Ankara’daki üst düzey yetkililer Suriye ile yaşanan jet krizi ile ilgili kesinleşen bilgilerin olduğunu söylüyor. Ancak tüm bu bilgilere rağmen yanıtsız noktalar var ve bizlerin kafasındaki soru işaretleri hala baki. 

***

Üst düzey yetkilinin verdiği bilgiler doğrultusunda kesinleşenler şunlar: Türk jeti düşmedi, düşürüldü. Jetin düşürülmüş olmasını Amerikan ve Rus kaynaklar da doğruluyor. İkincisi jet uçaksavar ya da radar güdümlü füze ile düşürülmemiş. Çünkü füze radarda görülmüyor. Bu nedenle radara yakalanmayan ısıya dayalı füze ile düşürülmüş olma ihtimali artıyor. Tüm bunların yanıtları uçak gövdesinin tamamı çıkarıldıktan sonra verilecek. Ya da verilemeyecek çünkü yetkililer geçen yıl okyanusa düşen Air France uçağı ile ilgili hala bilgi olmadığını söylüyor. Yani bu iş birkaç yıl sürebilirmiş. Naitilius araştırma gemisi ise kamera arızası nedeniyle 3-4 gün bekleyememiş ve ayrıca gemideki araştırmacıların psikolojileri gördükleri manzara karşısında bozulmuş. Söylenen bu. Şimdi yeni bir anlaşma yapışlım bir Amerikan araştırma gemisi geliyormuş. Yani jetin nasıl düştüğü muamma. Umarız, sonradan jetin manevra sırasında düştüğü açıklanmaz. Çünkü bu işin içinde askeri, politik ve uluslar arası politika açısından çok açık nokta var. En azından kamuoyunun tatmin olması lazım ve yine umarız bazı şeyler gizlenmeye çalışılmaz.    

***

Hiçbir gerekçenin Türk jetinin düşürülmesine neden  oluşturmayacağını söyleyerek devam edelim.

***

Suriye karasularına 1.5 kilometre yaklaşan ve 5 dakika süresince hava sahasını ihlal eden jet, Suriye gibi tamamen hasmane pozisyonda olan bir ülkenin yakınlarına neden ve hangi misyonla gönderildiği belli. Ama bu konuda hala soru işaretleri mevcut. Çünkü şu an Türkiye ile Suriye neredeyse savaşın eşiğinde iki ülke. Yetkililer Suriye’den böyle bir tepki beklemediklerini söylüyorlar. Jetin denizdeki bir unsur tarafından (gemi ya da yüzer platformdan atılan bir füze) vurulmuş olma ihtimali söz konusu. Öyleyse bu gemi ya da platform Ruslara ait olabilir mi?  Bu ihtimal araştırılıyor.

***

Peki jetin düşürülmesinden sonra ne olmuş? Suriye uçakları ve askeri unsurları artık Türkiye’ye yaklaşamıyor. Suriye uçaklarını sınıra yaklaşmamaları konusunda uyarmış. Yani Suriye ordusunun hareket  kabiliyeti sınırlanmış. Asıl önemlisi Türkiye-Suriye sınırında belli bir güvenlik bölgesi oluşmuş durumda. Yani açıkça söylenmese de Türkiye ister istemez amacına ulaşmış.

***

Suriye’de ise Türkiye geçmişe değil Esad sonrasına bakıyor. Hatta bu konuda Rusya ile farklı bir çözüm için çaba göstermeyecek gibi görünüyor. Ama üst düzey yetkili Rusların belli bir süre sonra Esad rejimini yalnız bırakacağını da ima ediyor. Hatta Rusların rejimin düşeceğini bildikleri söylüyor. Türkiye’nin yeni Suriye’nin nasıl olması gerektiği konusunda muhaliflerle daha yakın ilişki içinde olduğu saklanmıyor. Rejimin çok kısa sürede devrilmesi bekleniyor. Bu beklenti büyük. Herhangi bir mezhebi çatışma ve ayrışma beklenmiyor. İçeriden bilgi akışı ve koordinasyon konusunda yol alınmış gibi görünüyor. Suriyeli Kürtlere Türkiye’ye karşı hasmane tutum takınmamaları konusunda uyarılmış.  Barzani’nin Suriyeli Kürtlerle dirsek teması destekleniyor. PYD ise Esad rejimini silahlı bekçisi olarak görülüyor; Kürt şebiha olarak adlandırılıyor.

***

Türkiye’nin reel politika ve moral açıdan Suriye rejimi ile yan yana olmasının mümkün olmadığı söyleniyor.

***

Reel politika ve moralden biri tercih edilseydi işler bu noktaya gelir miydi? Üst düzey yetkili birinden biri olsaydı farklı olurdu diyor. yani Suriye her açıdan gözden çıkarılmış. Ama Sudan’da El Beşir ile yapılan anlaşma tüm insan hakları ihlali ve savaş suçuna rağmen vicdan değil tamamen reel politika üzerine dayanıyor. 

***

Özetle Türkiye Suriye için gün sayıyor gibi görünüyor. Ama süre tahminlerini Ankara’nın pek tutturamadığı da biliniyor. Çünkü denklem başından beri Ankara’nın hesaplamadığı unsurlar nedeniyle  daha karmaşık şekilde değişerek ilerliyor.