-TARİHİ ESERLERİMİZ GERİ DÖNÜYOR ANKARA (A.A) - 24.01.2011 - Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünce yapılan çalışmalar sonucu 2010 yılında çoğunluğu ''Afyon Tatarlı Tümülüsü''ne ait ahşap parçalar olmak üzere 44 eser Türkiye'ye kazandırıldı. Çeşitli ülkelerde bulunan ve Bakanlıkça müzayedelerde satışları durdurulan, yurt dışında davaları devam eden eserlerin iadesi için de girişimler sürdürülüyor. Sırbistan ve Karadağ'ın Batrovci Sınır Kapısı'nda ele geçirilen büyük bölümü sikke bin 864 arkeolojik eserin Türkiye'ye iadesinin bu yıl yapılması bekleniyor. Derlenen bilgilere göre, kültür varlığı kaçakçılığını önlemek için Bakanlık ve ilgili kurumlar çok yönlü çalışmalar yapıyor. Müze veya ören yerlerinden çalınan eserin, fotoğraflı envanter bilgileri, Bakanlığa bağlı tüm müze müdürlüklerine, özel müzelere, koleksiyonerlere gönderiliyor. Bu konuda Bakanlığın web sitesinde de duyurular yapılıyor. Ayrıca yurt dışına çıkışlarının önlenmesi amacıyla fotoğraflı envanter bilgileri ilgili kurumlara gönderilerek tüm gümrük kapıları uyarılıyor. Yasadışı yollarla yurt dışına götürülen eserler, bulunmaları halinde iadeleriyle ilgili çalışmalar, bilim adamları ve müze müdürlüklerince eserlere ilişkin verilen raporlar doğrultusunda ilgili kurumlarla koordinasyon sağlanarak sürdürülüyor. Eserlerin iadesinin ikili görüşmeler ve anlaşmalar kapsamında sağlanamaması durumunda, konsolosluklar ve elçilikler aracılığıyla avukatlık firmalarıyla ilişkiye geçilerek hukuki süreç başlatılıyor. -İADESİ SAĞLANAN TARİHİ ESERLER- Kültür ve Turizm Bakanlığı, yürüttüğü çalışmalar sonucu 2010 yılında, yurt dışındaki Türkiye kökenli 44 eserin iade edilmesini sağladı. Bir kısmı 1969'da Türkiye'den kaçırılan ve M.Ö. 450 yıllarına tarihlenen ''Afyon Tatarlı Tümülüsü''ne ait ahşap parçalarının Almanya Münih Arkeoloji Müzesi'nde olduğu, Prof. Dr. Peter Ian Kunıholm'un 2005'teki dilekçesinde bildirildi. Bakanlığın girişimleri sonucu Münih Arkeoloji Müzesi'ndeki 38 küçük ahşap parçası ve 4 kalas, 18 Şubat 2010'da Türkiye'ye getirildi. Tatarlı Tümülüsü'nün mezar odasına ait ahşapların Münih Devlet Arkeoloji Müzesi'nde ve Afyonkarahisar Müze Müdürlüğü'ndeki ahşap parçaların, restore edilerek tekrar ayağa kaldırılması ve 2010 Avrupa Kültür Başkenti etkinlikleri kapsamında sergilenmesi sağlandı. Sergi, ''Tatarlı Tümülüsü: Renkleri Dönüşü'' başlığıyla 18 Haziran-26 Eylül tarihlerinde Yapı Kredi Vedat Nedin Tör Müzesi'nde açıldı. Muğla'nın Datça ilçesi Knidos Antik Kenti'nden 1971 yılında alınarak İngiltere'ye götürülen bir seramik parçası ve bir kaba ait tıpa, Londra Büyükelçiliğine teslim edildi. Klasik döneme tarihlenen eserler, 8 Haziran 2010'da Dışişleri Bakanlığından alınarak Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğüne teslim edildi. -TAKİP VE GİRİŞİMLER SÜRÜYOR- İadesi sağlanan eserlerin yanı sıra Almanya, Amerika, Bulgaristan, İngiltere, Danimarka, Fransa, İtalya, Rusya, Sırbistan, Ukrayna gibi ülkelerde, Türkiye'ye iade edilmesi amacıyla takip edilen pek çok eser bulunuyor. Türkiye'nin iadesini istediği eserler ve ülkelerden bazıları şöyle: ''Almanya'daki Boğazköy Sfenksi, Bergama-Zeus Sunağı, Aphrodisias-İhtiyar Balıkçı Heykeli, Konya-Beyhekim Camii Mihrabı, Hacı İbrahim Veli Türbesi Sandukası ve Troya eserlerinin Türkiye'ye iadesiyle ilgili çalışmalar 1991'den bu yana ikili girişimler ve toplantılar yoluyla sürdürülüyor. Almanya Darmstadt Başsavcılığınca el konulan 3 gümüş kase ve 2 küçük tasın ülkemize getirilmesine ilişkin yasal süreç devam ediyor. Almanya Düsseldorf Havalimanında bir Türk vatandaşının bagajında bulunan gümüş freskin iadesi için gerekli işlemler, Adalet Bakanlığıyla koordineli başlatılmış olup, gelişmeler takip ediliyor. Danimarka'da David's Samling Koleksiyonu'nda yer aldığı belirlenen Diyarbakır Müzesi'ne ait Sfenks Figürüni, Akşehir Sedi Mahmut Hayrani Türbesine ait Sanduka, Cizre Ulu Camii'ne ait kapı tokmağı ve Nuruosmaniye Kütüphanesi'ne ait Kuran yapraklarının iadesiyle ilgili girişmler 1991'den bu yana devam ediyor. Fransa'daki Louvre Müzesi'ndeki Sultan II. Selim Türbesi'ne ait çini panonun iadesi için girişimler sürüyor. İtalya İnterpolü tarafından bir İtalya vatandaşında 1997'de ele geçirilen Lidya Yazıtı ile ilgili gelişmeler izleniyor. Rusya'daki Troya eserlerinin Türkiye'ye iadesiyle ilgili girişimler, 1991'den beri ikili girişimler yoluyla sürdürülüyor. Öte yandan, Türkiye'den Ukrayna'ya giden bir geminin kaptan kabininde 2002'de ele geçirilen M.S. I. ve IV. yüzyıla tarihlenen 4 amphora ile 7 amphora parçasının Anadolu karasularından çıkarılmış olma ihtimalinin yüksek olduğunun belirlenmesi üzerine, eserlerin Türkiye'ye iadesi için gerekli girişimler Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla başlatıldı. -AMERİKA VE İNGİLTERE'DEKİ ESERLER- Lydia Uygarlığına ait Mezar ve Adak Stelleri: ABD'de bir internet sitesinde açık artırma yoluyla Türkiye kökenli 16 Grekçe yazıtlı mezar ve adak stelinin satıldığı bir raporda bildirildi. Söz konusu stellerin iadesiyle ilgili İçişleri, Dışişleri ve Adalet Bakanlığının nezdinde koordineli çalışma başlatıldı. Herakles Heykeli: Perge Örenyeri'nden 1980'de bilimsel kazılar sonucu çıkarılan Herakles Heykeli'nin üst yarısının Boston Güzel Sanatlar Müzesi'nde bulunduğu 1990'da belirlendi. Bunun üzerine Dışişleri Bakanlığının 11 Haziran 2010 tarih ve 41850 sayılı yazısıyla, Washington Büyükelçimizin Boston Güzel Sanatlar Müzesi'ni ziyaret ettiği, müze yönetimiyle yapılan görüşmenin olumlu geçtiği belirtildi. Kumluca Eserleri: Antalya Kumluca'daki kiliseden 1963'te alınan ve büyük kısmını dini amaçlı gümüş kapların oluşturduğu eserler şu an Washington'daki Dumbarton Oaks Müzesi'nde bulunuyor. Eserlerin bir kısmı ise Antalya Müzesi'nde. J. Paul Getty Müzesi'ndeki eserler: Müzede saptanan ülkemiz kökenli eserlerin iadesiyle ilgili müze yetkilileriyle görüşmeler sürdürülüyor. Bu kapsamda uzun yıllar tartışma konusu olan Getty Müzesi'ndeki bronz başın Burdur Müzesi'ndeki heykel gövdesine ait olup olmadığının tespiti için analiz yapılmasına karar verildi. Sonuçların olumlu çıkması halinde müze yetkilileri, bu eseri ülkemize iade edeceklerini belirtti. Ayrıca 22 Eylül 2010'da müze yetkilileriyle yapılan toplantıda, Boubon örenyerine ait eserler başta olmak üzere diğer şüpheli eserlerin ülkemize iadesi konusunda işbirliği içinde bulunulması, bu kapsamda görüşmelerin devam ettirilmesi istendi. İngiltere Stansted Havaalanında, bir Türk vatandaşında ele geçirilen sikkelerin Türkiye kökenli olduğu British Museum ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğünce hazırlanan raporlarda belirtildi. Çalıntı Kur'an-ı Kerim Sayfaları: İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Müdürlüğüne bağlı Nuruosmaniye Kütüphanesi koleksiyonundan 1990 yılında 62 yaprağı çalınan Kur'an-ı Kerim'in sayfalarının bulunabilmesi amacıyla gerekli çalışmalar sürüyor. -SINIR KAPILARINDA ELE GEÇİRİLEN ESERLER- Malko-Tırnavo Sınır Kapısı: Bulgaristan'ın Malko Tırnovo Sınır Kapısı'nda 2005'te Türk plakalı otobüste 328 antik sikke ile aynı sınır kapısından giriş yapan İngiliz vatandaşının kullandığı araçta 23 arkeolojik eser ele geçirildi. Bu eserlerin ülkemiz kökenli oldukları Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğünce belirlenerek, iadesi talep edildi. Kapitan Andreevo Gümrük Kapısı: Bulgaristan'ın Kapitan Andreevo Gümrük Kapısı'nda, bir Türk tırında Türkiye'den Almanya'ya kaçırılmaya çalışılan Tunç Çağı ve Roma Dönemine ait 28 parça tarihi eser ele geçirildi. -SIRBİSTAN VE KARADAĞ'DAKİ ESERLERİN BİR KISMI BU YIL TÜRKİYE'YE GETİRİLECEK- Sırbistan ve Karadağ'ın Batrovci Sınır Kapısı'nda 2004 yılında ele geçirilen 1485 sikke ve 379 arkeolojik eser bulunduğunun İnterpol tarafından duyurulması üzerine, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğünce yapılan incelemede, eserlerin ülkemiz kökenli olabileceği belirlendi. Belgrad Ulusal Müzesi uzmanları ise eserlerin tüm Balkanlar'da bulunabilecek eserlerden olabileceğini iddia etti. Ancak özellikle sikkeler üzerindeki darphane isimleri (Constantinople, Nikomedia/İzmit, Nicea-İznik) nedeniyle, eserlerin Anadolu kültürüne ait izler taşıdığı vurgulanarak, bunların Türkiye'ye iadesi için müzakereler başlatıldı. Dışişleri Bakanlığından alınan 22 Kasım 2010 tarihli yazıyla gerekli yasal prosedürün tamamlanmasını müteakiben, bu eserlerin iade edilebileceği bildirildi. Eserlerin iadesi için gerekli prosedürün tamamlanmasının ardından Genel Müdürlüğe bilgi verilmesi istendi. Bu arada eserlerin bir kısmının bu yıl içinde Türkiye'ye iade edilmesi bekleniyor.
