Hükümetin yargı üzerindeki nüfuzunu artıracak yasa teklifi, binlerce Polonyalı tarafından protesto edildi. Polonya Yüksek Mahkemesi'nin hükümetin denetimine alınmasını öngören yasa tasarısı alt ve üst meclislerde kabul edilmişti. Sekiz gündür süren kitlesel protestoların ardından teklifin Cumhurbaşkanı Andrezej Duda tarafından veto edileceği duyuruldu.
Yargı sistemini değiştirmeyi hedefleyen hamle, iktidardaki muhafazakar Adalet ve Hukuk Partisi'nden (PiS) geldi. Yasa teklifi, parlamentoda çoğunluktaki partinin bundan böyle Ulusal Güvenlik Konseyi üyelerini de belirlemesini öngörüyordu. Hükümet, tek başına iktidara geldiği 2015 yılındaki genel seçimlerin hemen ardından Anayasa Mahkemesi’nin beş üyesinin tayinini feshetmişti.
Yüksek mahkemeyi iktidarın denetimine veren yeni düzenlemenin yürürlüğe girebilmesi için Duda'nın imzası gerekiyordu.
Eylemler sonuç verdi
Başta başkent Varşova olmak üzere neredeyse ülkenin tüm kentlerinde sokağa dökülen kalabalıklar, iktidarın adımına karşı çıkıyor. Dün akşam Varşova'daki Yüksek Mahkeme'nin önünde toplanan göstericiler, 'özgür mahkemeler' ve 'özgürlük, eşitlik, demokrasi' sloganları attı.
Beata Szydlo'nun başbakanlığındaki PiS iktidarı, Kasım 2015'teki genel seçimlerin hemen ardından yargıyı kontrolü altına almak için hamleler yaptı. İlk olarak beş Anayasa Mahkemesi üyesinin tayini iptal edildi.
Avrupa Birliği (AB), Polonya'yı söz konusu yargı değişikleri için sert şekilde eleştiriyor. Uluslararası örgüt, son olarak Varşova yönetimini bir dizi yaptırımla tehdit etmişti.
Duda şaşırttı...
Aslında meclisin her iki kanadından da geçen yasa tasarılarının PiS’e yakın bir isim olarak bilinen Duda tarafından veto edilmesi şaşkınlıkla karşılandı. Polonya Başbakan Yardımcısı Mateusz Morawiecki Duda’nın vetosu nedeniyle “şaşırdığı ve hayal kırıklığına uğradığı” açıklamasında bulundu. Veto kararı Duda’yı yakın müttefiki PiS’in lideri, ülkenin de facto lideri Jaroslaw Kaczynski ile karşı karşıya getirmiş oldu. Kaczynski beklenmeyen vetonun ardından bir sonraki adımı görüşmek üzere düzenlenen parti toplantısına giderken soruları yanıtsız bıraktı.
AB izlemede
Tasarılar, AB çevrelerini de rahatsız etmiş, birlik yetkilileri tasarıyı, yargı bağımsızlığını ve hukukun üstünlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle kınamıştı. Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans, Brüksel’in hukuk devleti aleyhine atılan adımlara karşı Polonya’yı birlikteki oy haklarından yoksun bırakabileceği uyarısında bulunmuştu. Buna karşılık PiS yetkilileri, “hukukun elit kesimlere hitap ettiğini, reforma ihtiyaç olduğunu” öne sürmüştü. Almanya gelişmelerin dikkatlice izlendiğini belirtirken Avrupa Komisyonu Sözcüsü Margaritis Schinas, yakından izlenen Polonya’daki yeni durumu analiz etmek için daha fazla zamana ihtiyaçları olduğunu kaydetti.
