Mehmet Kara: Elektrik kesintilerinin nedeni planlama hatası

Türkiye genelinde 2 Ağustos’ta çok sayıda ilde elektrik kesintisi yaşandı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından, kesintilerin sebebi 'aşırı sıcaklara bağlı olarak elektrik talebinin artması' olarak açıklandı. Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Kara kesintiler hakkında, "Elektrik kesintilerinin nedeni planlama hatası" diye konuştu. 

Türkiye'de 2 Ağustos'ta birçok ilde elektrik kesintileri yaşandı. Resmi kaynaklar kesintiyi 'aşırı sıcağa bağlı talep artışı' ile açıklarken, Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Kara, T24 ekonomi yazarı Barış Soydan’a kesintileri yorumladı. 

Mehmet Kara da elektrik kesintilerinin sıcağa bağlı talep artışından dolayı olduğunu söyledi. Elektrik santrallerinin bazılarının devreye alınmak için zamana ihtiyacı olduğunu belirten Kara, elektrik kesintisinin buradaki bir planlama hatasından kaynaklanabileceğini ileri sürdü. Kara aynı zamanda Türkiye'nin kurulu elektrik üretim gücünün yaklaşık 98 bin megawatt olduğunu, en yoğun elektrik talebinin ise yaklaşık 55 bin megawatt olduğunu söyledi. Talebin bu yaz görülmemiş düzeyde olduğunu dile getiren Kara, şunları söyledi: 

"Sıcaklardan kaynaklanıyor. Çünkü sıcak havalarda talep patladı neredeyse. Temmuz ve ağustos her yıl taleplerin yükseldiği zamanlardı, şimdi daha çok talep var. Talep payladı. Görülmedik düzeyde patladı. Pazartesi yaşandı bu birkaç saatliğine. Edindiğim bilgilere göre, hidroelektrik santralleri her yıl bu aylarda daha çok çalıştırılır. Genel olarak barajlardaki su seviyesi önceki yıllara göre biraz düşüktü. Özel sektördeki elektrik üretim santralleri kar amaçlı çalışır. Siz bir kere elektriğe çevireceğiniz enerji kaynağını ucuza mal etmeye çalışırsınız. Türkiye'deki elektrik üretim fiyatlarınız kömür fiyatlarına endekslidir biraz da. Türkiye'deki bazı santrallerin en yüksek kar konusunda bir refleksi vardır, bu doğal bir şeydir. Belki santraller çalışmayacağı varsayıldığı için durmuş ve hemen harekete geçirilememiş olabilir. Ama talebin patlayacağı zamanlarda bunun olmaması gerekir. Bunun kontrolü TEİAŞ'tadır. Belki su seviyesi aşağıya inmiş, üretimin beklenenin altında kalması da olabilir. Bu da planlama hatasıdır. Bunların net bir şekilde anlatılması gerekir."

"Türkiye'nin asla enerji krizi yok"

Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Kara, kesintilerle ve Türkiye'nin gelecek elektrik üretimindeki olası sorunlarla ilgili şunları söyledi: 

"Türkiye'nin asla enerji krizi yok. Kesintiler nereden çıktı? İklim değişikliği kaynaklı diyormuşum, nasıl yani diye soracaksın. Elektrik aslında tüketimin zirve yapacağı günlere göre organize edilir. Türkiye'nin 98 bin küsur megawatt ile ihtiyacının biraz daha fazla üzerinde bir kurulu gücü var. Anlık olarak Türkiye'nin en fazla elektrik talebinin olduğu an en fazla 55 bin megawatt fazladır. Üretim kapasitesi ile kurulu güç tam olarak aynı değil aslında. Rüzgar santralleri rüzgar estikçe elektrik üretir. Ama bir kömür santrali elektrik üretmeye devam eder. Doğal gaz çevrim santralleri en kolay açılıp kapatılabilenlerdir. Ortada ne üretim, ne tüketim yokken, diyelim bir birimlik bir ihtiyaç oluştu. Zamanla arttı. Ek bir kaynak koyman lazım. Koyamazsan, vatandaşa elektrik tüketme diyemeyeceğine göre, belirli aralıklarla elektrik kesintisi yapılıyor. Bir saat bir yeri, bir saat başka bir yeri kesersiniz."

"TEİAŞ'ın açıklama yapması gerekir"

"Türkiye parasallaşma sürecini 80'lere kadar tamamladı. Finansal okuryazarlık seviyesi yükseldi. Aynı şeyin enerji okuryazarlığı konusunda da yükselmesi gerekiyor. TEİAŞ'ın buna açıklama yapması gerekir. Bilgi saklandığını söylemiyorum. Ama bunun anlaşılır olarak açıklanması lazım."

"Sebep planlama hatası olabilir"

"Ben enerji kesintilerinin süreceğini sanmıyorum. Bir iletişim kazası olduğunu düşünüyorum. Ben devam edeceğini zannetmiyorum. Çünkü zaten görüldü. Anında müdahale edildi ve o gün içinde bitti kesintiler. Çünkü çalıştırılamayan ya da çalıştırılması geciktirilen santraller devreye alındı ve bitti. Belki su seviyesi aşağıya inmiş, üretimin beklenenin altında kalması da olabilir. Bu da planlama hatasıdır. Bunların net bir şekilde anlatılması gerekir."

'Elektrik şirketleri zam için baskı kuruyor' iddiaları

"Kapitalist bir ekonomide, bir şirketin kendi ürettiği mal ya da hizmetin fiyatının yükselmesini talep etmesinden daha doğal bir şey olamaz. Böyle mi yapması gerekiyor? Ama kesintinin sebebi olamaz. Türkiye'de elektrik santrali kuruyorsanız ben üretim yapmıyorum diyemezsiniz. Çalışmıyor olsanız bile ödemeniz gereken ücretler var. Üretmezseniz kar edemezseniz. Ayrıca TEİAŞ'ın size talimat verme yetkisi var. Yük al talimatı ve yük at talimatı var. TEİAŞ bu talimatları verdiği anda ekstra ücret ödemeye başlıyor."

"Tüketim arttığı sürece yeni kaynaklara ihtiyaç var"

"Bu tüketimde ülkenin büyümesi bu şekilde gittiği sürece bence yeni enerji kaynaklarına ihtiyaç var. Bu şebeke mantığıyla gittiği sürece, Türkiye'nni hidroelektrik kapasitesi büyük ölçüde kullanılmış durumda. Çünkü ciddi bir kaynak sıkıntısı yaşanacak ileride. Barajlar dolmayabilecek mesela. İleride hidroelektriğin yerini dolduracak alternatifler bulmak zorundayız. Nükleer şart demek istemiyorum ama elektrik de bir yerden gelmeli. Araziniz sınırlı. Güneş panelleri döşediniz birçok yere. O zaman diyeceğiz ki, tarım arazisi bırakmadınız. Hayat boşluk tanımıyor aslında. Tüketim kültürü böyle devam ettiği sürece elektrik tüketimi artmaya devam edecektir. Ve elektrik konusunda yeni seçenekler her zaman gündemde olacaktır."

Elektrik fiyatları ve 'sosyal tarife'

"Zam oranı yüksek gözükebilir. Bir de vatandaşın ödediğine bakmak gerekir. Ben hep söylüyorum, sosyal tarife uygulayın diye. Bazı belediyelerde vardır, ilk 10 ton için 3 lira, sonrası için 8 lira gibi bir politika. Temel ihtiyaçları karşılayacak kadar suyu makul fiyatlardan tahsil edin, üstündeki kısma normal fiyatlar uygulayın. Ben bunu hep yazdım, 2018 ya da 2019'da devreye sokuldu. Biraz daha kapsamı geliştirilebilir."