Siyaset bilimci Prof. Dr. Ahmet Demirel, AKP ve MHP'nin Meclis'e getirdiği seçim kanunu teklifine ilişkin olarak, "MHP’nin milletvekili sayısı azalabilir, seçim teklifi kanunu nasıl kabul etti, merak ediyorum" yorumunu yaptı.
Demirel, HaberTürk gazetesi yazarı Kübra Par'ın sorularını yanıtladı.
-Türkiye’de geçmişte uygulanan seçim sistemlerine kıyasla bu değişiklik nasıl bir fark getirecek?
Yepyeni radikal bir sistem değişikliği değil bu ama önemli farklılıklar yaratacak. En önemli nokta 2018’de getirilen ittifak sisteminin avantajlarını tamamen ortadan kaldırıyor olması. İttifakların artık hiçbir manası kalmıyor. 2018’de getirilen sistemde alınan oylara ittifaklara göre bakılıyordu. Yani Cumhur İttifakı’nı oluşturan AK Parti ve MHP’nin oyları ne kadar, Millet İttifakı’nı oluşturan CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi’nin oyları ne kadar diye hesaplanıyordu. Milletvekili sayıları ittifakın toplam oyu üzerinden dağıtılıyordu.
Şimdi ittifakın toplam oyu uygulaması ortadan kalkıyor. Milletvekilleri artık bir partinin seçim bölgesinde tek başına aldığı oy oranına göre belirlenecek.
Örneğin A partisinin 100, B partisinin 50, C partisinin 70 oyu varsa ve A ve B ittifak yapıyorsa onların toplam oyu 150 olduğu için B partisi az oy almasına rağmen milletvekili çıkarabiliyordu. Artık bu mümkün olmayacak.
Kısacası her koyun kendi bacağından asılacak. İttifak kurmanın bundan böyle tek bir faydası var; o da küçük partilerin yüzde 7 barajına takılmaması. İttifak halinde yüzde 7 üzerinde oy alınmışsa hepsi barajı aşmış sayılacak. Bu açıdan bakıldığında büyük partiler için ittifak kurmanın çok bir faydası yok. Küçük partiler için de yegâne faydası baraj engelini ortadan kaldırması.
İttifak sistemi olmadığı dönemde (2018 öncesinde) küçük partilerin milletvekili çıkarabilmesi için oylarının belli bölgelerde yoğunlaşması gerekiyordu. Örneğin BBP’nin oyları Sivas’ta yoğunlaştığı için oradan bir vekil çıkarabiliyor. Veya Saadet Partisi Konya’da güçlü. Fakat bunun gibi örnekler çok az.
"Küçük partiler büyük partiler için yük olacak"
-Soru: Bunu aşmalarının tek yolu büyük partilerin listelerinden aday olmaları mı?
Evet aynen öyle. Ama bunun büyük olan partiye hiçbir faydası yok. Diyelim bir ilde CHP 75 bin, Deva Partisi ise 10 bin oy aldı. Toplamı 85 üzerinden hesap yapılmayacağı için CHP’ye bir faydası yok. Küçük partiler büyük partiler için yük olacak. Kendi listelerinden milletvekili çıkarmak yerine onlara vermiş olacak.
Ama Deva Partisi “Ey seçmenim ben seçime girmiyorum, siz benim yerime CHP’ye oy verin” derse, bunun karşılığında da belli sayıda vekil isterse o zaman Deva’nın oy oranı CHP’ye toplamda eklenerek Türkiye geneli oyunu artırabilir. Mesela CHP’nin ülke geneli oyu yüzde 25’ten yüzde 28’e çıkabilir.
"Belki de MHP kimi yerlerde AK Parti listelerinden girmeyi düşünüyor olabilir"
Soru: Peki bu değişiklik AK Parti ve MHP’yi nasıl etkileyecek?
Eğer kamuoyu araştırmaları doğruysa MHP’nin oylarında son dönemde düşüş var. Bunu doğru varsayarsak MHP’nin milletvekili sayısı azalabilir. MHP’nin AK Parti ile ittifak yapması sayesinde çıkardığı milletvekilleri vardı. Şimdi tamamen kendi oylarının belli bölgelerde toplanması gerekecek. MHP’ye faydadan çok zarar getirir. MHP bu sistemi nasıl kabul etti ben de merak ediyorum. Belki de MHP kimi yerlerde AK Parti listelerinden girmeyi düşünüyor olabilir.
TIKLAYIN | AKP ve MHP'nin seçim kanunu teklifi Meclis'e sunuldu: Baraj, yüzde 7'ye düşecek
TIKLAYIN | AKP ve MHP uzlaştı; işte Meclis’e sunulan Seçim Kanunu teklifinin tam metni
TIKLAYIN | Seçim barajını düşüren tekliften, ittifak hamlesi çıktı: Yeni teklif en çok AKP’ye yarıyor, muhalefeti strateji belirlemeye zorluyor
TIKLAYIN | Eski İstanbul Barosu Başkanı Turgut Kazan’dan yeni seçim teklifine sert tepki: Yargı güvencesinde seçim uygulamamıza hepten son verme girişimi!
