya bir "irade" getirmiş! Bu da tamam, ama hangi "irade"? Bekir Bozdağ mı ısrar etti, ille bunlar buraya gelecek diye? Memlekette Tayyip Erdoğan'ınkinden başka "irade" mi kaldı? Yani orada böyle bir "irade"nin kararı söz konusu ise, bu "irade" Tayyip Erdoğan'ın "irade"si.

Bu da bir tuhaf durum çıkarıyor ortaya: bu iki kişi meğer "liyakat" sahibi değilmiş!

Yani devamlı dile gelen eleştiri: liyakat sahibi olmayanlar olmamaları gereken yerlere tayin ediliyor. Tayin nedeni "liyakat" olmadığına göre ne olabilir? Bunun cevabı da habire veriliyor: "sadakat". Yani bu iki kişi bir tarihte Tayyip Erdoğan'ın yanında duruyordu. O zaman oralara tayin edilmelerinin bir sakıncası yoktu.

Gene de, nasıl bir mekanizma işledi de böyle bir şey oldu? Tayyip Erdoğan "yanıldı" mı? Onları "liyakatlı" sandı da muhalefete geçtikleri zaman mı uyandı? Gerçi zaman zaman "kandırdılar" der Erdoğan ama genellikle "yanılmak" ona yakışan bir huy değildir. Peki, yanılmadıysa, o zaman ne oldu? Tayyip Erdoğan bile bile onları bakan mı yaptı? 

Anlaşılan "liyakat" dediğimiz bu şeyin böyle bir özelliği var: Bir dokunuyorsun, adam liyakatle donanıyor, bir dokunuyorsun, liyakat uçup gidiyor. Biz gene Tayyip Erdoğan'a göre tavrımızı belirlemeye devam edelim. Liyakati yanlış yerde bulmak filan gibi küçük insani zaafları olabilir ama hangi durumda kim doğrudur, böyle tesbitleri kesin.

Hani aşçı paşa için demiş ya, "O da bilmez ama dediği dediktir"..