Satın alma ya da ortaklık yoluyla Türkiye pazarına giren dünya devi finans kurumları, küresel krizle birlikte kendi ülkelerinde milyarlarca dolarlık yardım aldı.
Büyüklüğü trilyon dolarları aşan kurtarma paketleri, sıfır faiz politikaları ve kamu tarafından sağlanan finansman desteklerine rağmen dünya ekonomisini resesyona sokan küresel kriz, Türkiye'ye giren yabancı bankaları kendi ülkelerinde zora soktu. Türkiye'deki yabancı bankaların bir kısmı ana vatanlarında kamulaştırılırken, bir kısmı da devletten destek almak zorunda kaldı. Bu sıkıntılı süreç Türk bankacılık sektörünün sermaye yapısını da etkilemeye başladı.
Referans gazetesinde yer alan bir habere göre, özellikle 2004-2008 yılları arasında satın alma ya da ortaklık yoluyla Türkiye pazarına giren dünya devi finans kurumları, küresel krizle birlikte adeta sarsıldı. Türkiye'ye giren yabancı bankaların bir kısmı kamulaşırken, bir kısmı ise devletten milyarlarca dolarlık yardım almak zorunda kaldı.
Akbank'ın ortağı Citibank, Oyakbank'ı satın alan ING kamudan finansal destek alarken, Şekerbank'ın ana ortaklarından Bank Turan Alem kamulaştırıldı. Türkiye'ye Dışbank'ı alarak giren Fortis'in tamamı Belçika hükümetine geçerken, Denizbank'ı alan Dexia'nın yüzde 35'i Fransa ve Belçika hükümetine geçti. Türk Ekonomi Bankası'nın yüzde 42,12'sine sahip olan BNP Paribas'ya ise Belçika hükümetinin el koyduğu Fortis'in hisselerini almak için gereken sermaye artırımı Belçika ve Lüksemburg devletleri tarafından garanti verildi.
Kurtarma operasyonu ilk Fortis'le başladı
Devlet ortaklı bankalar süreci ilk olarak zor duruma düşen Fortis'in kurtarılmasıyla başladı. Türkiye pazarına Dışbank'ı satın alarak giren Hollanda-Belçika finansal grubu Fortis'in yüzde 100'ü Belçika Devleti'ne geçti. Türkiye'deki Fortis'in yüzde 94,2'sine sahip olan Fortis Bank Belçika'nın devlete geçmesiyle, Türkiye'deki fiili olarak Fortis'in sahibi Belçika devleti oldu.
Fortis'in ardından likidite sıkıntısı çeken Fransız-Belçika bankası Dexia da kısmen kamulaştırıldı. Denizbank'ı 2006 yılında satın alan Dexia, Belçika, Fransa ve Lüksemburg'un 11.2 milyar Euroluk desteği ile kısmen kamulaştırılarak iflastan kurtuldu. Dexia'da böylece kamunun payı yüzde 35'e yükseldi. 2008 temmuz ayında ise bu oran yüzde 11 seviyesindeydi. Denizbank'ın yüzde 99,84'üne sahip olan Dexia'da Fransa hükümetinin yüzde 23, Belçika hükümetinin ise yüzde 12 payı oldu.
Kriz Asya'ya sıçradı
En son kamulaştırılan banka ise Şekerbank'ın Kazak ortağı Bank Turan Alem (BTA) oldu. Şekerbank'ın yüzde 33,98'ini alan Kazak BTA, Kazakistan Hükümeti tarafından 3 gün önce kamulaştırıldı. Kazak varlık fonu Samruk-Kazyna, hükümetin finans piyasalarında istikrarı sağlaması amacıyla BTA'nın yüzde 78 oranındaki hissesini 2.07 milyar dolara satın alacak. 2006 yılında Akbank'ın yüzde 20'sini alan Citibank'ın, iyi banka kötü banka ayrımına giderek riskli varlıkların ABD hazinesine satılması ve ABD hükümetinin bankada direk ortak olması gündemde. Oyakbank'ı alan ING de Hollanda hükümetinden 10 milyar euro ana sermaye katkısı sağladı.
Türk Ekonomi Bankası'nın (TEB)yüzde 42,12'sine sahip olan Fransız BNP Paribas ise, Türkiye'deki faaliyetleri de bünyesinde bulunduran Fortis Bank Belçika'nın hissesini almak için harekete geçti. Ancak Belçika Devleti'nin Fortis Bank Belçika hisselerinin yüzde 75'ini, BNP Paribas'nın gerekli sermaye artırımını yapması ardından bu bankaya satması yönünde bir anlaşması bulunuyor. Bu sermaye artırımı Belçika ve Lüksemburg devletleri tarafından bütünüyle garanti edildi. Fortis hisseleri 2009'un ilk çeyreğinde BNP Parisbas'a devredilecek.
Türk Bankaları'nda hangi yabancı bankanın ne kadar hissesi var?
DEXİA: Denizbank'ı satın alarak Türkiye pazarına giren Fransız-Belçika bankası olan Dexia'da kamunun hissedarlık oranı yüzde 11'den yüzde 35'e yükseldi.
BTA: Şekerbank'ın yüzde 33,98'ine sahip olan Bank Turan Alem'in (BTA) yüzde 78 oranındaki hissesi yaklaşık 2 milyar dolar bedelle Kazak varlık fonuna geçecek.
CİTİBANK; Sabancı Grubu bünyesindeki Akbank'ın yüzde 20 hissesini 3.1 milyar dolara satın alan Citibank'ın portföyünde bulunan riskli varlıkları ABD Hazinesine devredecek.
ING BANK: Oyak Bank'ın tamamını 2 milyar 673 milyon dolara satın alan ING Bank, Hollanda hükümetinden 10 milyar euro ana sermaye katkısı sağladı.
FORTİS: Dışbank'ı satın alarak Türkiye pazarına giren Fortis'in Belçika'daki operasyonlarının, TEB'in de ortağı olan BNP Paribas'ya satışı için görüşmeler sürüyor.
