Erciyes Tıp Fakültesi Hastanesi Radyoloji biriminde görev yapan röntgen teknisyenlerinin kansere yakalandığı iddiasıyla başlayan tartışmada yeni ayrıntılar ortaya çıktı. Röntgen gibi görüntüleme cihazlarını kullanan teknisyenlerinin radyasyona maruz kalıp kalmadığını belirleyen dozimetre ölçümlerinin hatalı olduğu ileri sürülürken, doktorların performans endişesi ve hastanelerin radyoloji bölümlerinin özel şirketlere açılması Türkiye’yi görüntüleme sayısında dünyada birinci yaptı.
Karar'dan Ürün Dirier'in haberine göre; Türk Sağlık-Sen Kayseri Şube Başkanı Kenan Çil, amaçlarının kimseyi suçlamak olmadığını belirterek şöyle konuştu: “Teknisyenin aldığı radyasyon oranını gösteren dozimetreler, her iki ayda bir Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından onaylanmış, özel dozimetri ölçüm firmalarına gönderilir. Bazı teknisyenler, hiç kullanılmamış dozimetreyle kullanılmış dozimetreye aynı radyasyon oranını gösteren raporları gösterdi bize. Bu işte bir yanlışlık var. Nedenin ortaya çıkması gerekir. ”Tüm Radyoloji Teknisyenleri ve Teknikerleri Derneği Başkanı Heybet Aslanoğlu ise eğer bir hata varsa TAEK’in suçlanamayacağını belirterek “Dozimetri ölçümünü özel firmalara yaptırıyor. Bir hata var ise bu, o firmalarda çalışan kişilerle alakalı bireysel bir hatadır. Hatta dozimetreleri ölçüm merkezine taşıyan kargo firmasıyla bile ilgili olabilir. Çünkü bu cihazlar sıcakta, soğukta bekletilirse ya da darbe alırlarsa ölçüm sonuçlarında sapmalar meydana gelebilir” dedi.
"Özelde çalışıyorlar"
Konuyla ilgili bir başka çarpıcı iddia ise Sağlık-Sen Kayseri İl Başkanı Mahmut Faruk Doğan’dan geldi. “Bazı personelin idareden izinsiz özelde de çalıştığını tespit ettik” diyen Doğan, teknisyenlerin fazla radyasyon almasının buna bağlı olabileceğini ifade etti.
Erciyes Üniversitesi’ndeki olay ile patlak veren sistem hataları da dikkat çekiyor. Sağlıkta ‘Performans Sistemi’ uygulaması nedeniyle devlet hastanesindeki doktorların başarılı görünmek adına gereksiz tetkikler istediğini ve her iki tetkikten birinin lüzumsuz olduğunu ifade eden Heybet Aslanoğlu şöyle konuştu:
Taşeron sistemi bozdu
“Erciyes Üniversitesi’nde yaşanan olaydan sonra derneğimize radyoloji teknisyenlerinden 100’ün üzerinde telefon geldi. Hepsi bir şekilde kanser hastası. Eğer bu kadar gereksiz radyoloji tetkiki yapılırsa hem hastalar hem de teknisyenler kanser olmaya devam edecektir.
Performans Sistemi bir an önce kaldırılmalıdır. Özel hastanelerde bu kadar gereksiz tetkik yapılmıyor. Ayrıca radyoloji departmanlarını taşeron firmalar yönetiyor. Firmalar belli sayıda rötgen, MR çekilme garantisiyle hastanelerde radyoloji departmanlarını işletiyor. Bu da gereksiz tetkik talebinin bir diğer sebebi. Sağlık alanına kesinlikle kar beklentisi girmemelidir” diyor. Aslanoğlu, korunma önlemlerinin Avrupa standartlarında ve taviz verilmeden uygulanması, çalışma sürelerinin eskisi gibi haftalık 25 saate indirilmesi gerektiğini vurguladı.
İşte röntgendeki ihmalin fotoğrafı
* Görüntüleme teknisyenlerinin ne kadar radyasyona bağlı kaldığını belirleyen dozimetri ölçümlerinde hata var.
* Hastanelerde radyoloji bölümlerini işleten şirketlere ayrılan kotaların doldurulması için gereksiz yere röntgen ve MR çekimi yapılıyor.
* Doktorlar performans notu ya da rica üzerine çekim yaptırıyor. Bu da röntgen teknisyeninin iş yükünü arttırırken, hastanın da gereksiz yere radyasyona maruz kalmasına neden oluyor.
* TAEK’e bağlı Radyasyon Güvenlik Komiteleri sadece şikayet olduğunda hastanelerde sızıntı incelemesi yapıyor.
Türkiye dünyada birinci sırada
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) “Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye” raporuna göre, Türkiye, manyetik rezonans görüntüleme (MR) uygulaması sıklığında Avrupa’da birinci, bilgisayarlı görüntülemede (BT) ise Fransa’dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Buna karşın hasta başına hekim, hasta başına sağlık personeli gibi istatistiksel verilerde Türkiye sıralamanın altlarında yer alıyor.
Düzenli denetim yapılmıyor
Türk Radyoloji Derneği ve Türk Tabipler Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Muzaffer Başak: Düşük doz radyasyon, 10-15 yıl gibi uzun vadede troit, meme, akciğer ve lösemi gibi kanserlere sebep olabiliyor. Sağlık çalışanlarının bu riskten uzak tutulabilmesi için Türk Atam Enerjisi Kurumundaki Radyasyon Güvenliği Komiteleri 6 ayda bir usulen toplanıyor ve ancak hastanelerden şikayet olması halinde kontrollere gidiyor. Ancak herhangi bir sızıntı olup olmadığını test etmek için her ay düzenli olarak denetlenmesi gerekiyor.
Gereksiz çekim yapılıyor
Çapa Tıp Fakültesi’nden radyasyon onkolojisi uzmanı Dr. Yavuz Dizdar: Gereksiz radyolojik tetkik yapıldığı konusuna katılıyorum. Ekipmanın suiistimali söz konusu olabiliyor. Ancak Performans Sistemi içerisinde radyolojik tetikten kazanılacak puan kaale alınmayacak kadar düşüktür. Sırf puan kazanmak için tetkik isteyen doktorlar var diyemem. Radyolojik ekipmanı sağlayan taşeron firma hastaneyle tetkik adedi konusunda anlaşma yapıyor mu bilemem ama doktorlar olarak o adedi tutturma gibi bir telaşa girilmemeli.
