Herkesin sağlık sigortası olması için başlatılan zorunlu Genel Sağlık Sigortası(GSS) uygulaması birçok vatandaşın kabusu oldu. Çoğu genç yaklaşık 550 bin kişiye toplam 4 milyar liralık borç çıktı.
Birçok vatandaş zorunlu sigorta için günlerce sıra bekleyerek gelir bildiriminde bulunmuştu. Bildirimde bulunmayan veya bildirimde bulunması gerekmeyen vatandaşlar ise yaklaşık 2 bin 200 lira borçla karşı karşıya. Bu vatandaşlar şimdi borçtan nasıl kurtulacaklarını düşünüyor. İşin içinden nasıl çıkılacağı henüz belli olmazken Meclis'te af yasası gündeme geldi.
Vatan gazetesinden Ercan İnan'ın haberine göre, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2012 başında, 75 milyonu ilgilendiren bir uygulamaya başlamış ve bunu ‘herkes genel sağlık sigortası olacak’ sloganı ile ilan etmişti. 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesi uyarınca hiç bir sosyal güvencesi bulunmayan kişilerin zorunlu olarak GSS kapsamında olacağı belirtilmiş ve hiç kimsenin, “GSS’li olmak istemiyorum” deme hakkının bulunmadığı vurgulanmıştı.
Test yaptırmayan yandı
Kanun gereği, sosyal güvencesi olmayan ve bakmakla yükümlü olan bir aile bireyi de bulunmayanların gelir testi yaptırması gerekiyordu. Pek çok kişi bu gelir testini yaptırmadı. En ihmalkar kesim de gençler oldu. Oysa kanun maddesi 18 yaşını doldurmuş ancak okumayan tüm erkek çocuklarının gelir testi sonucuna göre belli bir kademeden sağlık sigortası primi yatırmasını öngörüyordu.
Okumayan gençlerin yanısıra, okuyan ancak okuduğunu beyan etmeyen binlerce genç de SGK tarafından borçlu statüsüne alındı. Şimdi binlerce kişiye mektup gidiyor ve borçlu oldukları belirtiliyor. Yasadan bile haberi olmayan gençler ve velileri de “Bu da nereden çıktı” diyor. Zira SGK’nın çıkardığı fatura yaklaşık 2 bin 200 lira civarında. Sadece gençler de değil, sigortalılığı biten yani işten çıkarılıp yeni bir işe girmeyenlere, hatta eski milletvekillerine bile benzer yazılar gitti. Yaklaşık 550 bin kişiye borç yazısı gittiği tahmin ediliyor.
Ancak bu yazıyı alanların büyük bölümü kanunun tarif ettiği anlamda borçlu değil. Örneğin gelir testi yaptırmayan ancak bir üniversitede okuduğunu beyan edenlerin tüm prim borcu, yapacakları başvuru ile ortadan kaldırılacak. SGK’nın çıkardığı fatura 4 milyar TL’nin üzerinde. Ancak ayıklamalar yapıldıktan sonra bu faturanın yüzde 1’e kadar yani 40 milyon TL’ye kadar inmesi de muhtemel.
Nereden çıktı bu borç?
Bilindiği üzere; çocuklar 18 yaşına kadar sağlık sigortasından anne ve babasının üzerinden yararlanır. Ancak 18 yaşın üzerinde ise, lise eğitimini sürmeleri halinde 20 yaşına kadar, üniversite öğrencisi olmaları durumunda 25 yaşına kadar anne veya babasının sağlık güvencesinden yararlanmaya devam eder. Bu durum kız çocuklarında biraz farklı. Kız çocuk 1.10.2008 öncesi bakmakla yükümlü olunan kişi ise GSS’li anne veya babasının üzerinden bekar ve işsiz olması halinde ömür boyu sağlık yardımından yararlanır. Malul çocuklar da anne ve babasının üzerinden ömür boyu sağlık yardımından yararlanır.
5510 sayılı kanun gereği, 18 yaşını geçip ancak üniversiteyi kazanamayan erkek çocuklarının ikamet ettikleri il veya ilçe sınırları içindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nda gelir tespiti yaptırmaları gerekmekteydi.
Gelir tespiti sonucu aile içindeki kişi başına gelir 313.50 liranın altında çıkarsa prim ödemeden GSS’li olunabiliyordu. Ancak üstünde çıkarsa gelir durumunun miktarına göre aşamalı olarak 37.62 lira, 112.86 lira veya 225.72 lira prim ödenmesi öngörülmüştü. Bir ay içinde gelir testi yaptırılmazsa, gelir testine gitmeyen vatandaşın geliri 1.881 lira (iki asgari ücret ve üstü) kabul ediliyor ve aylık 225,72TL lira borç yazılıyordu. Pek çok aileye giden yazıda belirtilen borç miktarı işte bu maddeden kaynaklanıyor. Neticede her vatandaşı sağlık güvencesine kavuşturuyor gibi görünen bu yasa, bir anda binlerce kişinin kabusu olmuş durumda.
