T24 - Hülya Karabağlı / Ankara
TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Ayhan Sefer Üstün, gömüldüğü yeri tespit edilemeyen BerfoAnne’nin kayıp oğlu Cemil Kırbayır’la ilgili kapsamlı inceleme dosyasının Kars Savcılığı’na gönderildiğini söyledi. Savcılık talebi üzerine, komisyon elindeki tüm bilgi ve belgeleri de iletti. Komisyon başkanı Üstün, kurumlar arası iyi diyoloğun soruşturmaların sağlıklı yürütülmesine zemin oluşturduğunu söyledi.
1980 yılında gözaltına alındıktan sonra kendisinden bir daha haber alınamayan Cemil Kırbayır’lailgili,Kars Savcılığı’na gönderilen dosyada komisyon tespitlerinin yer aldığı rapor ve neler yapıldığına ilişkin bilgi ve belgeler yer alıyor. Tespitler şöyle:
-Cemil Kırbayır 13 Eylül 1980’de evinden alınıp, 247 nci piyade alayına götürülmüş burada bir hafta tutulduktan sonra Kars askeri gözetimevine götürülmüştür.
-Kars Dede Korkut Eğitim Enstitüsünde oluşturulan üçlü birimce -Asker, MİT ve Polis- sorgulanmış, sorgulamalarının ardından diğer 3 kişinin tekrar gözetim evine getirilmesine karşın Cemil Kırbayırgeri getirilmemiştir.
-Cemil Kırbayır’ıngözaltına alınması ve sorgu için Dede korkut Eğitim Enstitüsünde oluşturulan yere götürüldüğünde şüphe yoktur. Yani şahıs kamu görevlilerinin elindedir ve onların egemen olduğu bir yerde kaybolmuştur.
-İncelemelerimizde Cemil Kırbayır’ıngözaltından kaçtığına dair inandırıcı bilgi ve belge ileri sürülemediği gibi iddia edilen bu görüşü ispatlamaya yönelik olarak o dönemde göstermelik bir iki arama dışında etkili bir soruşturma, inceleme de yapılmamış, sadece 3 polis memuruna disiplin hukukunun en hafif cezalarından olan kınama cezası verilmiştir.
-Cemil Kırbayırile birlikte sorguya götürülen kişiler, sorguların, Kars Dede Korkut Eğitim Enstitüsünde ve lojmanlarında yapıldığını, sorguda; çırılçıplak ve gözleri bağlı olarak, kaba dayak, falaka, cerayana tutma, kum torbası, iç lastiği ve su ile işkenceye tabi tutulduklarını, sorguya teker teker alındıklarını ve diğerlerinin başka bir odada bekletildiğini ancak sorgudaki kişinin işkence nedeniyle iniltileri ile sorgucuların seslerini duyduklarını, neler olduğunu çok iyi tahmin ettiklerini belirtmişlerdir.
-12 Eylül sonrasında Kars il merkezinde ve ilçelerinde ikamet eden kişiler, siyasi suç işledikleri iddiasıyla sıkıyönetim komutanının emriyle gözaltına alınmakta daha sonra Kars il merkezinde askeri birlik içindeki gözetim evinde tutulmakta ve Kars Dede Korkut Eğitim Enstitüsünde sorgu ve işkenceye tabi tutulmaktadır.
-Sorgu işlemi sıkıyönetim görevlilerinin idaresinde Kars MİT Bölge Başkanlığı ve Emniyet Müdürlüğünden görevlendirilen polis memurlarınca yapılmaktadır.
-Komisyonumuz 24 Mart 2011 tarihinde dönemin polis amirleri ile sorgulamaları yapan polis memurlarını da TBMM’de dinlemiştir. Polis amirleri, her türlü yönetimin sıkıyönetim komutanında yani askerde olduğunu, polis memurlarının askeriyenin emrinde görev yaptığını, kendilerinin olaylardan haberlerinin olmadığını, Cemil Kırbayır olayını da hatırlamadıklarını ifade etmişlerdir.
-Dönemin Kars MİT Bölge başkanlığında görevli personelden, Bölge Müdürünü, emeklilik sonrasında ikamet ettiği Balıkesir ili Edremit ilçesinde, 2 sinin de TBMM de ifadelerine başvurulmuştur. 1 personelin de vefat etmiş olduğundan dolayı ifadesine başvurulamamıştır. Dönemin MİT görevlileri vermiş oldukları ifadelerinde; MİT kanunu gereği kontrespiyonaj ile görevli olduklarını siyasi hiçbir sorgulamaya doğrudan katılmadıklarını, sorguya alınan kişiler ile ilgili olarak daha önceden ellerinde bilgi olması halinde bu bilgi notunu sorgulama yapanlara –duruma göre polis veya askere- verdiklerini, Cemil Kırbayır olayını hatırlamadıklarını ifade etmişlerdir.
