Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki tarihi görüşmenin ardından normalleşme sürecine dair izlenecek yol haritası ortaya çıkmaya başladı. Moskova'nın düşürülen Rus uçağının ardından başlayan yaptırımları aşamalı olarak kaldıracağı bildirildi. Öte yandan kaynaklar, Türkiye ile Rusya arasındaki vize serbestisinin oluşturabilmesi istihbarattaki işbirliğinin yeterli seviyeye ulaşmasından sonra mümkün olacağını belirtiyor.
Cumhuriyet'ten Duygu Güvenç'in haberine göre, iki ülkenin Suriye konusunda işbirliğinde Moskova’ya göre Türkiye’nin dış politikasında değişim yönünde atacağı adımlar kritik rol oyanayacak. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise MİT-Dışişleri ve askeri barındıran yeni bir üçlü mekanizmanın oluşturulduğunu ve bu heyetin dün St. Petersburg’a görüşmek için gittiğini açıkladı. Erdoğan-Putin görüşmesinin ardından Cumhuriyet’e konuşan kaynaklar, “Olumlu bir görüşme oldu. Biz hem eski seviyeye ulaşmak hem de bunu daha ileriye taşımayı istiyoruz” derken başta ekonomik yaptırımlarda atılacak adımlar için Moskova’nın şu yolu izleyeceği belirtildi: “Yaptırımlar aşamalı olarak kaldırılacak. Türkiye’nin yapacağı ve yerine getirmesi gereken bazı uygulamalar izlenecek ve ondan sonra adım atılacak. Mesela Turizm ve Ulaştırma Bakanlıkları, Gıda Bakanlıkları incelemeler yaptı. Ardından iki ülke arasında askıya alınan Karma Ekonomik Konsey’in yıl sonuna kadar toplanması bekleniyor”
"Samimiyet testi"
Rus uçağının düşürülmesinin ardından Suriye konusunda temas kurmayan iki ülke bu krizi Rus Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov ile Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Ümit Yalçın’ın 8 Ağustos’ta yaptığı görüşmeyle yeniden açtı. Çavuşoğlu ise Suriye konusunda somut olarak yeni bir sürecin başladığını söyledi. Çavuşoğlu, iki ülkenin Suriye’de insani yardımın ulaştırılması, ateşkesin sağlanması ve Cenevre görüşmeleri kapsamında siyasi çözüm sağlanmasını yeniden konuşmaya başladığını ifade etti. Fakat Rusya, Türkiye’nin atacağı adımlara göre bu işbirliğinin geleceğini belirleyecek ve ancak Türkiye’nin Suriye politikasında somut değişime göre sahadaki işbirliğini somutlaştıracak. Rusya, Türk vatandaşlarına yeniden uygulamaya başladığı vizelerin kalkması için Türkiye ile etkin istihbarat paylaşımı istiyor. Erdoğan da Putin ile görüşmesinde başta işadamlarını örnek göstererek vizelerin kalkmasının önemine işaret etti. Ancak kaynaklar, “Vizeler ancak istihbarattaki işbirliği düzeyi yeterli seviyeye ulaştığında kalkacaktır” görüşünü paylaştı.
Genelkurmaylar direkt hat kurdu
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yaptığı görüşmeye ilişkin, “Yeni bir sayfa açtık. Bu tür hadiselerin yaşanmaması için, bizim Genelkurmay ile Rus Genelkurmayı tekrar bir direkt hat oluşturdular. Bu konuda temas halindeler” dedi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın, katıldığı canlı yayında, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın St. Petersburg’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede yaşananları anlattı. Kalın, yapılan görüşmede Rusya’nın düşürülen uçak ve pilotla ilgili herhangi bir tazminat talebinin gündeme gelmediğini, ilişkilerde yeni bir sayfa açıldığını söyledi. Kalın, “Dünkü görüşmede bir bölümünde Rus Genelkurmay Başkanı da vardı. Bizim Genelkurmay Başkanımız ile temas halindeler. Hem Suriye konusunda hem diğer ikili ilişkiler konusunda, diğer bölgesel konularda. Hava sahası ve diğer konularda yakın temas içerisindeler” ifadelerini kullandI.
Moskova’ya yeni heyet
Rusya ile temasların artarak devam edeceğini belirten Kalın, “Genelkurmay’ın ayrıca istihbaratımızın, Dışişleri’nin bu konudaki mekanizmaları başladı. Hatta bu Suriye konusunda yeniden bir üçlü mekanizmanın kurulması, bizden istihbarat, asker, diplomattan oluşan bir heyetle onlardan oluşan bir heyetin hemen çalışmaya başlaması yönünde dün başkanlar talimat verdiler. İlk görüşme yarın (bugün) olacak. Hatta bugün (dün) heyet, zannediyorum bu akşam (dün akşam) Moskova’ya gidecek” dedi. Türkiye ve Rusya genelkurmay başkanlarının kısa süre içinde karşılıklı ziyaretlerinin olup olmayacağına ilişkin Kalın, konunun görüşmede gündeme gelmediğini belirterek “Ancak normal süreç içerisinde zannediyorum olur” yanıtını verdi.
İlk arayan Putin
15 Temmuz darbe girişimi sırasında Türkiye’yi ilk arayan liderin Putin olduğunun altını çizen Kalın, “O gece ilk ve en net açıklamayı yapan ülkelerden biri Rusya’ydı. Putin, önemli bir şey söyledi ve ‘Açıklamayı yaptık ama bir yandan da takip ediyoruz” diye konuştu.
