Gazetecilik serüvenimin hatırlı bir kısmı, ekonomi muhabirliği mesaisine dayanır.
Hürriyet gazetesinde geçen 15 yıl; mesleki deneyimlerime, -birçok şeyin yanı sıra- bütçe verilerini düzenli izleme alışkanlığını da kazandırdı.
2001 krizinin ardından, dönemin ekonomi yönetimi ve IMF desteğiyle hazırlanan ekonomik program, bu süreçte makro verilerin periyodik olarak yayımlanma koşulunu da öngörüyordu.
O dönem Maliye ile Hazine'nin, emek yoğun bir çalışmayla, "saydamlık" ve "hesap verilebilirlik" ilkelerine uygun olarak sistemlerini kurması ve buna eşlik eden bilişim teknolojisi, makro verileri talep sahipleri açısından düzenli izlenebilir kıldı.
Sonrasında ekonomi muhabirliğine eskisi kadar odaklanamasam da verileri izlemeye hep gayret ettim.
Bu kapsamda, Maliye'ye bağlı Muhasebat Genel Müdürlüğü'nün bütçe verileri özel bir öneme sahiptir. Yazılı bir kural olmasa da her ayın 17'si 18'i gibi, bir önceki ayın bütçe gerçekleşmeleri www.muhasebat.gov.tr sitesinde yayımlanır.
Bu girişi neden yaptığıma gelince...
İçinde bulunduğumuz dönemde bütçe verilerinin açıklanması bilmediğim bir sebeple gecikti. Eylül ayını yarılamamıza rağmen, bırakalım Ağustos'u, henüz Temmuz ayı bütçe veriler daha açıklanmamıştı.
Bu sorunun yanıtını çok merak ediyordum. (Halen de biliyor değilim.)
Gelgelelim, aklıma bir fikir geldi. Sabah 9 sularında tekrar kontrol edip, Muhasebat Genel Müdürlüğü'nün sitesinde verilerin halen Haziran ayında kaldığını görünce, aklıma Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'e tivit atarak sormak geldi.
Sordum da. Yanıtı twitter üzerinden bekledim ama hata etmişim :)
Temmuz ve Ağustos ayı bütçe verilerinin ikisinin birden kısa bir süre sonra siteye konulduğunu, bir telefonla öğrendim....
Aldığım habere sevinirken, bunun bir rastlantı olabileceğini de düşünmedim değil.
Küçük de olsa bu payı bırakarak Temmuz-Ağustos verileri üzerinden önemli bir veriye dair, hep izlediğim bir bütçe verisine dair gerçekleşmeleri aktaracağım: Örtülü ödenek.
Sekiz ayda 873,6 milyon TL
Bütçede "gizli hizmet giderleri" başlığı altında geçen, bilinen tanımıyla örtülü ödenek harcamaları, bu yılın Ocak-Ağustos dönemini kapsayan sekiz ayda 873,6 milyon TL'ye ulaşmış.
Verilere baktığımızda örtülü ödenekten, Temmuz ayında 64,7, Ağustos'ta ise 266,3 milyon TL kullanıldığını görüyoruz.
Özellikle Suriye krizinden bu yana daha yoğun tartışılan örtülü ödenek harcamalarının, kalem kalem nereye harcandığını bilme şansımız yok. Yasalar engelliyor... (Sadece, üzerlerinden hayli zaman geçtikten sonra bazen bir vakfın kurdurulduğunu, bazen de bir spor kulübünü kalkındırmak amacıyla "verildiğini" ilgili ağızlardan okuyabiliyoruz. )
Ancak, ekonomi analizlerine özel ilgisi olmayan bir gözün dahi rahat algılayacağı bir tablo var ki, o da örtülü ödenek harcamalarının özellikle 2011 yılından bu yana olağanüstü artış gösterdiği....
Sekiz ayda 873 milyon TL'nin ne anlama geldiğini belirtmek açısından, 2012 toplam harcamasının 1 milyar 175 milyon lira olduğnu paylaşalım. Bu tutar, 2011'de ise 951.2 milyon TL idi.
Buradan hareketle, içinde bulunduğumuz yıl, örtülü ödeneğin 1,5 milyar TL'ye yaklaşacağını söylemek hiç kehanet sayılmamalı.
Hemen belirtelim ki, devletin ali menfaatlerine yönelik gizli hizmetler için harcanacak 1,5 milyar TL 'ye ulaşsa da yasal limiti aşmayacak.
Ama işte o mahut açmaz: Hukukilik ve meşruiyet yani...
Yasal limitin aşılmaması, ya da aşılmayacak olması, (bütçe başlangıç ödeneklerinin binde 5'ine kadar yolu var) Suriyeli "muhaliflere" silah yardımı iddialarının ayyuka çıktığı bir konjonktürde, örtülü ödenek üzerindeki soru işaretlerini kaldırmayacağı kesin.
Maliye verilerine, yani açık kaynaklara dayanarak 2005 yılından bu yana yapılan örtülü ödenek harcamalarını aktaralım: (2005 öncesi ise sanırım teknik sebeplerle sistemde yer almıyor.)
Yıllar itibariyle örtülü ödenek harcaması
Milyon TL
2013 - 873.6 milyon TL (Ocak-Ağustos)
2012 - 1.2 milyar TL
2011 - 951.2 milyon TL
2010 - 706.1 milyon TL
2009 - 634.4 milyon TL
2008 - 510.8 milyon TL
2007 - 436.5 milyon TL
2006 - 327.4 milyon TL
2005 - 156 milyon TL
Bu tablodan sonra, önce o meşhur soru, sonra da kendi sorumuzla bitirelim: Örtülü ödenek nereye koşuyor, nereleri aşıyor?
