Soru: Merhaba. Oğlum 31 aylık. Şu anda herhangi başka bir soru sorduğumda buna cevap vermek istemiyor benim söylememi istiyor. Hatta söylemiyorum diye ağlayıp sinirleniyor. Kendisi bazen parmaklarıyla bazı nesneleri gösterip benden onların ne olduğunu söylememi istiyor ama yine bu ne dedirtemiyorum ona. Ne yapabiliriz? Şu anda soru olarak sorabildiği şeyler “kamyon nerde, mama nerde vb...” .Kelime hazinesi çok güzel çoğaldı, bir de “gidelim, kalk vb...”. gibi fiiller kullanıyor. Sadece bir kere “ben gidiyorum” gibi bir cümle kurduğunu duyduk. Yani ben olarak kendinden bahsetmiyor. “Teyze gel, abi gel. teyze cici” gibi iki kelimelik cümleler olarak bunları söylüyor. Acaba gelişmesinde bir problem var mıdır, yoksa normal mi? Onun yaşındaki kız çocukları ondan çok ileride, sadece tanıdığım bir tane erkek çocuğu onun yaşında normal bir şekilde konuşuyordu ama benim oğlum daha halen fazla konuşmuyor.
Yardımlarınız için teşekkürler.
Gönderen: Esra K.
Cevap
Sayın Esra Hanım,
Gelişimin diğer alanlarında olduğu gibi dil gelişiminde de çocuklar birbirinden farklılık gösterebilirler. Her çocuk birbirinden farklıdır ve kendi hızlarında gelişim gösterirler. Oğlunuzun kelime hazinesinin geliştiğini, fiilleri kullanmaya başladığını ve iki kelimelik cümleler kurduğundan söz etmişsiniz. Bu şekilde zaman içinde çocuğunuzun dilinin nasıl geliştiğini takip etmek oğlunuzu başka çocuklarla kıyaslamaktan daha anlamlı olacaktır.
Dil gelişimini biz iki noktadan değerlendiririz. Bunlarda ilki “alıcı dil” dediğimiz, etrafımızda konuşulan dili anlama kapasitesini gösterir. Çocuğunuz sizin söylediklerinizi anlıyor ve isteklerinizi yerine getirebiliyorsa dili anladığını düşünebiliriz. Diğer nokta “ifade edici dil”, dili konuşma, kendini ifade edebilme becerisini gösterir. Çocuklar kelimelerini kullanmadan çok önce konuşulanları anlarlar. Zaman içinde konuşma için gerekli sistemler geliştikçe çocuk kelimeler, cümleler üretmeye ve kendini ifade etmeye başlar.
Paylaşımlarınız doğrultusunda oğlunuzun dili anlama ve ifade etme becerilerinin gelişmiş olduğunu anlıyoruz. Ancak sorduğunuz sorulara cevap alamadığınızı belirtmişsiniz. Bu durum çeşitli nedenlerden kaynaklanıyor olabilir. Çocuk gerçekten o kelimeyi bilmiyor ve sizden yardım istiyor olabilir ya da kelimeyi biliyor ancak hata yapmaktan korktuğu için önce sizden duyarak doğrulatmak istiyor olabilir. Size tavsiyemiz çocuğunuza baskı yapmadan zorla bir nesneyi işaret edip adını söylemesini istemeyin. İhtiyacı olduğunda ya da kendini rahat hissettiğinde kendiliğinden size söyleyecektir.
Oğlunuz sizden nesnelerin adını söylemenizi istiyorsa onu ağlatmayı beklemeden söyleyin. Bu konuda oğlunuzla bir inatlaşmaya girmeyin. Zaten 2-3 yaş dönemi, çocukların kendi bağımsızlıklarını ilan etmeye başladıkları, her şeyin kendi kontrollerinde olduğunu göstermek için çevrenin isteklerinize karşı direnç gösterdikleri bir dönemdir. “Bu ne” diye söylemesi için oğlunuza baskı yaptıkça sizin isteklerinizi yapmayacağını göstermek istiyor da olabilir.
Son olarak oğlunuzun dil gelişimini desteklemeye yönelik bazı tavsiyeler vermek isteriz:
Oğlunuzla oyunlar oynayın. Onun ilgisini çeken oyuncakların neler olduğunu araştırın. Kendisiyle oyun oynanan çocuk sevildiğini ve önemsendiğini hisseder. Dil becerilerini de yine oyun içinde sizinle kurduğu iletişim sayesinde geliştirir.
Çocuğunuzu günlük hayatınızın içindeki aktivitelere sokun. Örneğin yemek yaparken ya da markette alışveriş yaparken çocuğunuzu da yanınıza alın. Markette gördüğünüz sebzeler, meyveler hakkında konuşun. “Portakalı gördün mü?”, “Bak bu da elma” gibi gördüğünüz şeyleri isimlendirin. Siz fark etmeseniz de çocuğunuz bunları öğrenecektir ve zamanla sizi taklit etmeye, o da size saymaya başlayacaktır.
Bu yaşlarda çocuklar oyunla öğrenmeye yatkındırlar. Ders verir gibi zorla bir şey öğretmeye çalışmak yerine gerçek olaylar ve kişiler üzerinden, günlük hayatın içinde çocuğa öğrenme fırsatları yaratmanız daha yararlı olacaktır.
Yaratıcılığınızı kullanarak çeşitli oyunlar üretebilirsiniz. Örneğin çocuğunuza “bu ne” sorusunu kullanmasını keyifli bir şekilde öğretebilmek için “hadi gel şimdi seninle bu ne oyunu oynayalım” diyebilir, bir siz bir çocuğunuz etrafınızdaki nesnelerin ismini birbirinize sorma ve sonrasında cevaplama oyunu oynayabilirsiniz. Bu sayede oğlunuz bir yandan keyif alırken bir yandan da size “bu ne” diye sormayı öğrenebilecektir. Eğer çocuğunuz bu oyunla ilgilenmiyorsa zorlamayın, ilgisini çekebilecek başka oyunlar üretmeyi deneyin. Ancak ilgilendiğini düşünüyorsanız oğlunuzu başarılı olduğu her an için takdir edin. “Aferin” gibi sözel övgüler yanında bir öpücük ve sarılma da çocuğunuza kendini iyi hissettirecektir.
Oğlunuzla birlikte mutluluklar dileriz.
