Türkiye'de sayıları 2 milyona yaklaşan Suriyeli mültecilere çalışma izni verilmesi
konusunda son aşamaya gelindi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın
mültecilerin hangi sektörlerde hangi şartlarda çalışabileceklerine dair hazırladığı taslak
pakette, yerli çalışanların mülteciler nedeniyle iş kaybı yaşamaması için ilginç
önlemlere yer veriliyor.
Pakete göre, bir işletme çalışan sayısının en fazla yüzde 10'a kadar Suriyeli
çalıştırabilecek. Bu sınırlandırma özellikle tarım sektöründeki mevsimlik işlerde söz
konusu olmayacak. Özellikle Antalya ve çevresinde ise Suriyelilerin turizm sektöründe
çalışmaları yasaklanırken, mühendislik, sağlık ve eğitim alanında nitelikli olan
Suriyelilerin bu alanlarda çalıştırılması için ise bağlı bakanlıkların izni gerekecek.
Bakan Çelik: 100 bin açık iş var
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, taslak pakete ilişkin yaptığı
açıklamada, Türkiye'de yarı zamanlı ve mevsimlik işlerde 80-100 bin açık iş
bulunduğunu belirterek, Suriyeli mültecilerin bu ihtiyacı karşılayabileceğini kaydetti.
Suriyelilerin asgari ücretin altında çalıştırılamayacağını ve primlerinin ödeneceğini dile
getiren Bakan Çelik, düzenlemenin Türk vatandaşlarının istihdam piyasasında mağdur
olmasını engellemeye dönük adımlar içerdiğini vurguladı. Bakan Çelik'in bu
açıklamasının arkasında, mültecilerin işgücü piyasasında düşük ücretlerle uzun saatler
çalışmasının bazı sektörlerde Türk vatandaşlarının işsiz kalması ile sonuçlanmasının
etkisi var.
Türkiye'de işsiz sayısı giderek artıyor
Sayıları resmi rakamlara göre 1 milyon 600 bini aşan Suriyeli mülteciler, Türkiye'de
kaçak olarak çalışıyor. Herhangi bir sosyal güvenliği olmadan ve mevcut ücretlerin
yarısına hatta üçte birine çalıştırılan Suriyeliler, özellikle tarım, inşaat ve tekstil
sektörlerinde iş buluyor. Son açıklanan işsizlik rakamları da Bakan Çelik'in kaygısını
doğrular nitelikte.
Ekim 2014 işsizlik verilerine göre istihdam edilenlerle işsizlerin oluşturduğu işgücü
sayısı son bir yıllık dönemde yaklaşık 2 milyon artarak 29 milyon 153 bine ulaştı.
Toplam işsizlik oranı ise yüzde 10,6'ya ulaşmış durumda. Uzmanlar, özellikle
Kahramanmaraş, Adana, Şanlıurfa, Hatay gibi bölgelerde işsizlik artışında mültecilerin
payı olduğuna dikkat çekiyor.
“Ücretler düşüyor, çalışma saatleri uzuyor”
Deutsche Welle Türkçe Servisi'ne konuşan DİSK Eğitim ve İşçi Sağlığı Daireleri
Müdürü Tevfik Güneş, Suriyeli çalışanların mutlaka sosyal güvenlik kapsamına
alınması gerektiğini belirterek “Ancak şu durumda mültecilerin daha düşük ücrete ve
güvencesiz olarak çalıştırılmasını engellemek kolay gözükmüyor” diye konuşuyor.
Suriyelilere “çalışma” denemeyeceğini ancak çalışma koşullarının iyileştirilerek
istihdam piyasasını dengeye oturtmak gerektiğini vurgulayan Güneş, “Türkiye'de 90'lı
yıllarda köy boşaltmalarla kentlere yüz binlerce insan göçmüş ve iş gücü piyasasındaki
koşullar tepetaklak olmuştu. O yıllara benzer bir durum yaşanıyor şu an. Tarım ve
inşaatta ücretler düşüyor, çalışma saatleri artıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
“Kimsenin istemediği işleri yapıyorlar”
400 bin Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan Şanlıurfa'nın Ticaret ve Sanayi Odası
Başkanı Eyüp Sabri Ertekin ise Suriyelilerin iş gücü piyasasına katılmasından
memnun. Kentte özellikle tarım ve inşaat sektörünün Suriyelilerin gelişi ile canlandığına
dikkat çeken Ertekin, “Suriyeliler, kimsenin yapmak istemediği işleri yapıyor. O
yüzden mevcut işsizliğe olumsuz katkı yapacaklarını düşünmüyorum. Örneğin bu yıl
pamuk üreticileri, Suriyeli işçiler olmasaydı ürünlerini toplayacak insan bulamayacaktı”
diyor.
Şirketlere Suriyeliler için getirilen yüzde 10 barajını eleştiren Ertekin, “Biz bölgemizde
ve kentimizde bu oranın yüzde 20'ye çıkarılmasını istiyoruz. Hem daha fazla Suriyeli
iş sahibi olur hem de ekonomimiz daha hızlı kalkınır” diyor.
Suriyeli mülteciler seçim malzemesi olacak
Suriyeli mülteciler ve işgücü piyasalarına etkisi sadece ekonominin değil, siyasetin de
ana gündem maddelerinden biri olmaya devam edecek gibi gözüküyor. Metropoll
Araştırma şirketinin sahibi Prof. Dr. Özer Sencar, muhalefet partilerinin Suriyelilerin
Türkiye'de yoğun olarak bulundukları kentlerde artan işsizlik ve yoksulluk üzerinden
iktidarı eleştireceğini söylüyor.
Bu siyasi söylemin Kahramanmaraş, Hatay, Mardin gibi kentlerde kendine destek
bulabileceğini ifade eden Sencar, “Hükümetin açıkladığı çalışma izni paketi de aslında
siyasi bir manevra. Anadolu'da Suriyeli mültecilerden kaynaklı sorunları gizlemek için
iyi bir yöntem. Bu paketle aslında Türklere ‘merak etmeyin Suriyeliler yüzünden işsiz
kalmanıza ya da az para kazanmanıza müsaade etmeyiz' deniyor. Seçim öncesi böyle
bir söylem üretiliyor” değerlendirmesi yapıyor.
