"Rus pilotlarına Türk savaş uçaklarını düşürmek için fırsat kollamaları emri verildiğinden emin olabilirsiniz!"

CHP eski Milletvekili ve emekli Büyükelçi Mustafa Şükrü Elekdağ, Rusya ile yaşanan uçak krizinde tansiyonun yüksek olmasının Rusya’nın işine geldiğini söylerken, “Rus pi­lot­la­rı­na Türk sa­vaş uçak­la­rı­nı Su­ri­ye se­ma­la­rın­da dü­şür­mek için uy­gun fır­sat kol­la­ma­la­rı hu­su­sun­da ta­li­mat ve­ril­di­ğin­den emin ola­bi­lir­si­niz” dedi.

Elekdağ, ABD’’nin Rus tarafından yapılan açıklamayı yalanlaması üzerine,Türkiye’nin elini güçlendirdiğini söyledi.

Sözcü’den Uğur Dündar’a konuşan Elekdağ’ın söyleşisi şöyle:

 Hu­ku­ken Tür­ki­ye şu iki ne­den­le hak­lı­dır: Bi­rin­ci­si, Su­ri­ye­’nin açık de­niz­de bir Türk ke­şif uça­ğı­nı dü­şür­me­sin­den son­ra, Türk uçak­la­rı da ha­va sa­ha­mı­zı ih­lal eden bir Su­ri­ye sa­vaş uça­ğı­nı dü­şür-müş­tü. Ül­ke­miz­de­ki has­sa­si­yet ve te­yak­kuz or­ta­mın­da, ya­nı­ba­şı­mız­da bir iç sa­va­şın ce­re­yan et­ti­ği de dik­ka­te alı­na­rak, Tür­ki­ye, sa­vun­ma hak­kı çer­çe­ve­sin­de an­gaj­man ku­ral­la­rı koy­muş ve bu­nu dün­ya­ya ilan et­miş­tir. İkin­ci­si, Rus­ya­’nın Su­ri­ye­’ye yer­leş­me­sin­den son­ra Rus uçak­la­rı bir­çok kez ha­va sa­ha­mı­zı ih­lal edin­ce, yet­ki­li Rus ma­kam­la­rı­na ge­rek­li uya­rı­lar­da bu­lu­nul­muş ve ken­di­le­ri­ne an­gaj­man ku­ral­la­rı­mız ha­tır­la­tıl­mış­tır. Bi­la­ha­re, 15 Eki­m’­de Rus­ya­’dan bir ge­ne­ral baş­kan­lı­ğın­da ge­len he­yet­le uçuş gü­ven­li­ği me­se­le­si gö­rü­şül­müş­tü. Ya­ni, anı­lan ku­ral­lar hak­kın­da Rus pi­lot­lar bil­gi sa­hi­biy­di­ler. Ay­rı­ca, ha­va sı­nır­la­rı­mı­za yak­la­şan Rus uçak­la­rı 10 kez tel­siz­le uya­rıl­mış­tı. Ni­te­kim, Tür­ki­ye­’nin ola­yın na­sıl ce­re­yan et­ti­ği hak­kın­da­ki res­mi açık­la­ma­sı, Pen­ta­gon yet­ki­li­le­ri ile NA­TO Ge­nel Sek­re­te­ri Jens Stol­ten­berg ta­ra­fın­dan te­yit edil­miş­tir. Pu­ti­n’­in, AB­D’­ye ve­ri­len Rus uçuş plan­la­rı­nın Türk­le­re ak­ta­rıl­dı­ğı on­la­rın da Rus uçak­la­rı­na pu­su kur­duk­la­rı yo­lun­da­ki id­di­ası da, ABD ta­ra­fın­dan ya­lan­lan­mış­tır. Bun­la­ra ila­ve­ten, Baş­kan Oba­ma­’nın, “Tür­ki­ye­’nin ken­di­ni sa­vun­ma hak­kı var­dır. ABD, Tür­ki­-ye­’nin gü­ven­li­ği­ne yö­ne­lik sağ­lam ta­ah­hüt­le­riy­le Tür­ki­ye­’nin ya­nın­da­dı­r” di­ye­rek ar­ka çık­ma­sı da Tür­ki­ye­’nin eli­ni kuv­vet­len­dir­miş­tir.

Fa­kat, Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğa­n’­ın, Su­ri­ye po­li­ti­ka­sı­nın çö­kü­şü­nü ön­le­mek için Rus uça­ğı­nı kas­ten dü­şürt­tü­ğü­nü id­di­a eden ya­zar ve si­ya­set­çi­le­ri­miz var…

Doğ­ru­su ben, Hü­kü­met için­de, “Bir Rus uça­ğı­nı dü­şü­rür­sek Rus­ya­’ya göz­da­ğı ve­rip, sin­di­ri­riz ve bu su­ret­le Mos­ko­va­’nın, Tür­ki­ye­’nin Su­ri­ye po­li­ti­ka­sı­nı sa­bo­te et­me­si­ni ön­le­ri­z” yo­lun­da bir gö­rü­şe sa­hip çı­ka­cak çıl­gın­lık ve­ya ah­mak­lık­ta bir ki­şi bu­lu­na­bi­le­ce­ği­ni dü­şü­ne­mi­yo­rum. An­cak, mev­cut or­tam ve şart­lar­da Rus uça­ğı­nın dü­şü­rül­me­si hu­ku­ki açı­dan hak­lı ol­mak­la be­ra­ber, ay­nı şe­yi “si­ya­si ve stra­te­jik akı­l” açı­sın­dan söy­le­ye­me­yiz.

Ya­ni bu iş si­ya­si ba­kım­dan ha­ta­lı mı?

Evet, “si­ya­si ve stra­te­jik akı­l” ba­kı­mın­dan ha­ta­lı, ama bu­nu Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğan da söy­lü­yor. Ni­te­kim Er­do­ğan, Pa­ris İk­lim Zir­ve­si­’n­den son­ra Ka­ta­r’­a uçar­ken dü­zen­le­nen ba­sın top­lan­tı­sın­da ken­di­si­ne so­ru­lan, “Rus uça­ğı ol­du­ğu­nu bil­sey­dik fark­lı olur­du sö­zü­nü­zü açar mı­sı­nız?” so­ru­su­na şu ya­nı­tı ver­di: “U­ya­rı­nın şek­li de­ği­şe­bi­lir, sü­re­si uza­tı­la­bi­lir, an­la­mın­da söy­le­dim.” Cum­hur­baş­ka­nı bu ifa­de­siy­le, “Rus pi­lot­la­rın gü­ney sı­nır­la­rı­mız­da uç­ma­ya baş­la­ma­la­rıy­la şart­lar de­ğiş­ti, kriz ola­sı­lı­ğı art­tı; bu du­ru­mu de­ğer­len­di­rip an­gaj­man ku­ral­la­rı es­ne­til­me­liy­di­” di­yor, bu ya­pıl­ma­dı­ğın­dan piş­man­lık du­yu­yor. Ger­çek şu ki, gü­ney­de­ki ha­va sı­nır­la­rı­mız­da uy­gu­la­nan ka­tı an­gaj­man ku­ral­la­rı uça­ğı­mı­zı dü­şü­ren Su­ri­ye­’ye kar­şı mi­sil­le­me­nin bir par­ça­sıy­dı. Bu ku­ral­lar Su­ri­ye­li uçak ve he­li­kop­ter pi­lot­la­rı­nı Türk sı­nır­la­rı­na yak­la­şır­ken eks­tra dik­kat­li ol­ma­ya sevk edi­yor­du. Oy­sa, Rus pi­lot­lar­da böy­le bir kor­ku yok­tu. Bu ne­den­le, per­va­sız­lık ve bi­raz da ‘mey­dan oku­ma­’ ha­va­sıy­la, tüm uya­rı­la­rı­mı­za rağ­men, an­gaj­man ku­ral­la­rı­nı bir­çok ke­re ih­lal et­ti­ler. Bu du­rum­da, “ba­ğı­ra ba­ğı­ra ge­le­n” bir kri­zi ön­le­mek için hem ku­ral­la­rın es­ne­til­me­si, hem de ABD ile Rus­ya ara­sın­da im­za­la­nan “u­çuş gü­ven­li­ği me­mo­ran­du­mu­” gi­bi bir bel­ge­yi Türk ve Rus as­ke­ri uz­man­la­rı­nın mü­za­ke­re edip uy­gu­la­ma­ya koy­ma­la­rı ge­re­kir­di. Kar­şı­laş­tı­ğı­mız kri­ze da­ve­ti­ye çı­ka­ran bu ih­mal­ler­dir. Kri­zin çık­ma­sın­da An­ka­ra­’nın “s­tra­te­jik ön­gö­rü­” kör­lü­ğü­nün pa­yı var­dır.

Ya­ni An­ka­ra, Rus­ya-Tür­ki­ye iliş­ki­le­ri­nin do­ku­su­nu ve Pu­ti­n’­in psi­ko­lo­jik ya­pı­sı­nı iyi de­ğer­len­di­re­me­di mi?..

Çok doğ­ru!.. Cum­hur­baş­ka­nı­’nın bir ara­lar “s­tra­te­jik or­ta­ğı­mı­z” di­ye­rek gök­le­re çı­kar­dı­ğı ve dost­lu­ğuy­la övün­dü­ğü Pu­ti­n’­den, Tür­ki­ye­’yi her tür­lü kö­tü­lü­ğün kay­na­ğı Ba­tı­’dan kur­ta­rıp Şang­hay İş­bir­li­ği Ör­gü­tü üye­li­ği­ne al­ma­sı ta­le­bin­de bu­lun­du­ğu gün­le­ri ha­tır­la­yın… İş­te o Pu­tin, şim­di ken­di­si­ne ve Tür­ki­ye­’ye ağır if­ti­ra­lar­da bu­lun­mak­tan ka­çın­mı­yor. Hal-i pür me­la­li­mi­zin an­la­şıl­ma­sı için, 2500 yıl ön­ce ya­şa­mış Çin­li ge­ne­ral ve stra­te­ji üs­ta­dı Sun Tzu’­nun şu söz­le­ri­ni anım­sat­mak is­te­rim: “E­ğer düş­ma­nı ve ken­di­ni bi­li­yor­san, yüz sa­va­şın so­nu­cun­da bi­le kork­ma­na ge­rek yok. Eğer ken­di­ni bi­li­yor ama düş­ma­nı bil­mi­yor­san, ka­zan­dı­ğın her za­fer için bir de ye­nil­gi­nin acı­sı­nı ta­da­cak­sın. Eğer ne ken­di­ni ne de düş­ma­nı­nı bi­li­yor­san her sa­vaş­ta ye­nik dü­şe­cek­sin.” Zan­ne­di­yo­rum, AKP ik­ti­da­rı­nın du­ru­mu bu son ka­te­go­ri­ye gi­ri­yor. Yal­nız bu kriz­de, Pu­ti­n’­in ku­dur­muş­ça­sı­na sal­dır­ma­sı aley­hi­ne olu­yor. Ör­ne­ğin, Cum­hur­baş­ka­nı­’nın pet­rol ka­çak­çı­lı­ğı yap­tı­ğı id­di­ası­nın, ABD yet­ki­li­le­rin­ce “saç­ma, gü­lünç ve ger­çek dı­şı­” ol­du­ğu be­lir­ti­le­rek ya­lan­lan­ma­sı bu kriz­de Tür­ki­ye­’ye psi­ko­lo­jik üs­tün­lük sağ­la­dı.

AKP, ne­o-Os­man­lı sos­lu mez­hep­çi po­li­ti­ka­yı bırakmalı

Özet­le AKP ik­ti­da­rı Su­ri­ye ba­ta­ğı­na sok­tu­ğu Tür­ki­ye­’ye çok ağır be­del öde­ti­yor di­ye­bi­lir mi­yiz?

 Doğ­ru!.. Pu­ti­n’­in tan­si­yo­nu yük­sek tut­ma­sı­na yol açan dör­dün­cü ne­de­ne ge­le­lim. Bu ne­den, Rus­ya­’nın, Do­ğu Ak­de­ni­z’­de keş­fe­di­len ye­ni ve çok zen­gin do­ğal­gaz re­zerv­le­ri­nin Av­ru­pa­’yı Rus ga­zı­na ba­ğım­lı­lık­tan kur­ta­ra­ca­ğı en­di­şe­sin­den kay­nak­la­nı­yor. Rus­ya­’nın kor­ku­su, Ak­de­ni­z’­de­ki kay­nak­la­rın kon­tro­lün­de söz sa­hi­bi ola­maz­sa Av­ru­pa üze­rin­de­ki ener­ji te­ke­li­ni kay­be­de­ce­ği ve ken­di ga­zı­nı Av­ru­pa­’ya sa­ta­ma­ya­ca­ğı­dır. Bu ne­den­le Su­ri­ye­’de ka­lı­cı bir ko­num sağ­la­ya­rak Rus şir­ket­le­ri­ne pet­rol ve do­ğal­gaz ara­ma yet­ki­si sağ­la­mak ve böl­ge­de­ki ener­ji kay­nak­la­rın­da söz sa­hi­bi ol­mak is­ti­yor. Rus­ya bu ka­lı­cı ko­nu­mu sağ­la­mak için de, kri­zi tır­man­dı­ra­rak Su­ri­ye­’de­ki as­ke­ri var­lı­ğı­nı aza­mi öl­çü­de bü­yüt­me­ye ça­lı­şı­yor. Bu­ra­ya ka­dar yap­tı­ğım ana­liz, Türk-Rus kri­zi­nin kı­sa sü­re­de so­nuç­lan­ma­ya­ca­ğı­nı ve AKP ik­ti­da­rı­nın dış po­li­ti­ka­sı­nı cid­di bir re­viz­yo­na ta­bi tu­ta­rak fab­ri­ka ayar­la­rı­na dön­me­ye mec­bur ede­ce­ği­ni gös­te­ri­yor. Şart­lar, ye­ni dış po­li­ti­ka­nın, ne­o-Os­man­lı sos­lu mez­hep po­li­ti­ka­sı­nı dış­la­yan, Ba­tı­’ya dö­nük ve Ba­tı­lı de­ğer­le­re da­ya­lı bir mo­dern­leş­me de­mok­ra­tik­leş­me ve gü­ven­lik po­li­ti­ka­sı ol­ma­sı­nı ge­rek­tir­mek­te­dir. Di­ğer ta­raf­tan, Ba­tı­lı dev­let­le­rin de­ğer­len­dir­mek­te geç kal­dık­la­rı Rus­ya­’nın Ak­de­ni­z’­e in­me­si­nin so­nuç­la­rı ise, böl­ge­sel ve kü­re­sel iliş­ki­ler­de ye­ni sü­reç­le­ri te­tik­le­ye­cek ni­te­lik­te­dir.

Pe­ki, aley­hi­ne ola­ca­ğı­nı bi­le bi­le Pu­tin, tan­si­yo­nu ni­çin tır­man­dır­mak­ta ıs­rar edi­yor?

 Dört ne­de­ni var. Bi­rin­ci­si, olay­la çi­zi­len ka­riz­ma­sı­nı te­la­fi et­mek is­te­me­si… İkin­ci­si, kor­kut­ma ve sin­dir­me yo­luy­la Tür­ki­ye­’nin Su­ri­ye ko­nu­sun­da­ki ro­lü­nü kı­sıt­la­mak ve sı­nır­la­mak is­ti­yor. Üçün­cü­sü, Tür­ki­ye­’ye mi­sil­le­me yap­ma­ya in­ti­kam al­ma­ya ha­zır­la­nı­yor ve bu­nun için tan­si­yo­nun yük­sek tu­tul­ma­sı işi­ne ge­li­yor. Ha­len, Rus pi­lot­la­rı­na Türk sa­vaş uçak­la­rı­nı Su­ri­ye se­ma­la­rın­da dü­şür­mek için uy­gun fır­sat kol­la­ma­la­rı hu­su­sun­da ta­li­mat ve­ril­di­ğin­den emin ola­bi­lir­si­niz. Bu mak­sat­la, Rus­ya­’nın Su­ri­ye­’de­ki üs­le­ri­ne ko­nuş­lan­dır­dı­ğı S-300 ve S-400 “fü­ze ve ha­va sa­vun­ma sis­tem­le­ri­ni­n” uzun men­zil­li ra­dar­la­rı, Tür­ki­ye se­ma­la­rı­nı de­rin­li­ği­ne ta­rı­yor. Ya­ni, Pu­tin, Su­ri­ye ha­va sa­ha­sı­nı Tür­ki­ye­’ye ka­pat­mış du­rum­da. Pu­tin, ay­rı­ca, Tür­ki­ye­’yi “ce­za­lan­dır­ma­k” için PYD’­nin Af­rin ve Ko­ba­ni kan­ton­la­rı­nı bir­leş­tir­me ope­ras­yo­nu­nu ga­yet ak­tif bi­çim­de des­tek­le­me­ye baş­la­dı. Ni­te­kim, Rus uçak­la­rı, Ba­tı­’dan Aze­z’­e, Do­ğu­’dan da Ce­rab­lu­s’­a sal­dı­ran PYD’­ye yo­ğun ha­va des­te­ği ve­ri­yor­lar.

 Ya­ni Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğa­n’­ın ilan et­ti­ği kır­mı­zı çiz­gi bu­har­laş­tı mı? Ha­ni, PYD’­ye Fı­ra­t’­ın ba­tı­sı­na geç­me­yi ya­sak­la­mış­tı!..

Cum­hur­baş­ka­nı, Azez-Ce­rab­lus hat­tı­nı kır­mı­zı çiz­gi ilan et­miş ve PYD’­ye Fı­ra­t’­ın ba­tı­sı­na geç­me­yi ya­sak­la­mış, ay­rı­ca ABD ile Tür­ki­ye­’nin böl­ge­yi IŞİ­D’­den te­miz­le­mek ama­cıy­la or­tak ope­ras­yon ya­pa­cak­la­rı­nı açık­la­mış­tı… ABD Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Kerry de ope­ras­yo­nun ya­pı­la­ca­ğı­nı te­yit et­miş­ti. Ne var ki, bu ope­ras­yon şim­di PYD-Rus­ya ta­ra­fın­dan ya­pı­lı­yor. PYD, Rus­ya­’nın ha­va des­te­ğiy­le böl­ge­yi IŞİ­D’­den te­miz­le­ye­cek ve bu­ra­ya Su­ri­ye Kürt­le­ri­ni yer­leş­tir­mek su­re­tiy­le Kürt ko­ri­do­ru­nun son hal­ka­sı­nı da ta­mam­la­ya­cak­tır. Ya­ni Er­do­ğa­n’­ın kır­mı­zı çiz­gi­si tuz­la buz ol­du. Bu şart­lar­da An­ka­ra da ça­re­siz­lik için­de du­ru­ma se­yir­ci ka­la­cak.