Bir süre önce, çevresindeki ağaçların gölgesinde kaldığı için çiçekten kesilen bir çokum irisi (süsen) söküp güneşlik bir yere ektim. 

Bu değişikliği yapmamın bir nedeni daha vardı: İris rizomlu bir bitkidir. Çiçeğin sapı toprağa girdikten sonra golf sopası gibi bükülür. Bu bükülen parçaya rizom veya kök gövde denir. Zamanla bunlar çoğalır, büyür ve kümeleşir, bizim deyimimizle çokum olur. Ve çiçek vermemeye başlar. 

İrislerin her üç ila beş yılda bir sökülmeleri ve kökler temizlendikten, budandıktan ve bölündükten sonra yeniden ekilmeleri gerekir. 

Bunu yapmanın en iyi zamanı, çiçeklerin solmasından itibaren altı haftadır. Çiçeğe bu zaman tanınır ki kökleri kış uykusuna yatmadan önce gelişebilsin.

Uzattım. Aslında anlatmak istediğim bu değil başka, daha ilginç ve az bilinen bir şey.

İrisleri ayıkladıktan ve ektikten sonra suladım.

Ve kısa bir süre sonra hayretle (ve sevinçle) gördüm ki aralarından uzun, sarı papatyalar ve gelincikler fışkırmış.

O kadar ki bilmeyen, orada iris olduğunu göremezdi. Ben bile bazen onları biraz bakındıktan sonra buluyordum.

Toprakta göze görünmeyen milyonlarca tohum var. Bunlar uyanmak için kendileri için ideal olan durumun oluşmasını bekler ve oluşur oluşmaz yeşerirler.

İlk yeşerenler bulundukları yeri yoğun bir şekilde kaplarlarsa orada bulunan diğer tohumlar uygun ortam oluşuncaya kadar uykuda kalmayı tercih ederler.

Bu nedenledir ki, ilkbaharda bir yıl önce bahçenizin veya tarlanızın belli bir yerinde bulunan çiçekleri arar ama bulamazsınız ve "bunlara ne oldu," diye başınızı kaşırsınız.

Bunun tersi de olabilir, bir yerlerden ekmediğiniz çiçekler çıkar. Bu sene bahçemde iki ayrı yerde çıkan üç yabani orkide bunun örneğidir.

Ben kazıp irislere yer açmak için o bölgede bulunan bitkileri söküp kenara atınca orada uyumakta olan tohumlara fırsat yaratmış oldum.

Papatyalar ve gelincikler "Yaşasın, sıra bizde!" diyerek toprağın üstüne fırladılar.

İngiltere’de bilim insanları bazı çiçek tohumlarının yirmi yıla kadar uzanan bir zaman dilimini, en uygun şartları uykuda bekleyerek geçirebildiklerini keşfetti.

Bunların arasında bazı yabani orkideler, sarmaşıklar ve eğreltiotları var.

Uyku durumunu tetikleyen sadece rekabet değildir.

Bazen kışlar o kadar ılık geçer ki tohumlar ilkbaharın geldiğini fark etmezler ve filizlenmezler.

Yangına yatkın bölgelerde yangın söndükten ve uygun şartlar meydana geldikten sonra uykudan kalkmayı tercih eden tohumlar vardır.

Çevrede hastalık olması da uyku durumunu teşvik eden bir olgudur.

Tohum yeşerseydi güneşten aldığı enerjiyi gıdaya çevirerek varlığını sürdürecekti. Uykuda kalan tohumlar açlık çekmiyor. Birçoğu yer altındaki mantarlarla ilişki kurup onlardan besin alacak mekanizmalar geliştirdiler.

Uyku hâli, tohumlu bitkilerin kolay kolay ortadan kaybolmamasını sağlamak için yaratıcılığı sonsuz olan doğanın çeşitliliği korumak için geliştirdiği yöntemlerden sadece biridir.