Vizesiz Avrupa için Türkiye'nin yerine getirmesi gereken 72 kriter

Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, Türkiye ile AB arasındaki 'göçmen zirvesi'nin ardından 'vize muafiyeti'yle ilgili açıklama yapmıştı ve Türk vatandaşlarının Schengen Bölgesi'ne vizesiz girebilmesi için 72 kriterin yerine getirilmesi gerektiğini söylemişti.

Türkiye’nin de onayıyla 2013’te belirlenen kriterlerden şu ana kadar 19'u tamamlandı. Takvim konusunda anlaşma sağlanırsa Türkiye, AB’nin muafiyet için izleyeceği onay süreçlerinin işlemesine olanak vermek için en geç mayıs ayının ilk yarısına kadar geriye kalan 53 kriteri tamamlamak durumunda.

Tamamlanan kriterler arasında yer alan ve dikkat çeken maddelerden biri ise şöyle:

"Türkiye topraklarında yasa dışı olarak ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının düzenli bir şekilde sınır dışı edilmesi."

Türkiye'nin yerine getirmesi gereken 72 kriter şöyle:

1- Türkiye Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) standartlarına uygun, makine tarafından okunabilen biyometrik seyahat belgelerini düzenlemeye devam etmeli; ICAO’nun tavsiye ettiği uygulamaları takip etmeli; ICAO standartlarına uymayan pasaportları kullanımdan kaldırmalı ve özellikle 2252/2004 Konsey Tüzüğü ile uyumlu, AB standartlarına uygun fotoğraf ve parmak izi dâhil olmak üzere biyometrik veri içeren uluslararası pasaportları, aşamalı bir şekilde kullanıma sunmalıdır.

2- Uluslararası pasaportlar ve tamamlayıcı belgelere ilişkin kişiselleştirme, dağıtım ve onaylama süreçlerinin bütünlüğünü ve güvenliğini sağlamak için gerekli idari önlemlerin alınması.

3- Vize, tamamlayıcı belgeler veya pasaportlardan sorumlu kamu çalışanlarına yönelik bu konuda yolsuzlukla mücadele ilişkin etik kodun belirlenmesi ve eğitim programlarının oluşturulması.

4- Kayıp ve çalıntı pasaportların Interpol/LASP veri tabanına en kısa zamanda ve sistemli bir şekilde bildirilmesi.

5- Tamamlayıcı belgelerin ve kimlik belgelerinin güvenliğinin sağlanması ve bu belgelerin uygulama ve düzenlenmesi konusunda katı prosedürlerin belirlenmesi.

6- Sahte belgeler ile ilgili bilgi, pasaport örnekleri ve vize formlarının AB ile karşılıklı değişimi ve belge güvenliğine ilişkin işbirliği.

7- İlgili veri tabanlarının birleştirilmesi ve medeni hal veri tabanındaki taranmış verilerin doğrulanmasını da içeren, medeni hal ve vatandaş kayıt sürecinin bütünlüğünü ve güvenliğini sağlamak için önlemler alınması ve uygulanması.

8- Ülkenin tüm sınırlarında, özellikle de AB üye ülkelerine komşu sınırlarda, Türkiye sınırlarını yasadışı olarak geçmek isteyen kişilerin engellenmesi için yeterli sınır kontrolleri ve sınır gözetimlerinin yapılması.

9- AB’nin dış sınırlardaki kişilerin dolaşımını düzenleyen yasal mevzuat kabul edilip fiilen uygulanmalı; aynı zamanda da sınır yetkilileri ve birimlerin işleyişi ile ilgili yasalar, ‘Türkiye’nin Entegre Sınır Yönetimi Stratejisinin yürütülmesine ilişkin Ulusal Eylem Planı’ ile bağlantılı olup, 27 Mart 2006 tarihinde Türk yetkilileri tarafından onaylanan ve de AB Schengen Sınır Kodu ile AB Schengen Kataloğunda bulunan prensiplerin uygulamaları ile örtüşmesi.

10- Başta sınır komşusu AB üye ülkeleri olmak üzere, ülkenin bütün sınırlarında, sınır kontrol noktalarında, gerekli mali ve idari tedbirlerin alınabilmesi için iyi eğitimli güvenlik personelinin, verimli altyapının, araç ve bilişim malzemesinin sağlanması.

11- Sınır idaresi ile ilgilenen personel ile birimler, gümrük hizmetleri ve diğer yasa uygulayıcıları arasında işbirliği ve bilgi paylaşımı geliştirilmeli; böylece istihbarat toplanma kapasitesinin artırılmalı; sınır yönetiminde insani ve teknik kaynakların daha verimli bir şekilde kullanılarak, koordine bir şekilde hareket edilmesi.

12- Sınır idaresi ile ilgilenen sınır siperleri, gümrük ile diğer yetkililere yönelik yeni eğitim programları geliştirilmesi ve sınır yönetiminde yolsuzlukla mücadeleye ilişkin etik kuralların belirlenmesi.

13- FRONTEX ile imzalanan Mutabakat Zaptını’nın etkin bir şekilde yerine getirilmesi, ortak işbirliği inisiyatifleri ile bilgi ve risk analizlerinin paylaşılması.

14- Sınır yönetimlerinin, uluslararası göç hukukuna uygun şekilde yapıldığının güvence altına alınması, bunun yanı sıra mülteci statüsüne kabul isteyen ve uluslararası korumaya ihtiyacı olan kişilerin fiili kabulü ve sınır dışı edilmeme prensibinin tam olarak uygulanması.

15- Başta komşu AB Üye Devletleri ile yeterli nitelikte işbirliğinin sağlanması, AB üye ülke sınırlarının yönetiminin güçlendirilmesi olmak üzere.

16- Türkiye’deki konsolosluk ve sınır personeli için belge güvenliği eğitiminin sağlaması, Türk Vize Bilgi Sistemini geliştirmesi ve kullanılması.

17- Özellikle AB için yüksek göç ve güvenlik riski oluşturan ve AB üyesi olmayan ülkelerin vatandaşlarına sınırda vize verme uygulamasının kaldırılması.

18- Yüksek güvenlikli yeni Türk vize etiketlerinin kullanıma girmesi ve damga vizenin kullanımına son verilmesi.

19- Havalimanı transit vize uygulamasına geçilmesi.

20- AB için yasadışı göç potansiyeli taşıyan ülkelerden gelen vatandaşların Türkiye Cumhuriyeti topraklarına girişlerinin daha sıkı kurallar ile değiştirilmesi ve böylece AB topraklarına yasadışı bir şekilde giriş yapmayı amaçlayan üçüncü ülke vatandaşlarının Türkiye sınırlarına girmeden engellenmesi.

21- Özellikle AB için yasadışı göç potansiyeli taşıyan ülkelerin vatandaşlarına ilişkin Türk vize politikası mevzuatının ve idari kapasitesinin, AB müktesebatı ile uyumlu hale getirilmesi.

22- Tüm AB Üye Devletlerin vatandaşlarına, Türkiye Cumhuriyeti topraklarına girişlerinde eşit davranılması.

23- Taşıyıcı firmaların yükümlülüklerine ilişkin mevzuatın onaylanması ve yürürlüğe girmesi.

24- AB müktesebatı ve 1951 tarihli mültecilere ilişkin Cenevre Konvansiyonu ile aynı Konvansiyonun 1967 tarihli protokolüne uygun olarak ulusal mevzuatın kabul edilmesi ve yürürlüğe girmesi; böylece herhangi bir coğrafi kısıtlama olmadan ve sınır dışı edilmeme prensibine uygun bir biçimde uluslararası korumaya ihtiyacı olan kişilerin iltica talebinin kabul edilmesi; Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin Türkiye Cumhuriyeti topraklarında görevini kısıtlamalar olmadan yerine getirebilmesi.

25- Sığınmacılar ile mültecilerin haklarının ve itibarlarının teslimi için yeterli altyapıların, insan kaynaklarının ve fonların sağlanması.

26- Mülteci statüsünden sağlanan kişilerin, kendi kendini geçindirmeleri, kamusal hizmetlerine ulaşımları, sosyal haklardan yararlanmalarının ve Türk toplumu ile bütünleşecek şartların oluşturulması.

27- Mülteci statüsünün belirlenmesi ile ilgili uzman bir yapılanma oluşturulması ve bu yapıya personel sağlanıp, eğitimlerinin gerçekleştirilmesi.

28- AB ve Avrupa Konseyi standartlarına uygun, yabancıların ve ailelerinin giriş, çıkış, kısa veya uzun dönem konaklamaları ile ilgili aynı zamanda Türkiye’ye yasal olmayan yollarla giriş yapan yabancılarla ilgili etkin göç yönetimini sağlamak için yasal düzenlemelerin yapılması ve uygulanması.

29- Düzenli ve düzensiz göç haritalarının çıkarılması için yeni bir sistemin kurulması ve uygulamaya girmesi; göç yolları ile ilgili veri toplayıp analiz edecek birimlerin kurulması; ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde yasadışı göç akımlarının durumuna dair genel değerlendirmenin çıkarılması; risk analizi ve istihbarat uygulaması ile yasadışı göçün kaynak ülkelerinin tespit edilmesi.

30- Yasadışı göç akışını kolaylaştıran faktörlerin belirlenmesi ve organize veya kolaylaştırılmış yasadışı göç vakalarını soruşturma kapasitesinin geliştirilmesi.

31- Türkiye ve AB üye ülkelerine olan yasadışı göç potansiyeli taşıyan kaynak ülkeleri ile geri kabul anlaşmalarının imzalanması ve bu anlaşmaların uygulamaya girmesi.

32- Etkili bir göç yönetimi için yeterli finansal ve insan kaynağının sağlanması.

33- Türkiye topraklarında yasadışı olarak ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının düzenli bir şekilde sınırdışı edilmesi.

34- Ülkesinden sürgün edilmiş yasadışı göçmenlerin gönüllü geri dönüşlerine ilişkin yasal
düzenlemenin yapılması.

35- Üye ülkeler ile hâlihazırda devam eden geri kabul yükümlülüklerinin tam ve etkin bir şekilde yerine getirilmesi.

36- 21 Haziran 2012 tarihli AB – Türkiye Geri kabul Anlaşması’nın onaylanması.

37- Tüm üye ülkelerine ilişkin Geri kabul işlemlerinin düzgün bir şekilde çalışması yönündeki durumun eksiksiz bir şekilde kayıt altına alınabilmesi için, anlaşmanın bütün hükümlerinin tam ve etkin şekilde yerine getirilmesi.

38- Bir üye ülkenin topraklarına giriş, konaklama, ikamet veya transit geçiş için gerekli şartları taşımayan Türk vatandaşlarının, üçüncü ülke vatandaşlarının veya vatandaşlığı olmayan kişilerin, hızlı ve etkin şekilde tanımlanması ve geri iadelerinin iş birliği dâhilinde sağlanması için gerekli iç hukuk düzenlemelerinin oluşturulması.

39- Geri kabul başvurularının belirlenen zaman içinde yapılmasını sağlamakla ve beklemede olan geri kabul başvurularının sayısını azaltmakla yükümlü yetkili makamların kapasitelerinin güçlendirilmesi.

40- Geri kabul başvurularının uygulanmasının yurtiçi ve AB veri koruma standartları ile uyumlu olması.

41- Geri kabul ile ilgili istatistiklerin toplanması ve AB üye ülkeleri ve Avrupa Komisyonu
ile sistemli bir şekilde paylaşılması.

42- Yasadışı olarak Türkiye’de ikamet eden ya da Türkiye’den geçiş yapan üçüncü ülke vatandaşlarının sınırdışı edilmesinde yeterli altyapının sağlanması, görevli birimlerin güçlendirilmesi ve sınırdışı edilecek kişilere yasal, sosyal ve psikolojik tüm yardımların sağlanması.

43- Organize suçla mücadele kapsamında Ulusal Strateji ve Eylem Planı dâhilindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve söz konusu planın uygulanmasına yönelik yeterli insan ve finansman kaynağının temin edilmesi.

44- Avrupa Konseyi İnsan Ticareti ile Mücadele Sözleşmesi’nin onaylanması ve İnsan ticareti ile mücadele alanındaki AB müktesebatı ve söz konusu Sözleşme’ye uyumlu yasal mevzuatın oluşturulması.

45- İnsan ticareti mağdurlarının itibarlarının ve haklarının teslim edilmesi ve korunması için gerekli altyapının, insan kaynağının ve bütçenin sağlanması ve topluma yeniden entegre olmalarına yönelik sosyal ve profesyonel desteğin sağlanması.

46- Suç Gelirlerinin Aklanması, Araştırılması, El Konması ve Müsaderesi ile Terörün Finansmanı Hakkındaki Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin (CETS 198) onaylanması ve yürürlüğe girmesi ve söz konusu Sözleşme’nin uygulanmasına yönelik ulusal mevzuatın düzeltilmesi; bununla birlikte Suç gelirlerinin aklanmasına ilişkin merkezi bir veri toplama sisteminin oluşturulmasına yönelik Mali Eylem Görev Gücü tavsiyelerinin öne sürdüğü yasal gerekliliklerin yerine getirilmesi.

47- Sanal Suçlara ilişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin uygulanması ve ulusal mevzuatın söz konusu Sözleşmeye uyumlu hale getirilmesi.

48- Uyuşturucu maddeye ve uyuşturucu madde bağımlılığına ilişkin Ulusal Eylem Planı’nın ve Ulusal Strateji’nin uygulanmaya devam edilmesi ve EMCDDA ile işbirliğinin daha fazla ilerletilmesi.

49- Yolsuzlukla mücadele Ulusal Stratejisi’nin, Eylem Planının ve GRECO tavsiyelerinin etkin bir şekilde uygulanması.

50- Cezai meselelerde adli işbirliğine ilişkin uluslararası sözleşmelerin yürürlüğe koyulması ve onaylanması (Suçluların İadesine ilişkin Avrupa Sözleşmesi; Hükümlülerin Nakline ilişkin Avrupa Sözleşmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Adli Yardıma ilişkin Avrupa Sözleşmesi ve ilgili Protokolleri).

51- Adli ve cezai işlerde AB üye ülkelerindeki ve bölgedeki diğer ülkelerin ilgili birimleri ile işbirliğinin geliştirilmesine yönelik kapsamlı yasal düzenlemelerin oluşturulması.

52- Eurojust ile ilişkilerin geliştirilmesi.

53- Türkiye’nin 1996 ve 2007 Lahey Sözleşmelerine katılması ve 1980 Uluslararası Çocuk Kaçırmalarının Hukuki Veçhelerine dair Lahey Sözleşmesi’nin hükümlerini yürürlüğe koymaya devam etmesi.

54- Merkezi yönetimler arasında doğrudan iletişimin gerektiği olağanüstü durumlar da dâhil olmak üzere, bütün cezai meselelerde etkin adli işbirliğinin sağlanması.

55- Karşılıklı bilgi ve istihbarat paylaşımı yolu ile özellikle sınır polislerinin, polis teşkilatının, gümrük memurlarının ve adli yetkililerin kurumlar arası etkin ve verimli işbirliği sağlaması için gerekli adımların atılması.

56- İkili ve çok taraflı operasyonel işbirliği anlaşmaları ile; yetkili emniyet teşkilatlarına tek seferlik bilgi sağlanması da dâhil çeşitli yollarla bölgesel işbirliğinin güçlendirilmesi.

57- Kimlik ve seyahat belgesi sahtekârlığı gibi ciddi sınır ötesi suçlara karşı, teşkilatların operasyonel ve özel inceleme kalitelerinin ve kapasitelerinin daha verimli hale getirilmesi.

58- Avronun sahteciliğe karşı korunmasına yönelik olarak OLAF ve Europol ile etkili işbirliğinin sağlanması.

59- MASAK’ın kapasitesinin artırılmasına yönelik çabalara devam edilmesi ve üye ülkelerin Mali İstihbarat Birimleri ile işbirliği oluşturulması.

60- Europol ile Stratejik Anlaşmanın uygulanması.

61- Europol ile Operasyonel İşbirliği Anlaşması’nın tam ve etkin şekilde uygulanmasının sağlanması.

62- Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Kişisel verilerin korunmasına ilişkin 1981 Avrupa Konseyi Sözleşmesi ve 181 numaralı ilgili Protokol gibi konuya ilişkin uluslararası sözleşmelerin onaylanması ve uygulanması.

63- Kişisel verilerin korunmasına ilişkin, - özellikle yetkili kurumların bağımsızlığı gibi konularda - ulusal mevzuatın AB müktesebatına uyumlu şekilde çıkartılması ve uygulanması.

64- Vatandaşların serbest dolaşımının; cinsiyet, ırk, etnik veya sosyal köken, kalıtsal özellik, dil, din, inanç veya herhangi başka bir fikir, bir azınlığa mensubiyet, engel, cinsel yönelimi veya ayrımcı nitelikteki başka bir sebepten ötürü sınırlamalara maruz kalmamasının garanti altına alınması. İhtiyaç halinde, gerekli tüm soruşturmaların yetine getirilmesi.

65- Türk vatandaşlığı edinimine ilişki şartlar ve koşularla ilgili bilginin sağlanması.

66- Kişisel verinin değiştirilmesi konusunda bilgi sağlanması.

67- Kadınlar, çocuklar, engelliler, azınlıklar ve mülteciler ve diğer savunmasız gruplar da dâhil bütün vatandaşların, seyahat ve kimlik belgelerine tam ve etkin ulaşımının sağlanması.

68- Türkiye’de ikamet eden mültecilerin ve vatandaşlığı olmayan kişilerin, nüfus belgelerine tam ve etkin erişimlerinin sağlanması.

69- Türkiye’de ikamet etmek isteğindeki yabancıların başvuru koşullarına ilişkin bilgilere ulaşımının ve bu alandaki yasal mevzuatın herkese eşit ve şeffaf uygulanmasının sağlanması.

70- Eğitim ve sağlık hizmetlerine ulaşım ile birlikte nüfus belgelerine ve barınma imkânlarına erişim, istihdam ve sosyal hayata katılım konularında Roman kökenli vatandaşlara yönelik ötekileştirme, marjinalleştirme veayrımcılığa karşı politikalar üretilmesi ve uygulanması.

71- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 4 ve 7 Numaralı Protokollerinin onaylanması.

72- Organize suç ve terörizme ilişkin yasal çerçevenin; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, AİHM içtihatları, AB müktesebatı ve AB üyesi Devletlerdeki uygulamalarla uyumlu olacak şekilde gözden geçirilip düzenlenmesi ve mahkeme, kolluk kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin uygulamalarının kişi güvenliği ve özgürlüğü, adil yargılanma hakkı; ifade, toplanma ve dernek kurma özgürlüğü ile uyumunun sağlanması.