8 Ağustos 1928'de törenle açılan Taksim Cumhuriyet Anıtı restore ediliyor. Meydandan geçenler 90 iş günü boyunca anıtın resimleri ve anılarıyla yetinecek!
Atatürk ve Cumhuriyet’i tasvir eden 81 yıllık Taksim Cumhuriyet Anıtı’nın restorasyon çalışmaları başladı. Anıtın restore edilmesi için 250 bin lira harcanacak.
Restorasyonun 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’na kadar bitirilmesi hedefleniyor. Restorasyon çalışmaları süresince birebir görüntüsünün olduğu büyük boy resimler yerleştirilecek.
Ne yapılacak?
Restorasyon projesi 2007’de hazırlandı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yapı İşleri Müdür Yardımcısı Fatih Duman’ın verdiği bilgilere göre anıt üzerinde genel olarak büyük bir tahribat olmasa da Verona kırmızısı olarak adlandırılan taşlarda ve yeşil renkli serpantinlerde pudralaşma, bağlayıcı kayıpları ve bununla birlikte yüzeylerde yoğun erozyonlar ve parça kayıpları tespit edildi.
Restorasyon kapsamında bronz heykeller heykeltıraş gözetiminde öncelikle el aletleriyle hassas mekanik yöntemle temizlenecek. Bakır kirlenmesi gibi lekelerin çıkarılabilmesi için kimyasal temizlik yapılacak. Bronz heykellere kimyasal koruyucu sürülecek. Anıttaki tüm temizlik işleri bittikten sonra da raporda belirtilen oranlarda malzeme kullanılarak sağlamlaştırma işlemi yapılacak. Çatlaklar enjeksiyon yöntemiyle doldurulacak. Restorasyon projesi ve çevre düzenlemesi için 250 bin TL kaynak ayrıldı. Çalışmaların 90 iş günü nde bitirilmesi hedefleniyor.
45 sandık içinde getirilmişti
Taksim Cumhuriyet Anıtı, Pietro Canonica tarafından, İtalya’da yapıldı. Bronz ve taş kullanılarak 2.5 yılda tamamlanan anıt 45 sandık içinde, parça parça vapurla Türkiye’ye getirildi. 84 tonluk anıt, 23 günde monte edilerek 8 Ağustos 1928’de törenle açıldı.
Anıtın bir yüzü Kurtuluş Savaşı’nı, diğer yüzü ise Cumhuriyet Türkiye’sini simgeliyor. Kuzey yüzünde Mustafa Kemal, askerlerin önünde. Diğer yüzünde sivil giysileriyle Mustafa Kemal, yanında İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak, askerler ve halkla birlikte ve genç Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu canlandırılıyor. Anıtın bu yüzünde Atatürk’ün ardında bulunan Sovyet general Mihail Frunze ve Kliment Voroşilov’un heykeli Kurtuluş Savaşı’nda Türkiye’ye yapılan Sovyet yardımını simgeliyor.
‘Öfkeli Yıllar’ ve tarihteki traşlama merakı
Gazeteci Altan Öymen ‘Öfkeli Yıllar’ adlı son kitabında, ‘İsmet Paşa’yı Ne Yapmalı’ adlı bölümde Taksim Cumhuriyet Anıtı’na dair oldukça çok ilginç bir tartışmaya yer veriyor. Yıl 1950. CHP, 27 yıllık iktidardan sonra muhalefette. Genel Başkan İsmet İnönü. Adnan Menderes’li DP iktidarda.
Yerel seçimlerden sonra DP’li belediyelerin ilk işi İnönü adını taşıyan cadde ve sokakların isimlerini değiştirmek olur. Uygulama, “Sokak ve caddelere yaşayan kişilerin adı verilemez” diyen hükümet kararına bağlanır. Heykeller için ise yasa gerekmektedir. Yaşayan kişilerin heykellerinin kaldırılması için yasa da hazırlanır. Ama komisyondan geçen teklif, bazı DP’lilerin de aklına yatmaz. DP Afyon milletvekili Kemal Özçoban sorar: “Peki, Taksim Adibesi’nde Atatürk’ün yanındaki İnönü ne olacak?”
Bu durumda ya İnönü’yü anıttan traşlamak ya da anıtı tümden kaldırmak gerekecektir. İkisinin de izahı zor olduğundan vazgeçilir.
Zuhuri tarihi!
Ama ‘traşlama’ konusunda akıllara ziyan bazı örneklere de rastlanır. Altan Öymen ‘Öfkeli Yıllar’da anlatıyor: “Demokrat Partili bir Bolu milletvekili vardı. Adı Zuhuri Danışman’dı. Daha önce eğitimciydi. Tarih öğretmenliği yapıyordu. Okullar için bir tarih kitabı yazmış, kitap Milli Eğitim Bakanlığı’nca yardımcı kitap olarak kabul edilmişti. Ama sayfalarını karıştıran öğrenci velileri, hayretler içinde şunu görmüşlerdi: İsmet İnönü’nün adı, Kurtuluş Savaşı Tarihi’nden çıkarılmıştı. İnönü muharebelerinin adıyla birlikte... Lozan’ın barış müzakerecisi de, Atatürk döneminin 14 yıllık başbakanı da, Cumhuriyet tarihih ikinci cumhurbaşkanı da yok sayılmıştı. Muhalefet basını, kitabı ‘Zuhuri tarihi’ diye nitelendirdi.”
