'Sanık' Zarrab 'tanık' oldu, Atilla tek başına kaldı; ABD'deki davada neler yaşandı?

Yaklaşık 2 yıldır devam eden ve Türkiye-ABD arasındaki gerilimin en önemli başlıklarından biri olan “Reza Zarrab davası”, dün gerçekleştirilen jüri seçiminde Hâkim Richard Berman’ın yaptığı açıklamayla, “Hakan Atilla davasına” dönüştü. Berman, jüri adaylarına yargılanan tek kişinin eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla olduğunu söylerken, davanın ismi de “ABD, Mehmet Hakan Atilla’ya karşı” olarak değiştirildi. 

ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını delmekle suçlanan Zarrab’ın adının jüri üyelerine dağıtılan “olası tanıklar” listesinde yer alması, yaklaşık 2 ay önce gözden kaybolan ve iddia makamıyla işbirliğine gitmiş olabileceği düşünülen İranlı işadamıyla ilgili iddiaları güçlendirdi. Zarrab’ın adının dava sırasında herhangi bir şekilde bahsi geçebilecek tüm şahıs ve şirket isimlerini içeren listede yer alması, kesin olarak tanıklık yapacağı anlamına gelmiyor.

Listede ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan da yer alıyor. İsimlerinin geçmesi yargılanacakları veya davada kesin olarak anılacakları manasını içermiyor.

27 Kasım'da jüri heyetinin 12 asıl ve altı yedek üyesinin seçildiği davanın 3-4 hafta sürebileceği belirtiliyor. Bugünkü duruşmanın ise yerel saatle 09.15’te (TSİ 17.15) başlaması planlanıyor. Öte yandan, Atilla’nın avukatlarının dün yapmış oldukları erteleme başvurusu kabul edilirse dava iki hafta ertelenebilir.

Düne kadar “Amerika Birleşik Devletleri Reza Zarrab ve diğerlerine karşı” olarak bilinen ve ABD’nin yanısıra Türkiye ile İran’da da yakından takip edilen davada bugüne şöyle gelindi:

3 Aralık 2011: Reza Zarrab’ın imzası için bir mektup hazırlanır. Mektup dönemin İran Merkez Bankası Başkanı’na hitaben kaleme alınmıştır:

"(…) Zarrab ailesi (…) ambargoyu delmeye yönelik para ve döviz politikalarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunma niyetini sizlerle paylaşmayı ulusal ve ahlaki bir görev kabul eder."

6 Şubat 2013: Washington İran’a yapılan altın ihracatını yasaklar. 1

15 Haziran 2013: Hasan Ruhani İran cumhurbaşkanı seçilir. 8 yıl süren ve ABD-İran ilişkilerinin gergin seyrettiği Mahmud Ahmadinejad dönemi sona erer. 

17 Aralık 2013: Reza Zarrab, dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın da aralarında bulunduğu üç bakanın oğulları ve 27 Kasım 2017’ye kadar ABD’deki davada kendisi gibi sanık
olan eski Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan ile birlikte tutuklanır. Türk savcılar Zarrab’ı rüşvet vermek ve suç işlemek amacıyla örgüt kurmakla suçlar.

25 Aralık 2013: Yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasının neticesinde dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, İçişleri Bakanı Muammer Güler ve Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan
Bayraktar istifa eder. 2

28 Şubat 2014: Zarrab salıverilir. 3

17 Ekim 2014: 17-25 Aralık soruşturmalarıyla ilgili takipsizlik kararı verilir. 4

21 Haziran 2015: Zarrab Türkiye’de yine ihracat şampiyonu olur. Gerçekleştirdiği altın ihracatı Türkiye’nin cari açığını azaltmasına yardımcı olurken; ödülünü Başbakan Yardımcısı
Numan Kurtulmuş ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi takdim eder. 5

Temmuz 2015: İran, ABD dahil altı ülkeyle bir nükleer anlaşma imzalar. Ruhani, İran’ın nükleer projelerini yabancıların denetimine açmak karşılığında ambargonun kademeli olarak
kaldırılmasını kabul eder.

15 Aralık 2015: Hürriyet’in haberine göre, Zarrab’ın sanık olarak yer aldığı mühürlü bir iddianame bir ABD mahkemesine sunulur.

6 Mart 2016: Zarrab’ın İran’daki ortağı olduğu iddia edilen Babak Zanjani şirketleri üzerinden İran’a transfer edilmesi gereken milyarlarca dolarlık petrol gelirini zimmetine geçirmek
suçundan idama mahkum edilir. 6

19 Mart 2016: Reza Zarrab ailesiyle birlikte bir Türk Hava Yolları uçağına biner. Zarrab’ın WhatsApp mesajları, ailenin Florida’da bulunan Disney World eğlence parkına seyahat
ettiğine işaret ediyor.

21 Mart 2016: Zarrab Miami’de tutuklanır. 7 iddianamenin mührü açılır. Zarrab İran ambargosunu delmek, kara para aklamak ve dolandırıcılıkla suçlanır. İlk iddianameye göre, Zarrab’ın alabileceği en yüksek hapis cezası 75 yıl.

29 Mart 2016: Cumhurbaşkanı Erdoğan Zarrab’ın tutuklanması hakkında konuşur: “Ülkemizle alakalı bir konu değil. Rıza (Reza) Bey’in avukatları gerekli cevabı vereceklerdir.” 8

14 Nisan 2016: Reza Zarrab Miami’den yola çıkar. 9

27 Nisan 2016: New York’ta bulunan bir mahkemede hakkındaki suçlamaları reddeder. 10

16 Haziran 2016: Zarrab’ın kefalet başvurusu reddedilir. Hakim gerekçeli kararında sanığın kaçma riskini, ulusal güvenlik sorunu teşkil ettiğini ve özel güvenliğin güvenilir olmadığını vurgular.

15 Temmuz 2016: Türkiye’de başarısız darbe girişimi. Cumhurbaşkanı Erdoğan darbe girişiminden Fethullah Gulen’i sorumlu tutar. 

18 Temmuz 2016: Reza Zarrab tarafından mahkemeye sunulan bir mektubu tam 15 savunma avukatı imzalar. Sanığın “rüya [savunma] takımı”nın içinde ABD eski hukuk müşaviri Paul D. Clement ve eski adalet bakan yardımcısı Viet D. Dinh de yerlerini almıştır. 11

22 Temmuz 2016: Polis Istanbul’da bulunan bir hukuk bürosuna baskın düzenler. Yüksel Karkın Küçük isimli büronun kurucu ortakları Fethullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ) üye olmakla suçlanır. 12

9 Ağustos 2016: New York Times’ın haberine göre, Donald Trump’ın seçim kampanyasında görev alan ve Trump’ın başkan seçilmesiyle ulusal güvenlik danışmanı olan Michael Flynn, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bağlantılı olduğu iddia edilen Inovo isimli şirketle bir Türkiye yanlısı siyasi lobi sözleşmesi imzalar.

30 Ağustos 2016: Zarrab’ın avukat takımı Hakim Richard Berman’ın Gülen Cemaati ile bağlantılı olduğunu iddia ederek reddi hakim talebinde bulunur. Berman 2014 yılında Yüksel Karkın Küçük avukatlık bürosu tarafından Türkiye’de ağırlanmıştı.

21 Eylül 2016: Cumhurbaşkanı Erdoğan zamanın ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ile görüşür. Daha sonra Washington Post yazarı David Ignatius, Erdoğan’ın Biden’dan Zarrab’ın
salıverilmesini ve davanın başsavcısı Preet Bharara’nın kovulmasını talep ettiğini yazar.

24 Eylül 2016: Cumhurbaşkanı Erdoğan: “[ABD] Adalet Bakanlığı Sarraf’ı (Zarrab’ı) tutup orada FETÖ’nün yedirip içirdiği isimlere teslim ediyor.”

“Neticede bizim vatandaşımız olduğu için hukukunu aramak zorundayız.” Cumhurbaşkanı, Başkan Yardımcısı Biden’a davadan bahsettiğini doğrular.

29 Eylül 2016: Hakim Berman, Zarrab’ın New York’taki ilk duruşmasından itibaren dört ay geçtiğini vurgulayarak reddi hakim talebini reddeder.

17 Ekim 2016: Hakim iddianamenin reddedilmesi talebini geri çevirir. Savunma makamının ana tezi iddianamede yer alan ambargo ile ilgili suçlamaların ABD yargısının yetki alanına
girmediğiydi.

9 Kasım 2016: Donald J. Trump ABD başkanlık seçimini kazanır. 13

13 Şubat 2017: Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn istifa eder. 14

24 Şubat 2017 sonrası: Cumhurbaşkanı Erdoğan eski New York Belediye Başkanı ve Başkan Trump’ın dostu Rudolph Giuliani ile Türkiye’de görüşür. Daha sonra, dava belgelerinde Giuliani’nin Zarrab davasına diplomatik bir çözüm aradığı yer alacaktır.

11 Mart 2017: Başkan Trump Zarrab davasından sorumlu başsavcı Preet Bharara’yı kovar. 15

27 Mart 2017: O dönemde Halkbank’ın uluslararası bankacılıktan sorumlu genel müdür yardımcısı olan Mehmet Hakan Atilla New York’ta tutuklanır. Başsavcılık Atilla’yı Zarrab’ın ambargo delmeye yönelik planlarına yardımcı olmakla suçluyor. 16

Rudolph Giuliani, Zarrab’ın avukat takımına resmen katılır. 17

29 Mart 2017: Reuters’ın haberine göre, Atilla’nın tutuklanmasının ardından, Halkbank hisseleri tarihinin en büyük bir günlük düşüşünü yaşar.

16 Mayıs 2017: İlk yüz yüze görüşmelerinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Trump’a Zarrab meselesini açar. 18

6 Eylül 2017: Dördüncü ve son iddianame mahkemeye sunulur. Ekonomi Eski Bakanı Zafer Çağlayan ve Eski Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan sanık olarak iddianameye eklenmiştir.

30 Ekim 2017: Zarrab’ın avukatları istenilen belgeleri mahkemeye teslim etmemeye başlar.

Atilla’nın avukatı, müvekkilinin jürili duruşmaya katılan tek sanık olabileceğini söyler. 19

8 Kasım 2017: Federal Cezaevleri Bürosu’nun internet sitesi Zarrab’ın bu tarihte salıverildiğini gösterir. 20

9 Kasım 2017 civarı: Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun açıklamasına göre, Türkiye ABD’ye Zarrab’ın durumu hakkında nota verir. 21

13 Kasım 2017: New York Times’ın haberine göre, New York Güney Bölge Başsavcılığı Zarrab’ın tutukluluğunun devam ettiğini belirtir.

15 Kasım 2017: Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu bu tarihte ABD’den bir cevap alındığını, bu cevaba göre Zarrab’ın yerinin değiştirilmiş olduğunu belirtir. 24

16 Kasım 2017: Zarrab veya herhangi bir avukatı jüri karşısına çıkmadan önceki son duruşmasına katılmaz.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) yaptığı yönetmelik değişikliği ile bir bankanın dağılmadan malvarlığını devredebilmesinin önünü açar. 22 BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben, “Son düzenlemenin Halkbank ile ilgisi yok,” der.

18 Kasım 2017: Türkiye’de Eski Başsavcı Bharara ve ondan geçici olarak görevi devir alan Joon H. Kim hakkında soruşturma başlatılır. 23

27 Kasım 2017: Jüri seçimi başlar. Reuters’ın haberine göre, Hakim Berman jüri adaylarına Mehmet Hakan Atilla’nın duruşmada bulunan tek sanık olacağını söyler.

---

1
http://www.reuters.com/article/us-iran- turkey-sanctions/exclusive- turkey-iran- gold-trade- wiped-out- by-
new-u- s-sanctions- idUSBRE91F01F20130216

2
http://www.aljazeera.com/news/europe/2013/12/turkish-minister- resigns-over- graft-probe-
20131225735397163.html

3 http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141212_17_25_aralik_operasyonu_neler_oldu_10_soruda

4 http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141212_17_25_aralik_operasyonu_neler_oldu_10_soruda

5
http://www.iha.com.tr/haber-riza- sarrafa-ihracat- odulu-472914/

6
http://www.bbc.com/news/world-middle- east-35739377

7
http://www.reuters.com/article/us-usa- iran-zarrab- idUSKCN0WN295

8
http://www.hurriyet.com.tr/cumhurbaskani-erdogan- riza-beyin- avukatlari-cevabi- verir-40077817

9
http://www.hurriyet.com.tr/reza-zarrabin- otobusu-miamiden- yola-cikti- ilk-durak- tallahasse-40088526

10
http://www.reuters.com/article/us-usa- iran-zarrab/turkish- businessman-pleads- not-guilty- to-u- s-charges-
over-iran- sanctions-idUSKCN0XO1RM

11
https://www.nytimes.com/2016/08/03/nyregion/turkish-gold- trader-builds- a-dream- team-of- defense-lawyers.html?rref=collection%2Fbyline%2Fbenjaminweiser&action=click&contentCollection=undefined&region=stream&module=stream_unit&version=latest&contentPlacement=6&pgtype=collection

12
http://www.hurriyet.com.tr/unlu-avukatlik- burosuna-polis- baskini-40163245

13
https://www.nytimes.com/2016/11/09/us/politics/hillary-clinton- donald-trump- president.html

14
https://www.washingtonpost.com/world/national-security/michael- flynn-resigns- as-national- securityadviser/2017/02/13/0007c0a8-f26e- 11e6-8d72- 263470bf0401_story.html?utm_term=.d87571ef3480

15
https://www.washingtonpost.com/world/national-security/new- york-federal- prosecutor-preet- bharara-has-
not-submitted- resignation/2017/03/11/39163292-067a- 11e7-ad5b-d22680e18d10_story.html?utm_term=.4c6916d8ce86
16 https://www.reuters.com/article/us-usa- turkey-banker/u- s-charges- turkish-banker- in-iran- sanctions-probeidUSKBN16Z2I4

17
https://www.nytimes.com/2017/03/27/nyregion/reza-zarrab- iran-sanctions- case-rudolph- w-giuliani- to-
legal-team.html

18
http://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye- 39961156

19
https://www.nytimes.com/2017/10/31/nyregion/zarrab-turkish- gold-trader.html

20 https://www.nytimes.com/reuters/2017/11/15/world/middleeast/15reuters-usa- iran-zarrab.html

21
http://www.hurriyet.com.tr/disisleri-bakanindan- flas-zarrab- aciklamasi-40647731

22
http://t24.com.tr/haber/zarrab-davasi- oncesi-bddk- devreye-mi- girdi,494766

23
http://aa.com.tr/en/americas/turkey-launches- probe-against- us-attorneys/969164