Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği, her yıl sektörün büyüklükleri ile ilgili bir rapor yayınlıyor. Deloitte ile işbirliği ile hazırlanan araştırmaya gore, 2014 yılında Türkiye’deki Bilgi ve İletişim Teknoloji Sektörünün toplam cirosu 69,4 milyar TL oldu.

 

Tübisad Sektör Büyüklüğü Raporu 2011'den Bu Yana Yayınlanıyor
 

Tübisad "sektör büyüklüğü" raporu 2011'den bu yana yayınlanıyor. Her sene  rakamları biraz daha detaylandırılan rapor, ülkemizin bilişim-iletişim teknolojileri alanında bulunduğu noktayı tanımlamak açısından önemli bir araç.

Tübisad raporu, Bilgi Teknolojileri (BT) donanım, yazılım ve hizmet ile, İletişim Teknolojileri (İT) donanım ile elektronik haberleşme sektörlerine dair rakamları veriyor. Ayrıca ihracat rakamları, bulut bilişim rakamları (henüz tam rakamı vermiyor), büyümede rol oynayacak faktörler ile sektörde yaşanan sorunlar da sıralanıyor.

Rapor TOBB Telekomünikasyon Meclisi ile işbirliği halinde hazırlanıyor. Ayrıca BTK, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Derneği (TGBD), OPR&Context ile Savunma ve Havacılık Sanayi İmalatçıları Derneği (SaSaD) raporun veri ortakları olarak sunuluyor.
 

 

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörünün Büyüklüğünü Tespit Etmek Zor

 

Raporun detayına geçmeden once raporun hazırlanmasının zorluğu ile ilgili de bilgi verelim.

Raporun 2 tarafı var; iletişim dediğimiz taraf telekom operatörlerinin, lisans alma ile bağlı oldukları düzenleyici kurum BTK’ya verdikleri resmi rakamlar. Dolayısıyla bu rakam konusunda fazla bir şüphe yok.

Ancak bilgi teknolojileri dediğimiz taraf bir hayli zor. Önceki yıllarda bazı rakamlar yayınlanıyordu ama önemli hatalar (hem bayiden, hem de distribütörden alınan tekrarlamalı rakamlar gibi) içerdiği de biliniyordu. Tübisad'ın raporu bu rakamları daha doğru veriyor. Bu açıdan önemli bir bilgiyi sunuyor.

Raporun hazırlanmasında hala firmalardan rakam almakla ilgili zorluk var. Ama zaman içinde Tübisad raporunun öneminin anlaşılmakta olduğu ve firmaların daha çok güven duyduğu görülüyor.

Ne de olsa, “bilgiye dayalı ekonomi” çağında, finansal verilerini vermeyen bilişim firması biraz ayıp oluyor !!!

Ayrıca bu rakamın hesaplanması, sektörün öneminin de ortaya konulması açısından önemli. Örneğin, GSMH’nın neredeyse % 8-10’unu temsil eden bu büyüklüğe karşılık, TBMM’de bilgi ve iletişim sektörünü temsil eden milletvekili bulmak çok zor. Sektörün kendi büyüklüğünü farkına varması lazım.

 

Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün dolaylı etkisi nedir?

 

Raporda verilen rakamlar ve bu yazıda açıklayacağımız detaylar, sadece doğrudan sektörün firmalarının cirosunu ifade ediyor. Ancak bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün bir ülkenin ekonomisine dolaylı katkısını unutmamak lazım.

Mesela, bir şirketin bordrolarının elle yapılması ya da bir ambardaki RFID sistemlerin, giderek “iş zekası” olarak adlandırılan ya da “risk yönetimi” yazılımlarının ülkemiz şirketlerine sağladığı verimlilik ve farklı olanaklar konusunda bir çalışma bulunmuyor. Çünkü bir takım kabuller ve uzun bir çalışma gerektirir.

Bunun ne anlama geldiğini ABD’den bir örnek ile verelim; 2007’de yayınlanan bir rapor, 1975-1995 arasındaki 20 yılda, bilişim teknolojilerinin IBM, Microsoft gibi firmaların yurtdışına yaptıkları satışlar ve ABD içindeki firmaların bilişim teknolojileri sayesinde sağladıkları verimliliğin, Amerikan ekonomisinin 2/3’ünü oluşturduğu ve yavaşlamayı telafi ettiğini gösteriyor.  Amerikan ekonomisi bilişime teşekkür ediyor.

Yeniden Tübisad raporuna dönersek, bilgi ve iletişim sektörünün doğrudan cirosu 69,4 Milyar TL ise de, dolaylı etkisi ile birlikte 3 haneli milyar TL olduğu kolayca tahmin edilebilir (buradaki cironun ne kadarının yerli olduğunu aşağıda görebilirsiniz).

2014 Sektör Büyüklüğü 69,4 Milyar TL
 

Tübisad'ın raporu, 2014 yılında 2032 firmadan alınan verilerle sektörün büyüklüğünü 69,4 milyar TL olarak raporluyor. Bu rakamın içindeki 1,1 milyar TL, Tübisad tarafından ilk defa bu sene rapor kapsamına alınan firmaları içeriyor. 

2013'e nazaran ne olmuş diye bakıldığında  yüzde 12,1'lik bir büyüme görülüyor (bazı verilerin zaman içinde gelmesi nedeniyle geçen yıl ilan edilen 61,4 milyar TL, 61 milyar TL olarak revize edilmiş). Tübisad'ın 2015 için beklentisi  yüzde 11-15 aralığında bir büyüme.

Ancak, bu rakamlara dolar bazında bakıldığında, 2012-2013 arasında $ bazında  yüzde 5,3 büyüme, 2013-2014 arasında ise dolar bazında  yüzde 2,8 küçülme görülüyor. 

Sektörün 2014 yılında elde ettiği 69,4 milyar TL cironun  yüzde 29,4'ü Bilgi Teknolojileri ve  yüzde 70,6'sı ise İletişim Teknolojileri tarafından gerçekleştirilmiş. Bilgi Teknolojileri TL bazında 2013'e nazaran  yüzde 10,9, İletişim teknolojileri ise yine TL bazında  yüzde 12,6 büyümüş.
 

Bilgi Teknolojileri 2014 Yılında 20,4 Milyar TL Ciro Yapmış

 

Bilgi Teknolojileri'nin 2014 yılında kırılımı şu şekilde oluşmuş;

- 10,6 milyar TL Donanım (önceki yıla göre  yüzde 12,3 büyüme)

- 6,3 milyar TL Yazılım (önceki yıla göre  yüzde 12,3 büyüme)

- 3,6 milyar TL hizmet ( yüzde 4,5 büyümüş)

Tübisad bu sene çok merak edilen bir konuya da değinmiş. Bu rakamlar içinde,

- Bilişim Donanımının  yüzde 14'ü yerli,  yüzde 86'sı yabancı menşeli

- Bilişim Yazılımının  yüzde 78'i yerli,  yüzde 22'si yabancı menşeli

- Bilişim Hizmet alanının  yüzde 80'i yerli,  yüzde 20'si yabancı menşeli

İletişim Teknolojileri 2014 Yılında 48,9 Milyar TL Ciro Yapmış
 

İletişim Teknolojileri'nin yani telekom tarafının 2014 yılında kırılımı şu şekilde oluşmuş;

- 13,4 milyar TL Donanım (önceki yıla göre  yüzde 20,5 büyüme)

- 35,5 milyar TL Yazılım (önceki yıla göre  yüzde 9,9 büyüme)

İletişim Teknolojileri alanındaki donanımın  yüzde 17'sinin yerli,  yüzde 83'ünün yabancı olduğu görülüyor. IT Yazılım konusunda bir yerli oranı verilmemiş.
 

2014 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
 

Tübisad raporu bu yıl ilk defa Teknoloji Geliştirme Bölgelerine dair rakamları da sundu. Bu sunum sırasında ODTÜ Teknokent Genel Müdürü Mustafa İhsan Kızıltaş da bir konuşma yaptı. Bu konuşmayı ayrı bir haber halinde yarın sunacağız. Çünkü kendisi ilginç noktalara temas etti. 

Raporda yer alan bilgiler ise şu şekilde:

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü İhracatı

Raporda yer alan bir bilgi de, sektörün ihracatının 1,34 milyar TL olduğu şeklindeydi. Bu rakam şu şekilde oluşuyor;

- Bilgi Teknolojileri Donanım İhracatı için rakam alınan 19 firmadan toplam ciro 227 milyon TL, bu rakam toplam cironun  yüzde 2,1'ine denk geliyor.

- Bilgi Teknolojileri Yazılım İhracatı için rakam alınan 109 firma+Teknokent'ten toplam ciro 800 milyon TL, bu rakam toplam cironun  yüzde 12,7'sine denk geliyor.

- Bilgi Teknolojileri Hizmet İhracatı için rakam alınan 29 firmadan toplam ciro 148 milyon TL, bu rakam toplam cironun  yüzde 4,1'ine denk geliyor.

- İletişim Teknolojileri Donanım İhracatı için rakam alınan 9 firmadan toplam ciro 162 milyon TL, bu rakam toplam cironun  yüzde 5,3'üne denk geliyor. (mobil telefon hariç)

İhracat yapan ülkeler sıralamasında ilk 10 ülke ise şu şekilde;

- 14 firma ile Azerbeycan
- 12 firma ile Almanya;
- 7 firma ile Türkmenistan
- 7 firma ile ABD
- 6 firma ile Hollanda
- 5 firma ile KKTC
- 4 firma ile Kazakistan
- 4 firma ile Angola
- 3 firma ile Ukrayna
- 3 firma ile Kuveyt

 

Bulut Bilişim Pazarı

Tübisad raporunda ilk defa "Bulut Bilişim" rakamları yer aldı ama kendileri de bu rakamların henüz tam anlamıyla toplanamadığını, zamanla yerine oturacağını belirtiyorlar. Verilen rakamlar şu şekide;

- PaaS (platform sağlayıcı) - 4 firma ve 12,4 milyon TL ciro
- IaaS (Altyapı Sağlayıcı) - 6 firma ve 95,2 milyon TL ciro
- SaaS (Yazılım sağlayıcı) - 12 firma ve 19,5 milyon TL ciro
- Yönetim Hizmetleri - 4 firma ve 26,1 milyon TL

Dolayısıyla Bulut Bilişim konusunda rapora rakam veren 14 firmanın toplam cirosu 153,2 milyon TL. Ancak bu rakama, veri merkezleri ya da kendi veri merkezini taşıyan firmalar dahil değil. Raporun bu bölümü gelecek yıllarda daha fazla geliştirilecek. 

 

İstihdam
 

Tübisad raporuna rakam veren 108 şirketin verilerine ve BTK raporundan alınan rakama göre, sektörde 64,1 bin kişisi Bilgi Teknolojileri ve 38,8 bini İletişim Teknolojilerinde olmak üzere toplam 102,9 bin kişi çalışıyor. Bu rakam 2013'ün 100,5 bin kişi rakamına göre  yüzde 2,4 artmış durumda. Ancak artış Bilgi teknoloji tarafında yaratılmış  yüzde 4,2 olarak. Buna karşılık iletişim teknolojileri tarafından 1 yıl önceye nazaran eleman sayısı binde 4 azalmış. 

Tübisad, 2015'de  yüzde 4,8'lik istihdam artışı bekliyor.

Rapora rakam veren 108 şirketin verilerine ve BTK rakamlarına göre, istihdam'ın  yüzde 26'sının kadın çalışan ve  yüzde 74'ünün erkek çalışan olduğu,  yüzde 58'in üniversite,  yüzde 18'in ARGE çalışanı ve  yüzde 8'in taşaron çalışanı olduğu raporlanmış.

 

Teşvikler
 

Rapora veri sağlayan 51 firmanın verilerine göre, 2014 yılında firmaların  yüzde 47'si toplam 96 milyon TL teşvik almış. 

Bu teşviklerin  yüzde 59'u Tübitak / Teydeb,  yüzde 43'ü, 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri teşviği,  yüzde 27'si Kosgeb teşviği,  yüzde 37's,i 5746 sayılı Ar-Ge Faaliyetlerini Destekleme Teşviği ve  yüzde 16'sı T.C. Ekonomi Bakanlığı Tarafından Sağlanan Desteklerden yararlanmış.

 

Büyümede rol oynayacak faktörler ve sektörün sorunları
 

Bu konudaki soruya 89 firma cevap vermiş. Buna göre sektörün büyümesini etkileyecek faktörler şöyle sıralanmış;

- ARGE Yatırımları ve İnovasyon  yüzde 78

- Daha Yüksek Kurumsal Yönetişim Standartları  yüzde 48

- Kamu Alımları  yüzde 31

- Arttırılmış teşvikler  yüzde 29

- Satın alma, birleşme ve ortaklıklar  yüzde 29

- İhracat  yüzde 26

Sektörün sorunları ise;
- Nitelikli İş gücü  yüzde 76

- Fİyat odaklı kamu ihale politikaları  yüzde 56

- ARGE teşvikleri ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan sorunlar  yüzde 36

- Yüksek ve karmaşık vergi yapısı  yüzde 28

- Girişim Sermayesi eksiği  yüzde 27

- Üniversite Sanayi İşbirliği Yetersizliği  yüzde 25

Raporun verilerinin toplu halini aşağıda görebilirsiniz.