10 yıllık resesyon ve küresel krizi yaşayan Japonya'da yarım asırlık hükümet, ardında ekonomik sıkıntılar bırakarak koltuğu devretti.
1990'ların
sonunda girdiği 10 yıllık resesyonun ardından 2007'de patlak veren
küresel krize teslim olan Japonya'da kan kaybeden ekonomi iktidarı
koltuktan indirdi. Japonya'da geçen haftasonu gerçekleştirilen genel
seçimlerde neredeyse yarım asırdır iktidarda olan Taro Aso
liderliğindeki Liberal Demokratik Parti (LDP) sert bir tokat yedi. Şu
ana kadar hiç iktidar tecrübesi olmayan muhalefet partisi Demokrat
Parti (DPJ) ise seçimden zaferle çıkan taraf oldu. Kriz yorgunu Aso
iktidarını yerinden oynatan 62 yaşındaki Yukio Hatoyama'nın
liderliğindeki DPJ daha önce sadece 112 koltuğa sahip olduğu 480
koltuklu parlamentonun alt kanadında bu kez 308 koltuğu birden kaptı.
Uzmanlar
yaşanan bu değişime "kansız devrim" tanımlamasını yakıştırıyor. Japon
basını ise, seçimlerde kitle halinde muhalefete oy veren Japonların
yarım asırdır iktidarda bulunan muhafazakârları cezalandırdığı yorumunu
yapıyor. Başlıca Japon gazeteleri dün, "Japon seçmenlerin ülke
tarihinde yeni bir sayfa açtığı" görüşüne yer verirken, Hatoyama'nın
halkın beklentilerini karşılamak için vakit kaybetmeden işe koyulması
gerektiğini yazdı. Halkın DPJ'nin programını kabul etmekten ziyade
muhafazakar Liberal Parti'yi cezalandırmaya çalıştığı düşünülüyor.
İşsizlik zaferi 'kısa balayı'na çevirebilir
LDP'nin
kurulduğu 1955 yılından bu yanaki en büyük seçimde Japon halkının
devrim niteliğinde bir sonuçla iktidarı cezalandırmasının sebebi ise
açık: Ekonomik kriz. Ancak DPJ'nin işi hiç de kolay görünmüyor.
Hatoyama'yı ücretlerin çakıldığı, bir yandan da ekonominin hızla
deflasyon sarmalına sürüklendiği zorlu günler bekliyor. DPJ'nin
zaferinin sadece "kısa ömürlü bir balayı" olacağını düşünenler de var.
Çünkü ekonomik büyümeyi desteleyecek istihdam, üretim, harcamalar ve
ücretlerden oluşan 4 ayak da sakat. Sadece işsizlik bile ekonomik
büyümeyi tehdit eden en önemli unsur. Son verilere göre işsizlik yüzde
5,7 ile rekorda. Bloomberg'e göre ise geçen çeyrek dönemde başlayan
ekonomik genişleme şimdiden tehlikeye girmiş olabilir. Çünkü rekora
fırlayan işsizlik beraberinde hane halkı harcamalarında da çöküş
yaratıyor. Temmuz ayında hane halkı harcamaları son 5 ay içindeki en
büyük düşüşünü yaşadı. Ayrıca daha dün açıklanan sanayi üretimi
verilerine göre de temmuz ayında fabrika üretimi sadece yüzde 1,9
yükseldi. Bu yükselişte ise hükümetin özellikle otomotiv ve elektronik
sektörüne uyguladığı teşvik politikaları etkili oldu. Artış önceki
aylara kıyasla hız kesmiş görünüyor. Haziranda üretim artışı yüzde 2,3,
mayıs ayında ise yüzde 5,7 çıkmıştı. Bir yıl öncenin aynı ayına göre
kıyaslandığında ise temmuz ayındaki sanayi üretimi aslında yüzde 22,8
çakılmış görünüyor.
Ücretler dipte, perakendede yaşam sinyali yok
Üretim
için asıl önemli olan nokta ise talep. Talep de vatandaşın cebinde para
olmadıkça ve işsiz ordusu büyümeye devam ettikçe gelişme kaydedemiyor.
Ücretler temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4,8
geriledi. Bu gerileme haziran ayıyla kıyaslandığında ise yüzde 7 oldu.
DPJ'nin oylarını artırmasındaki en etkili propaganda çalışmalarından
biri de işsizliğe yönelik yürütülen oldu. DPJ'nin vaatleri arasında iş
arayanlara ayda 100 bin yenlik işsizlik maaşı gibi seçenekler vardı.
Öte yandan yine dün yayımlanan bir başka rapora göre ise temmuz ayında
perakende satışları da bir önceki yılın aynı ayına oranla yüzde 2,5
geriledi. Ekonomideki hareketliliğe işaret eden yeni ev inşaatları
verileri de gerilemeye devam ediyor. Temmuz ayında yeni ev inşaatları
bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,1 geriledi. Önceki aya göre
ise inşaatlar yüzde 3,3 düştü.
80'lik bakanların koltuğu gençlere
DPJ'li
adaylar sandıktan çıkan zaferle parlamentonun yaşı hayli ilerlemiş eski
çınarlarını da yerle bir etmiş oldu. Dahası parlamentonun alt kanadına
yarı yaştaki DPJ'li bakanlarla adeta "taze kan" geldi. LDP'nin ağır
toplarından olan Maliye Bakanı Kaoru Yosano aday gösterildiği şehirde
kazanamadı. Eski Maliye bakanlarından Koji Omi de kabineye giremedi.
Kabine sekreteri Nobutaka Machimura ile Savunma Bakanı Yuriko Koike
koltuğunu kaybeden eski siyasetçilerden oldu. Koike'nin koltuğuna ise
49 yaşındaki Takako Ebata yerleşecek. Roma'daki G20 toplantısına içkili
katıldığı anlaşılınca dönemin Maliye Bakanı iken istifa etmek zorunda
kalan 56 yaşındaki Shoichi Nakagawa ise yeniden aday olduğu Hokkaido
şehrinde 36 yaşındaki DPJ'li rakibi Tomohiro Ishikawa'ya yenildi. 78
yaşındaki eski Başbakan Toshiki Kaifu, yarı yaşındaki DPJ'li Mitsunori
Okamoto'yu alt edemedi.
Maliye
Bakanı Kaoru Yosano'nun yerine ise Shinzo Abe kabinesinde sağlık bakanı
olarak çalışırken kadınlar için "bebek yapma makinası" benzetmesini
kullanarak tepki toplayan Haku Yanagisawa gelecek.
LDP 90'lar krizinde de kan kaybetmişti
15 Kasım 1955: Liberal Parti ile Demokrat Parti'nin birleşmesi ile LDP kuruldu.
Ekim 1990: Nikkei endeksi 9 ay içinde yüzde 48 eridikten sonra dibi gördü, hiperenflasyon ve bankacılık krizi iktidarı zorladı.
9 Ağustos 1993: LDP, skandalları ve ekonomik krizler sonrası ilk kez seçimlerde güç kaybetti.
Haziran 1994: LDP yeni hükümete koalisyon ortağı olarak girdi.
Eylül 2006: Junichiro Koizumi iki dönem başbakanlığın ardından görevinden ayrıldı.
Eylül 2008 Taro Aso başbakan oldu
Temmuz 2009 Aso erken seçim çağrısında bulundu.
