Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) tarafından her yıl hazırlanan Türkiye Sermaye Piyasası Raporunun 2011 yılı sayısı yayınlandı. Raporda, dünya ekonomisi açısından zorlu geçen 2011 yılında, iç dinamiklerin de etkisiyle Türkiye’de hisse senedi fiyatlarının düştüğü, döviz ve faizde yükselişler yaşandığı belirtiliyor. Bu olumsuzluklara rağmen, 2011 yılında kira sertifikaları, kaldıraçlı işlemler gibi yeni ürünlerin piyasaya geldiği belirtiliyor. Raporda yer alan önemli sonuçlar, aşağıda kısa başlıklar halinde sunuluyor.
Finansal Piyasalar
· 2011 yılında dolar bazında %37 değer kaybeden İMKB-100 endeksi, uluslararası karşılaştırmalarda en fazla değer kaybeden 8. borsa oldu. İMKB’nin TL cinsinden değer kaybı ise %22.
· Yatırım araçlarında TÜFE’den arındırılmış en yüksek reel getiriyi %23 ile altın sağlarken, döviz mevduatı dışındaki araçlar reel kayba neden oldu.
· 2011’de İMKB’de işlem gören şirketlerin piyasa değeri %19 azalarak 381 milyar TL’ye indi. Günlük ortalama işlem hacmi ise %8 artarak 2,8 milyar TL oldu.
· 2011 yılında 27 şirket İMKB’de işlem görmeye başladı. Ancak, halka arz tutarı yarı yarıya azalarak 1,3 milyar TL’ye indi.
· 2011’de özel sektör borçlanma aracı ihraçları artarken, araçlar da çeşitlendi. İlk defa varlığa dayalı ve varlık teminatlı menkul kıymetler ile kira sertifikası ihraç edildi. İMKB’de 18 milyar TL’lik 41 tahvil halka arz edildi.
· VOB işlem hacmi önceki yıla göre değişmeyerek 440 milyar TL’de kaldı. 2011’de elektrik vadeli işlem sözleşmeleri gibi yeni ürünler işlem görmeye başlarken, işlemlerin %91’i hisse senedi endeksine dayalı sözleşmelerde yapıldı.
· Menkul kıymet yatırım fonu sayısı 40 adet artarak 466’ya çıktı. Fonların portföy büyüklüğü ise %6 azalarak 30 milyar TL oldu.
· Emeklilik yatırım fonları 2011 yılında %18 büyüyerek 14 milyar TL’ye çıktı.
Aracı Kuruluşların Faaliyetleri
· Önceki yıl olduğu gibi hisse senedi işlem hacminin %16’sını yabancı yatırımcılar yaptı.
· Yerli bireyler hisse senedi işlemlerinde %68 ile en yüksek paya sahip olan grup oldu.
. VOB işlemlerinin %85’ini aracı kurumlar, %15’ini ise bankalar gerçekleştirdi.
· Aracı kurumlarca yapılan VOB işlemlerindeki en önemli yatırımcı grubu, %66 payla yerli bireysel müşteriler oldu. Yabancıların payı da 6 puan artarak %17’ye çıktı.
· İnternet işlemlerindeki hızlı yükseliş 2011’de de devam etti. Aracı kurumlarda vadeli işlemlerin %37’si, hisse senetlerinin ise %25’i internet üzerinden gerçekleşti.
· Aracı kurumların tamamladığı kurumsal finansman işlemlerinin sayısı 236 iken bunlardan 28’i hisse senedi halka arzı, 51’i de tahvil ihracı oldu.
· 2011’de aracı kurumların yönettiği portföy büyüklüğü %14 azalarak 3,7 milyar TL’ye indi. Portföy yönetim şirketlerinin yönettiği tutar ise 48 milyar TL.
· Çalışan sayısında 2007’de başlayan gerileme 2009’un ikinci yarısında durmuştu. 2011’de ise çalışan sayısı 152 kişi artarak 5.100’e çıktı.
Aracı Kurumların Finansal Verileri
· Aracı kurumlar varlıklarını son beş yılda iki katına, 8 milyar TL’ye çıkarttı. Dönen varlıkların payı %90 civarında kaldı.
· 2007-2011 arasında, özkaynakların payı %57’den %34’e geriledi.
· 2011 yılında aracı kurumların gelirleri 2010 yılına göre %6 artarak 1,2 milyar TL oldu.
· Komisyon gelirleri %61 ile en büyük gelir kalemi olmaya devam etti.
· İşlem hacmindeki artışa rağmen, hisse senedi komisyon gelirleri %4 azalarak 567 milyon TL’ye indi. Komisyon gelirlerinin %81’i hisse senetlerinden elde edildi.
· Hisse senedi komisyonlarının aksine vadeli işlemlerden elde edilen komisyon gelirleri %4 artışla 121 milyon TL’ye çıktı.
· Sektörün toplam kurumsal finansman gelirleri %31 artışla 96 milyon TL oldu. Halka arz gelirleri ufak bir düşüş gösterirken, satın alma-birleşme gelirleri %54 artarak 45 milyon TL’ye yükseldi.
· Sektör, kaldıraçlı alım-satım işlemlerinden (foreks) dört ayda 15 milyon TL kâr elde etti.
· Sektörün giderleri 2011 yılında %12 artarak 946 milyon TL’ye çıkarken, bunun yarısını personel giderleri oluşturdu.
· Aracı kurum sektörünün net kârı, bir aracı kurumun gayrimenkul satışından elde ettiği gelirin katkısıyla 367 milyon TL’den 414 milyon TL’ye çıktı.
· Bir önceki yıla kıyasla zarar eden kurum sayısı 4 adet artarak 33’e çıkarken, kâr eden kurum sayısı 5 adet azalarak 60’a indi.
Yatırımcı Profili
· 2011 sonunda toplam hisse senedi yatırımcısı sayısı 1,1 milyona yaklaştı.
· Yatırımcıların toplam hisse senedi portföyü, düşen fiyatların etkisiyle %16 azalarak 140 milyar TL’ye indi. Yabancı yatırımcılar halka açık hisse senetlerinin %62’sine sahip.
· Hisse senetlerinin yaklaşık beşte biri, 10 yabancı şirket ve 10 yabancı fonun elinde.
· Yerli bireysel yatırımcılar halka açık hisse senetlerinin %21’ine sahip. Bunun yarısı, 1 milyon TL’nin üzerinde portföyü olan yaklaşık 2.500 yatırımcıda.
· 2011 yılında İMKB-100 dolar bazında %37 düşerken, yabancı yatırımcıların portföyleri dolar cinsinden %34, yerli yatırımcılarınki ise %45 değer kaybına uğradı.
· 2011 yılında yabancı yatırımcıların hisse senetlerini ortalama elde tutma süresi bir yıldan 11 aya gerilerken, yerli yatırımcılar bir aylık süreyi korudu.
· Özel sektör borçlanma araçlarında yatırımcı sayısı 24 kat artarak 120.000’e yaklaştı. Bu araçların değeri ise bir yılda yaklaşık 5 katına çıkarak 14 milyar TL oldu.
· 2.500 civarındaki varant yatırımcısının portföyü 10 milyon TL’ye yaklaştı.
· İlk defa 2011 yılında ihraç edilen VDMK ve VTMK’lara sahip toplam 34 yatırımcının 561 milyon TL’lik portföyü var.
· 2011 sonunda yatırım fonu yatırımcı sayısı hemen hemen değişmezken, portföy büyüklüğü %9 azalarak 30 milyar TL oldu.
· 2011 sonunda sayıları 2,6 milyon kişiye ulaşan bireysel emeklilik fonu yatırımcılarının portföy büyüklüğü 14 milyar TL oldu.
