Etiyopya Havayolları'na ait Boeing 737 MAX 8 tipi yolcu uçağının Pazar günü 157 kişinin hayatına mal olan kazası son altı ayda bu modelin ikinci kazası olarak kayıtlara geçti.
Ekim ayında Lion Air'e ait bir başka Boeing 737 de Endonezya'nın başkenti Cakarta'dan kalkıştan kısa bir süre sonra düşmüş ve mürettebatla birlikte 189 kişi hayatını kaybetmişti.
Her iki kaza da, Boeing'in piyasa sürmesinin üzerinden henüz iki yıl dahi geçmeyen MAX modelleriyle ilgili kaygıları arttırdı. Kazalar ve uçaklar hakkında bilinenler ile soru işaretlerini derledik.
Boeing 737 MAX nasıl bir uçak?
Boeing'in MAX modeli, havacılık dünyasında başarıyla anılan ve iki motorlu 737 serisinin son versiyonu. Son geliştirilen uçaklar önceki 737'lere göre daha az yakıt tüketiyor ve MAX 7, MAX 8, MAX 9 ve MAX 10 olmak üzere dört farklı modelden oluşuyor.
Boyutlarına göre farklılık gösteren bu modeller 138 ila 204 yolcu kapasiteli ve kısa ile orta menzilli uçuşlar için tasarlandı. Boeing'in daha önceki 737 modelleri bugüne kadar geliştirilmiş en güvenilir yolcu uçakları arasında kabul ediliyor.
Hangi havayolları bu uçaklara sahip?
Boeing şirketi, Mayıs 2017'de Malezya merkezli Malindo Air'e ilk teslimatını yaptığından bu yana 350 adet MAX tipi uçağı kullanıma soktu. Bugüne kadar 60'dan fazla havayolu şirketi toplamda 5 binden fazla MAX siparişi verdi.
Şirket, 2013 yılında THY'nin 40 adet Boeing 737 MAX 8 sipariş ettiğini duyurmuştu. Türk basınına yansıyan haberlere göre THY daha sonra, Boeing ile yaptığı anlaşma kapsamındaki opsiyonunu kullanarak 25 adet 737 MAX 8 daha sipariş etti.
Şu an bu model uçaktan Türk Hava Yolları'nın (THY) filosunda 11 adet bulunuyor. Corendon'un filosunda da bir adet Boeing 737 MAX 8 tipi yolcu uçağı mevcut. SunExpress de geçen ay 15 adet Boeing 737 MAX 8 sipariş etmişti.
Avrupa'da ise Ryanair ve Norwegian gibi şirketler MAX tipi uçaklarla hizmet veriyor.
Etiyopya Havayolları'nın 302 sefer sayılı uçağına ne oldu?
Etiyopya Havayolları kazanın nedeninin halen araştırıldığını duyurdu. Şirkete göre 737 MAX 8 tipi uçak Kenya'nın başkenti Nairobi'ye gitmek üzere TSİ 8:38'de havalandı ve kalkıştan altı dakika sonra başkent Addis Ababa'nın 50 kilometre kadar güneyinde bir tarlaya düştü.
Pilot, kazadan kısa bir süre önce hava trafik kontrolörlerine uçakla ilgili sorunlar yaşadığını ve havalimanına dönmek için izin istediğini bildirdi. AFP haber ajansına konuşan bir tanık uçağın düşmeden önce alev aldığını söyledi.
Etiyopya Havayolları CEO'su düşen uçağın aynı gün erken saatlerde Güney Afrika'daki Johannesburg kentinden geldiğini ve uçuş esnasında herhangi bir sorun gözlemlenmediğini açıkladı. Kasım ayında Boeing'den teslim alınan uçak kazaya kadar 1200 saatlik uçuş gerçekleştirmişti.
Lion Air'ın 610 sefer sayılı uçağına ne oldu?
29 Ekim 2018'de Endonezya'nın başkenti Cakarta'dan TSİ 02:20'de havalanan Lion Air'e ait Beoing 737 MAX 8 de kalkıştan 12 dakika sonra denize düşmüştü. Yetkililer, pilotların kalkıştan iki ya da üç dakika sonra havalimanına geri dönmek üzere izin istediklerini açıklamıştı.
Sivil havacılık uçuşlarını takip eden Flightradar24 internet sitesinin kayıtlarına göre kalkış boyunca uçağın hız ve irtifa değerleri olağandışı göstergeler sergiledi. Henüz son ve kapsamlı raporun tamamlanmadığı kazadan günler önce uçağın hız göstergelerinde sorun yaşadığı kaydedildi.
610 sefer sayılı uçuştan bir önceki uçuşta ise pilot, uçakların havada kalma güçlüğü olarak bilinen "stall" olgusunu engelleyici mekanizmalarının düzgün çalışmadığına dair bilgilendirmede bulunmuştu. Soruşturmayı yürüten yetkililere göre pilotun bu bildirimi, aracın uçmaya elverişli olmamasına karşın sefere çıktığı görüşünü güçlendirmişti.
Lion Air'ın Ağustos 2018'de teslim aldığı uçak kazaya kadar 800 saatlik uçuş gerçekleştirmişti.
Lion Air kazası öncesi MAX tipi uçaklarda sorun gözlendi mi?
Boeing şirketi Mayıs 2017'de, motorlarda oluşması muhtemel bir sorunun tespit edilmesi üzerine tüm test uçuşlarını askıya almıştı. Ancak şirket, 10 gün sonra sorunun çözüldüğünü duyurarak uçuşları tekrar başlatmıştı.
Boeing'in yanıtı nasıl oldu?
Şirket, Lion Air kazası üzerine soruşturmayı yürüten Endonezyalı yetkililerle işbirliği yapmıştı. Pazar günkü Etiyopya Havayolları kazası sonrası ise araştırmaya destek vermesi için bu ülkeye bir tim göndereceğini açıkladı.
Lion Air kazası sonrası 737 MAX kullanan havayolu şirketlerine bir uyarı gönderen şirket, uçakların sensörlerinden gelen hatalı verilerden dolayı burnun otomatik olarak yere dönebileceğini bildirmişti. Boeing, pilotların söz konusu sistemleri geçici olarak devre dışı bırakarak sorunun üstesinden gelebileceklerini belirtmişti.
ABD merkezli Southwest ve American Havayolları gibi şirketlerin pilotları söz konusu sistemlerden haberdar olmadıklarını açıkladı. Ancak Boeing bu sistemlerin kullanımına dair ayrıntıları tüm havayolu şirketleriyle paylaştıklarını belirtti.
