Son dönemlerin en çok tartışılan konusu olan kur korumalı mevduat (KKM) vergisel açıdan da gündemden düşmüyor.
31.12.2021 tarihli bilançolarında mevcut ABD Doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden yabancı paralarını, TL cinsinden KKM’ye dönüştüren kurumlara çok önemli vergi istisnaları sağlandı.
Bu istisnalardan en önemlisi 2021 yılı kurumlar vergisi beyannamelerinde indirim konusu yapılan kur farkı kazançlarına ilişkin istisna idi. Birçok kurumun TL cinsinden KKM hesabı açmasına bu istisnanın neden olduğunu söyleyebiliriz.
2021 yılına ilişkin kur farkı istisnasından kimler yararlanabildi?
KKM istisnalarını düzenleyen Kurumlar Vergisi (KV) Kanunu'nun geçici 14'üncü maddesine göre, 2021 yılı dördüncü geçici vergi beyannamesinin verildiği tarihe (yani 25 Şubat 2022’e) kadar, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden dövizlerini KKM’ye (yani Türk lirasına) dönüştüren kurumlar, bu dövizler nedeniyle 2021 yılı dönem sonu kur değerlemesi nedeniyle 31.12.2021 tarihi itibariyle hesapladıkları kur farkı kazançlarının, son çeyreğe (1.10.2021-31.12.2021 tarihlerine arasına) isabet eden kısımlarını “istisna” olarak 2021 yılı KV beyannamelerinde indirim konusu yaptılar.
2021 yılı genel KV oranının yüzde 25 ve 2021 yılında kur farkı kazançlarının en çok yılın son çeyreğinde oluştuğunu hatırlarsak, bu istisnanın ne kadar önemli bir vergi avantajı sağladığını anlayabiliriz. Üstelik yıl bittikten sonra 29.01.2022 tarihinde yürürlüğe giren bir kanunla yapıldı bu istisna düzenlemesi…
31.12.2021 tarihli döviz mevcutlarını 25.2.2022 tarihinden sonra TL’ye dönüştüren kurumlar ise 2021 yılının son çeyreğine ilişkin kur farkı kazançları için bu istisnadan yararlanamadılar.
2022 yılı birinci geçici vergi döneminde yararlanılabilecek istisnalar
31.12.2021 tarihinde mevcut dövizli hesaplarını 25.2.2022 tarihinden önce ve sonra TL’ye dönüştüren kurumlar, 2022 yılının geçici vergi beyannameleri ile kurumlar vergisi beyannamelerinde şu istisnalardan yararlanma hakkı elde ettiler:
* Dövizlerin TL'ye çevrildiği tarihte dönüşümden doğan kur farkı gelirleri (Örneğin dönüşümün 25 Şubat tarihinde yapıldığını varsayarsak 1 Ocak -25 Şubat/2022 tarihleri arasına isabet eden pozitif kur farkları),
*Kur korumalı TL hesapların vade tarihinden önce sonra eren geçici vergi ve kurumlar vergisi dönem sonlarında tahakkuk ettirilen faiz ve kâr payları,
*Vade sonunda elde edilen faiz, kâr payları ve döviz kuruna bağlı olarak doğabilecek kazançlar (destek ödemeleri).
KV Kanunu'nun mevcut geçici 14'üncü maddesine göre, kapsama giren dövizleri 31.12.2022 tarihine kadar KKM hesaplarına dönüştürmek mümkün. Dolayısıyla 31.12.2021 tarihinde mevcut dövizlerin geçici 14'üncü madde kapsamında 25.2.2022 tarihinden 31.12.2022 tarihine kadar KKM hesaplarına dönüştürülmesi halinde de yukarıda belirttiğim istisnalardan yararlanılabilir.
Buna göre, 2022 yılı birinci geçici vergi döneminde KKM’ler ile ilgili olarak aşağıdaki istisnalar uygulanabilecektir:
- 31.3.2022 tarihine kadar TL’ye dönüştürülen hesaplar ile ilgili olarak, dönüşüm sebebiyle oluşan kur farkı kazançları,
- Açılan bu hesaplar için 31.3.2022 tarihi itibariyle hesaplanan faiz/kâr payı gelir tahakkukları.
31.3.2022 tarihine kadar dönüştürülen hesaplar dolayısıyla 31.3.2022 tarihi itibariyle henüz vade sonu gelmiş bir hesap, dolayısıyla vade sonunda elde edilmiş bir kazanç söz konusu olamayacağından, bu kapsamda istisna uygulanamayacaktır. Ancak sonraki dönemlerde bu kapsamda da istisnadan yararlanmak mümkün olacaktır.
Dönüşüm işlemi nedeniyle oluşan kur farkları, 2021 yılının son çeyreğine ilişkin kur farklarının aksine dönem sonu kur değerlemesi nedeniyle hesaplanmadığından, dönüşüm tarihinde değerleme için geçerli Merkez Bankası döviz kuru değil, fiilen dönüşüm için uygulanan ve yine Merkez Bankası'nca dönüşüm saatine göre ilan edilen dönüşüm kuru esas alınarak hesaplanacaktır.
31.12.2021 tarihli bilançoda bulunmayıp 31.3.2022 tarihinde mevcut dövizlere ilişkin getirilmesi öngörülen istisnalar
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun geçici 14'üncü maddesinin mevcut halinde, kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında mevcut olan yabancı paralarını, maddede belirtilen sürelerde Türk Lirası'na dönüştürmeleri durumunda uygulanacak istisnalar düzenlenmiş bulunuyor.
12.4.2022 tarihinde TBMM’ye sunulan bir kanun teklifi ile, söz konusu geçici 14'üncü maddeye eklenmesi öngörülen hükümlerle, kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarda yer almasa dahi 31.3.2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paraların 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası'na dönüştürülmesi durumunda, bu kapsamda açılacak hesaplara tahakkuk ettirilecek faiz ve kâr payları ile diğer kazançlara ilişkin istisnalar getiriliyor. Ayrıca Cumhurbaşkanı'na 30.6.2022 tarihli veya 30.9.2022 tarihli bilançolarda bulunan yabancı paraların Türk Lirası'na dönüşümünde de istisnanın uygulanabilmesi hususunda yetki veriliyor. Eklenen diğer fıkrayla da, Türk Lirası'na dönüşen bu hesapların 2022 yılı sonuna kadar geçerli olmak üzere vade sonunda Merkez Bankası'nın düzenlemelerine uygun olarak yenilenmesi durumunda istisnanın yenilenen hesaplara da uygulanması öngörülüyor.
Plan ve Bütçe Komisyonu'nda teklifin bu maddesi, “30/6/2022 veya” ibaresinin “30/6/2022 ve/ veya” şeklinde değiştirilmek ve aynı maddeye eklenen beşinci fıkrasında yer alan “istisna” ibaresinin ise “istisnalar” şeklinde redaksiyona tabi tutulmak suretiyle kabul edildi. Halen Meclis gündeminde olan bu teklif henüz Genel Kurulda görüşülmedi ve kanunlaşmadı.
Bu düzenlemenin eski düzenlemeye göre farkı, teklif metninde, dönüştürülen yabancı paralara ilişkin kur farklarının istisna olarak düzenlenmiyor olması. Bunun bir eksiklik olduğunu ve Meclis Genel Kurulu'nda teklif metnine eklenmesinin isabetli olacağını düşünüyorum.
