Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya saldırmasıyla Avrupa’da yaşanan sıcak savaş dünyanın gündemine otururken, Ukrayna ordusunun envanterinde bulunan Türk yapımı Bayraktar marka silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) rolü de tartışılmaya devam ediliyor.
Ukrayna'da büyük popülarite kazanan Bayraktar TB2'ler sosyal medyada paylaşılan videolarla moral kaynağı haline gelirken propaganda savaşının da bir parçası oldu. Ukrayna'nın Ankara Büyükelçisi Vasil Bodnar, sosyal medya hesabında tahrip edilen Rus askeri konvoyunun görüntüsünü Türkçe "Maşallah" yazısı eşliğinde paylaştı. Bayraktarlar ile ilgili Ukrayna'da hazırlanan şarkı Youtube ve radyolarda çalınıyor. Peki Türk yapımı Bayraktar SİHA'ları savaşta gerçekte nasıl bir rol oynuyor?
Alçak uçuşla baskın düzenleme taktiği
Londra merkezli savunma ve güvenlik düşünce kuruluşu Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’nden Jack Watling, çatışmaların başlarında, Moskova’nın hava savunma sistemlerini henüz kuramadığı dönemde Bayraktar SİHA’larının kendilerinden beklenmedik derecede başarılı işler yürüttüğünü belirtiyor.
Bayraktar TB2’lerin geniş elektromanyetik imzaya ve geniş bir radar kesitine sahip, orta irtifada ve yavaş uçan hava araçları olmaları nedeniyle bu savaşta aslında büyük bir etki yapmamaları gerektiğini ve gelişmiş bir hava savunma sistemine sahip Rusların esasen bu SİHA’ları vurabileceğini kaydeden Watling, "Ancak Ukrayna bu hava araçlarını genelde alçak bir seviyede uçuruyor, ardından yükselerek tesadüfi hedeflere baskın düzenleyerek etkili oluyor" diyor.
Rus kuvvetlerinin zamanla daha düzenli hale gelerek hava savunma sistemlerini daha etkili bir şekilde kullanmaya başladıklarını belirten Watling, Ukrayna’nın TB2 SİHA’larını serbestçe kullanma imkanının giderek azaldığını kaydetti. Watling, “Bu nedenle şu anda Ukraynalıların bunları ne zaman kullanacağı konusunda daha dikkatli olmaları gerektiğini gözlemliyoruz” diye konuştu.
Stein: Propaganda gücü yüksek
ABD merkezli Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nden Aaron Stein ise Bayraktar SİHA’larının uçtukları ve silah taşıdıkları sürece Ukrayna ordusuna katkı sağlayacağını belirterek en önemli katkısının propaganda savaşında olacağı görüşünü dile getirdi. Sosyal medyada paylaşılan görüntülere işaret eden Stein, hava saldırılarını bile iyi kalitede görüntüleyen yüksek çözünürlüklü videoların gücüne dikkat çekti.
Stein, TB2 gibi daha uygun fiyatlı SİHA'ların, pahalı düşman savaş uçaklarının dikkatini dağıtma yeteneğine de dikkat çekerek başarılı bir yıpratma aracı olduklarını ve bu yönleriyle savaşlar üzerinde uzun süreli etkileri olacağını söyledi. ABD'li uzman, “İnsansız hava araçlarının Toyota Corolla'sı diyebiliriz. Pahalı spor arabanın yaptığı her şeyi yapamaz ama yüzde 80'ini yapar. Dolayısıyla, ABD gibi yüksek teknolojili bir ordu için bile, üstün bir kuvveti vurmak için atılgan, ucuz bir platform kullanmaya dayalı temel bir konseptin özel bir değeri var” diye konuştu.
Çağaptay: Türkiye'ninki "yanlı tarafsızlık"
Washington Enstitüsü'nün Türkiye Araştırmaları Programı Direktörü Soner Çağaptay, Türkiye'nin Ukrayna savaşındaki rolünü "Ukrayna yanlısı tarafsızlık" diye nitelendiriyor. Türkiye'nin tarafsız davrandığını, savaşın bitmesini istediğini, ancak Ukrayna'ya askeri olarak yardım ettiğini belirten Çağaptay, "Türkiye bence aslında cephede. Ama merkezinde değil. En azından kamuoyu önünde böyle" değerlendirmesinde bulunuyor.
Türkiye, Ukrayna ve diğer ülkelere SİHA satışlarıyla ilgili ayrıntıları kamuoyuyla paylaşmıyor. Bağımsız kaynaklar, Ukrayna'da 20 ila 50 Bayraktar TB2 SİHA'sı bulunduğunu tahmin ediyor.
Türkiye Ukrayna’ya 2019’da TB2’leri satmaya başlamıştı. Yaklaşık 2 milyon dolar değerinde olduğu tahmin edilen Bayraktar TB2'nin satıldığı ülkeler arasında Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan, Fas, Cezayir ve Katar'ın da bulunduğu biliniyor.
