Kültür-Sanat

'Saint-Antoine’ın Güvercinleri' öksüz kaldı

Yirminci yüzyıl Türk şiirinin uç beyi İlhan Berk, 90 yaşında Bodrum'da yaşama veda etti.

28 Ağustos 2008 03:00

Türk şiirinin kilometre taşlarından Behçet Necatigil'in 'Türk şiirinin uç beyi” olarak tanımladığı İlhan Berk, 1918’de Manisa’da doğdu.

İlk şiirleri Manisa Halkevi dergisi, Uyanış, Varlık, Çığır gibi dergilerde yayımlandı.1944 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nün Fransızca Bölümü'nü bitirdi. Destansı yönünün ağır bastığı, âdeta bir Türk Walt Whitman’ı olarak adlandırıldığı dönemde 'İstanbul' (1947), 'Günaydın Yeryüzü' (1952) ve 'Türkiye Şarkısı' (1953)  adlı eserleri yayımlandı. 1953 yılına kadar çıkardığı kitaplarla gerçekçi bir şâir görüntüsü veren Berk'in,1953’te Yenilik dergisinde yayımladığı 'Saint-Antoine’ın Güvercinleri', ileride İkinci Yeni adını alacak şiir akımının habercisi oldu.

1950'lerin ortalarında beliren genç şâirleri etkiledi, onların bazı özelliklerinde de etkilendi.  'Köroğlu', 'Galile Denizi', 'Çivi Yazısı', 'Mısırkalyoniğne"'kitaplarında bu dönemin şiirleri yer alır. Bu dönemde şiirde anlam yaratmak için anlamsızlıklara yöneldi ve anlamsızlığı savunduğu gerekçesiyle eleştirildi.  Şiirde konuyu tümüyle yok etme deneyine girişti. 'Âşıkâne'de nesneleri, şiirlerinde ön plâna çıkararak vurguladı. Doğu şiirinin klâsik kalıplarını denedi, beyit ve türkü biçimlerinden yararlandı. Çeşitli nesneleri, kent, sokak gibi olguları  “kimlik kartı” somutluğu taşıyan bir biçimde şiirleştirdi. 

Düzyazı şeklinde yazdığı şiirlerde harfleri, nesneleri ve semtleri sevmeye dek genişleyen çok kollu şiir ırmağı  İlhan Berk, uzun süredir yaşadığı Bodrum'da yaşama veda etti.


“Yazmak mutsuzluktur, mutlu insan yazmaz.
bu yeryüzünü olduğu gibi görmeme engel olan
ve bana bu yeryüzünü cehennem eden
bu yazmak eyleminden kurtulduğum,
mutlu olduğum bir tek şey var: resim yapmak.” 
                                                                    İlhan Berk
                                                                                  
Başlıca Yapıtları:
Şiir: Eşik (1947-1975) (Toplu Şiirler I, YKY, 1999), Aşk Tahtı (1976-1982) (Toplu Şiirler II, YKY, 1999), Akşama Doğru (1984-1996) (Toplu Şiirler III, YKY, 1999), Galata (YKY, 2000), Pera (YKY, 2000), Şeyler Kitabı (YKY, 2002), Toplu Şiirler (Delta, YKY, 2003), Requiem (YKY, 2004); Deneme / Günlük / Otobiyografi: Uzun Bir Adam (1982; YKY, 1997), Şifalı Otlar Kitabı (1982; YKY, 2004), El Yazılarına Vuruyor Güneş (1983; YKY, genişletilmiş baskı 1992), İnferno (YKY, 1994), Kanatlı At (YKY, 1994), Logos (YKY, 1996), Poetika (YKY, 1997), Kült Kitap (YKY, 1998); Çeviri / Antoloji: Başlangıcından Bugüne Beyit Mısra Antolojisi (1960), Güldeste (Başlangıçtan Bugüne Türk Şiiri Antolojisi) (2003), Seçme Kantolar-Ezra Pound (1969), Seçme Şiirler-Arthur Rimbaud (1962), Başlangıçtan Bugüne Fransız Şiiri Antolojisi (2004), Asılı Eros (YKY, 1996); Yabancı dillere çevrilmiş yapıtları: Estambul / İstanbul, (Madrid, 1988); Histoire Secrète de la Poésie / Şiirin Gizli Tarihi, (Paris, 1991); Poemas / Şiirler, (Madrid, 1992); Rio Hermoso / Güzel Irmak, (Madrid, 1995); Selected Poems / Seçme Şiirler, (New York, 2004).