Birleşik Arap Emirlikleri, yedi emirliğin bir araya gelmesi ile oluşan federal bir devlet. Anayasal monarşi ile yürütülüyor. Yedi emirlik arasında en büyüğü ülke topraklarının yüzde 85’ine sahip olan Abu Dabi. Başkent Abu Dabi de bu emirlikte. Fakat bu ülkedeki başka bir emirlik olan Dubai, uluslar arası arenada adından çok daha fazla söz ettiriyor.
1968 yılında nüfusu sadece 180 bin olan ülkeye, yabancı girişleri 70’li yıllardan sonra öyle hızlı artmaya başladı ki; nüfus şu anda 5 milyona yaklaştı. İşin ilginci ve muhtemelen başka bir ülkede göremeyeceğimiz şey şu: Nüfusun sadece yüzde 20’si yani yalnızca 1 milyon kişi Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşı.
Ama bu yazı size ülkeyi tanıtma amacında değil.
Çarşamba gecesi, aşağı yukarı tüm borsalar yükselerek kapanış yapmıştı. Dünün ilk saatlerine kadar gözle görülür bir sorun yoktu piyasalar için. Ama aslında bir süredir fitili ateşleyecek ateşi bekliyorlardı. Bu ateş, dün sabah Dubai’den geldi.
Dubai hükümeti, kendine bağlı olarak faaliyet gösteren Dubai World isimli yatırım şirketi ve onun iştiraki olan Nakheel’e borç veren yatırımcıların alacaklarını bir süre istememeleri ve tüm alacaklarını Mayıs 2010’dan sonra ödenmeye başlamak üzere ertelemelerini isteyeceklerini açıkladı.
Bu neden mi önemli? Hemen açıklamaya çalışayım…
Birincisi, Dubai World dev bir yatırım şirketi. Denizcilikten liman işletmeciliğine, lojistikten şehir planlama ve imarına, mali hizmetlerden inşaat sektörüne kadar birçok alanda milyarlarca dolarlık yatırımları var. Bu yatırımlar sadece kendi topraklarında değil, ABD’de, İngiltere’de ve Japonya’da yoğunlaşıyor. Las Vegas’taki MGM Mirage Casino ve bir ara Türkiye’den banka alma niyeti olan İngiliz Standard Chartered Bank, Dubai World’ün ortaklıkları arasında.
Biliyorsunuz krizlerin birçoğu balonların patlamasıyla ortaya çıkar. Patlayan balonlar genellikle emlak sektöründe oluşur. Bir ülke ya da bölgede refah arttıkça inşaat sayısı ve fiyatları yükselmeye başlar. Dubai’de de olan bitenin bununla yakından ilgisi var.
Özellikle son on yılda Dubai, inanılmaz bir reklam kampanyası ile bir finans ve turizm merkezi olma yoluna girmişti. İnsanlar tatillerde alışılageldik tatil mekanlarından yavaş yavaş vazgeçip Dubai’ye gitmeye başladılar. Finans sektöründe çalışan binlerce insan Dubai’de iş aramaya b aşladı. İnşaat şirketleri, Dubai’de iş almak için kıyasıya yarıştılar. Konut ve iş yeri fiyatları da o kadar yükseldi. Ama kriz etkilerini gösterip de işler azalmaya başlayınca, emlak fiyatları da gerilemeye, Dubai World inşa ettiği binaları satamamaya başladı. Dubai de konut fiyatları 2008’deki zirvelerinin tam olarak yarısına düştü.
Şu anda 60 milyar dolar borcu olduğu tahmin edilen Dubai World, dün borçlarını ödemeyi bir süre ertelemeyi düşündüğü açıklayınca, Avrupa borsaları aylardır görmediğimiz bir hareketle sert düşüş gösterdi.
Dolar/TL dün gece 1.53’e yükseldi
Dün Avrupa borsalarındaki gerileme yüzde 3’ü geçti. Dolar yine birçok para birimine karşı değer kazandı. Bunların başında, yüzde 2.5’e varan oranla TL ve Rand (G.Afrika para birimi) geliyor. Dün akşam saatlerinde dolar/TL kuru 1.53 düzeyine ulaştı. Oysa önceki gün kur 1.49’un da altına inmişti.
Dubai World’un bu açıklaması neden tüm dünyada etkili oldu derseniz, bunun nedenini ‘zincirleme etki’ olarak adlandırabiliriz sanırım. Dubai World’e borç verenler, alacaklarını tahsil edemezse, kendi nakit akışlarını doğru yönetemeyecekler. Örneğin kendi borçlarını ödeyemeyecekler. Bu da etkinin diğer şirketlere yansımasına neden olacak. Tıpkı, sub-prime mortgage krizinin, likidite krizine dönüştüğü 2007-2008 dönemi gibi.
Her geçen gün, piyasalardaki sahte bahar havasının sonuna biraz daha yaklaşıyoruz.
Kurban Bayramınızı kutlarım, iyi bayramlar.
