Türkiye'nin 11 Cumhurbaşkanı

Cumhurbaşkanı ilk kez halk tarafından seçilecek. Çankaya Köşk’ünde şu anda Türkiye’nin 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yaşıyor. Türkiye’nin yaşadığı 11 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Köşk’e kadın aday gösterilmedi. 12. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de şu ana kadar bir kadın aday çıkmadı. 

Mustafa Kemal Atatürk en uzun süre (15 yıl) Cumhurbaşkanlığı yaptı; en kısa süre Cumhurbaşkanlığı yapan ise dört yıl ile Turgut Özal. Atatürk’ten sonra en uzun süreli Cumhurbaşkanı İsmet İnönü oldu. Celal Bayar 10 yıl cumhurbaşkanlığı yaptı; Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Kenan Evren, Süleyman Demirel ve Ahmet Necdet Sezer de yedişer yıl Çankaya’da kaldılar. Abdullah Gül de 28 Ağustos 2014’te yedi yılını dolduracak. Cemal Gürsel altı yıl, Turgut Özal dört yıl ile en az süre cumhurbaşkanlığı yaptılar. Atatürk ve Özal görevleri sırasında hayatlarını kaybettiler. Cemal Gürsel ise hastalık nedeniyle TBMM'nce görevden alındı. İşte Bianet’in derlemesiyle Türkiye’nin 11 Cumhurbaşkanı: 

11 Cumhurbaşkanının altısı askerdi; Atatürk, İsmet İnönü, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Kenan Evren.
İlk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1923'te oy birliğiyle seçildi. 15 yıl 12 gün ile bu görevde en çok kalan kişi olan Atatürk, dört dönem cumhurbaşkanlığı yaptı. Turgut Özal ise 3 yıl 159 gün cumhurbaşkanlığı yaparak bu görevde en az kalan kişi oldu. Göreve geldiğinde 42 yaşında olan Atatürk en genç, 69 yaşında olan Fahri Kortürk ise en yaşlı cumhurbaşkanıdır.
İlk sivil cumhurbaşkanı Celal Bayar’dı. İkinci sivil cumhurbaşkanını Türkiye  29 Yıl Turgut Özal’ın seçilmesiyle gördü. Böylece sicvil cumhurbaşkanları dönemi başladı. Özal Anavatan Partisi (ANAP) genel başkanlığından istifa ederek Çankaya’a aday oldu. Ölümüyle boşalan Çankaya’ya Doğru Yol Partisi’nden istifa ve Başbakanlıktan istifa den Süleyman Demirel çıktı.

Ahmet Necdet Sezer siyasi partile dışından bir cumhurbaşkanıydı; hukukçuydu, Anayasa Mahkemesi başkanlığından istifa ederek Türkiye’nin 10. cumhurbaşkanı oldu.

Mustafa kemal ve İsmet İnönü dört defa, Celal Bayar üç defa, kalanlar birer kez cumhurbaşkanlığına seçildiler. Kenan Evden ise ise seçilmeden cumhurbaşkanı oldu.
Cumhurbaşkanları 2007'de anayasa değişikliğine kadar meclis tarafından bir defa yedi yıllığına seçilmekteydi, bundan sonra halk tarafından en fazla iki defa beş yıllığına (5+5) seçilecektir.

 

Mustafa Kemal Atatürk

 

Görev Süresi: 29 Ekim 1923- 10 Kasım 1938 - 15 yıl
TBMM tarafından 29 Ekim 1923 günü Cumhuriyet ilan edilirken, Mustafa Kemal de Cumhurbaşkanı seçildi. 1938’deki ölümüne dek arka arkaya 4 kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten cumhurbaşkanı oldu.

23 Nisan 1920’de Ankara’da tarihî görevine başladı; Mustafa Kemal, Meclis ve Hükümet Başkanı seçildi

 

İsmet İnönü

 

Görev Süresi: 11 Kasım 1938 - 22 Mayıs 1950 - 12 yıl
Atatürk’ün ölümünden sonra 1938 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin ikinci cumhurbaşkanı olarak seçilen İnönü, cumhurbaşkanlığının yanı sıra CHP Genel Başkanlığı’na da getirildi. CHP’nin 26 Aralık 1938’de toplanan I. Olağanüstü Kurultayı’nda partinin değişmez genel başkanı seçilerek Millî Şef unvanını aldı.

 

Celal Bayar

 

Görev Süresi: 22 Mayıs 1950 - 27 Mayıs 1960 - 10 yıl
Çok partili siyasî yaşamın başlaması üzerine 1946 yılında Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte Demokrat Parti’yi kurdu ve başkanlığa getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra 22 Mayıs 1950’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce Türkiye’nin üçüncü cumhurbaşkanı seçildi.

 

Cemal Gürsel

 

Görev Süresi: 27 Mayıs 1960 - 28 Mart 1966 - 6 yıl
27 Mayıs 1960 günü gerçekleştirilen askerî müdahaleden hemen sonra MBK'nın başına getirildi. 28 Mayıs'ta devlet ve hükümet başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri Başkomutanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı yetkilerini üstlenerek yeni hükümeti kurdu. Devrik Başbakan Adnan Menderes ve iki bakanının idam edilmesinden sonra yeniden demokratik düzene dönülmesi ve 1961 Anayasası’nın hazırlanmasında önemli rol oynadı. Halkoyuna sunulan ve kabul edilen bu Anayasa gereğince 10 Ekim 1961’de yapılan seçimlerden sonra oluşturulan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin dördüncü cumhurbaşkanı seçildi.

1966 yılında başlayan rahatsızlığının, görevini yapmasına engel olacak duruma gelmesi üzerine,TBMM kararıyla cumhurbaşkanlığı görevine son verildi.

 

Cevdet Sunay

 

Görev Süresi: 28 Mart 1966 - 28 Mart 1973 -  7yıl
1960 yılında Genelkurmay Başkanlığı’na atandı.
1966 yılında emekliye ayrılmasının ardından Cumhuriyet Senatosu kontenjan üyeliğine getirildi. Sunay, Gürsel’in rahatsızlığı sebebiyle cumhurbaşkanlığı görevinin sona ermesi üzerine 28 Mart 1966’da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin beşinci cumhurbaşkanı seçildi. Yedi yıllık görev süresini tamamladıktan sonra 1973 yılında cumhurbaşkanlığından ayrıldı. 1980'deki askeri müdahaleye değin anayasa gereğince Cumhuriyet Senatosu üyesi oldu.

 

Fahri Korutürk

 

Görev Süresi: 6 Nisan 1973 - 6 Nisan 1980 - 7 yıl
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı görevinden 1960 yılında emekli olduktan sonra Moskova Büyükelçiliği’ne atandı. Ardından Madrit Büyükelçiliğine getirildi. 1965'te istifa ederek Türkiye'ye döndü.

1968 yılında Cumhuriyet Senatosu üyesi oldu. 1973 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce Türkiye Cumhuriyeti’nin altıncı cumhurbaşkanı seçildi.

1980 yılında yedi yıllık hizmet süresi tamamlandığından cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı ve 12 Eylül 1980 askerî müdahalesine kadar Cumhuriyet Senatosu tabii üyeliği sürdü.

 

Kenan Evren

 

Görev Süresi: 9 Kasım 1982 - 9 Kasım 1989 - 7 yıl
7 Mart 1978’de Genelkurmay Başkanlığı’na atandı. Bu görevi sırasında 12 Eylül 1980’de gerçekleştirilen askerî darbeyle diğer görevlerinin yanı sıra Milli Güvenlik Konseyi ve devlet başkanlığını da üstlendi.

7 Kasım 1982’de halkoyuna sunulan ve kabul olunan Anayasa ile Türkiye’nin yedinci cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. 9 Kasım 1989’da görev süresini tamamlayarak cumhurbaşkanlığından ayrıldı.

 

Turgut Özal

 

Görev Süresi: 9 Kasım 1989 - 17 Nisan 1993 - 4 yıl
2 Eylül 1980 askerî müdahalesinden sonra kurulan hükûmete ekonomik işlerden sorumlu Başbakan Yardımcısı olarak atandı. 1982 yılında bu görevinden istifa etti. 1983 yılında Anavatan Partisi’ni kurdu ve aynı yıl yapılan genel seçimlerde partisinin birinci gelmesi üzerine hükümeti kurmakla görevlendirildi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 19. Başbakanı oldu. 1987 seçimleri sonrasında tekrar hükümet kurdu ve başbakan olarak görev yaptı.

31 Ekim 1989’da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye Cumhuriyeti’nin sekizinci cumhurbaşkanı olarak seçilen Özal 9 Kasım 1989 günü bu görevine başladı.

17 Nisan 1993 günü geçirdiği bir rahatsızlık sonucu görevi sırasında vefat etti.

 

Süleyman Demirel

 

Görev Süresi: 16 Mayıs 1993 - 16 Mayıs 2000 - 7yıl
20 Ekim 1991’de yapılan genel seçimler sonrasında Doğru Yol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti’nin oluşturduğu 49. Hükûmet’te başbakan olarak görev aldı.

16 Mayıs 1993’te, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı seçildi. Demirel, 16 Mayıs 2000 günü görev süresini tamamlayarak cumhurbaşkanlığından ayrıldı.

 

A. Necdet Sezer

 

Görev Süresi: 16 Mayıs 2000 - 28 Ağustos 2007 - 7yıl
1988'de Anayasa Mahkemesi asıl üyeliğine atandı. Sezer, Anayasa Mahkemesi Kurulu’nca da 6 Ocak 1998’de Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na seçildi.

5 Mayıs 2000’de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin onuncu cumhurbaşkanı olarak seçildi. 16 Mayıs 2000’de başladığı görevini 28 Ağustos 2007 tarihinde tamamladı.

 

Abdullah Gül

 

28 Ağustos 2007-

9 Ekim 1950’de Kayseri’de doğdu. Öğrenimini Kayseri Lisesi ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde yaptı. Aynı fakültede başladığı doktora çalışmaları için iki yıl İngiltere’de kaldı ve 1983’te İstanbul Üniversitesi’nden Doktor unvanı aldı. Sakarya Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nün kuruluşunda çalıştı ve aynı bölümde ekonomi dersleri verdi. 1989’da uluslararası ekonomi dalında Doçent oldu. 1983-1991 yılları arasında merkezi Cidde’de olan İslam Kalkınma Bankası’nda ekonomist olarak çalıştı. 1991 – 2007 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde beş dönem Kayseri Milletvekili olarak hizmet verdi. 1991 – 1995 yılları arasında TBMM’de Plan ve Bütçe Komisyonu üyeliği yaptı. 1991 - 2001 yılları arasında Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi üyesi olarak Konsey’in Kültür, Tüzük, Siyasi ve Ekonomik Kalkınma komitelerinde çalıştı. 1995 – 2001 yılları arasında TBMM’de Dışişleri Komisyonu’nda üye olarak görev yaptı. 1996’da kurulan 54. Hükümet’te Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü olarak görev aldı.

2000 yılında Yenilikçi Hareket’e liderlik etti ve Fazilet Partisi Kongresi’nde genel başkan adayı oldu.
2001’de Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kuruluşunda rol alan öncülerden oldu. Siyasî ve Hukukî İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı.

2001 – 2002 yılları arasında NATO Parlamenterler Meclisi üyeliği yaptı.

2002’de Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde 10 yıl aralıksız sürdürdüğü başarılı çalışmalarından dolayı kendisine “Pro merito” madalyası ve “Sürekli Onursal Üye” unvanı verildi.
18 Kasım 2002'de Başbakan olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 58. Hükümeti’ni kurdu.

2003 – 2007 yılları arasında 59. Hükümet döneminde Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.

28 Ağustos 2007 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin onbirinci Cumhurbaşkanı olarak seçildi.