O camideki doktorlar: İçki içen hiç kimseye rastlamadık

Gezi Parkı eylemcilerine Beşiktaş'ta polis müdahalesi sürdüğü sıralarda eylemciler tarafınndan revir olarak kullanılmaya başlanan  Dolmabahçe Bezm-i Alem Valide Sultan Camisi hükümet kanadından eylemcilere yöneltilen eleştirilerin merkezine oturmuştu. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın "içki içildi" açıklamalarının ardından caminin müezzininin içki içildiğini görmediğini açıklamıştı.

Geçtiğimiz günlerde Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez'in caminin "karargah olarak kullanılması kabul edilemez" açıklamasının ardından polis müdahalesinin gerçekleştiği gece camide bulunan doktorlar konuştu.

Radikal.com.tr'den Hakkı Özdal'ın söyleşisinin bir kısmı şöyle:

'Hipokratın çağrısı'

1 Haziran... Cumartesi... Taksim ve çevresinde cuma akşamından beri kalabalık gruplarla polis arasında çatışma yaşanmış... Ve Cumartesi gündüz saatlerinde polis Taksim'den çekilmiş. Onbinlerce insan Gezi Parkı ve Taksim Meydanı'na akıyor. Bu insanların arasında, Gezi Parkı sürecini baştan beri yakından takip eden iki doktor da var... Meydanda, iki gündür olan bitenin izlerini yer yer şaşkınlıkla izliyor ve daha sonra revir olarak kullanıldığını öğrendikleri Makine Mühendisleri Odası'na geçiyorlar. Burada saat 20.00 civarında, bir doktor arkadaşlarından, Dolmabahçe- Beşiktaş çevresinde çatışmaların sürdüğünü, yaralıların olduğunu ve hem doktora hem de tıbbi malzemeye ihtiyaç olduğunu öğreniyorlar...

"Daha önce deprem deneyimi olan arkadaşlarımız vardı ama savaş ya da çatışma gibi kriz durumlarıyla hiç karşılaşmamıştık. Yine de oraya gitmeye karar verdik. Bu bazı hekimlerin vicdani organizasyonuydu ve Tabip Odası daha sonra hekimlere çağrı yapana kadar da tamamen vicdani bir görevdi."

Üçüncü doktor da bir arkadaşından Dolmabahçe'de "kriz" olduğunu öğreniyor ve aynı bölgeye gidiyor. Cumartesi akşamı, bir gün sonraya oranla çok 'sakin'. Çatışmalar ve yaralılar var ve daha o günden ‘cami önü’ revir olarak kullanılmaya başlanmış. Öyle ki, cemaat ibadet için camiyi kullanmaya devam ediyor; cumartesi gecesi yatsı namazı camide kılınıyor; eylemciler, doktorlar ve namaz için gelenler karşılaşıyorlar. Üstelik hiçbir olumsuzluk yaşamıyorlar. Doktorlar, caminin müezzin ve imamıyla o gün tanışıyor. Cumartesi günü daha çok gaza maruz kalmaya bağlı yaralanmalar var ve geç saatlerde sükunet hakim oluyor. Herkes cami ve çevresini terk ediyor. Pazar sabaha karşı saatlerinde camide tek bir eylemci ve doktor yok.

Pazar daha sert çatışma...

Pazar gündüz saatlerinde üç doktorun da aklında Dolmabahçe Camii ve çatışmalar yok. Olayın bittiğini düşünüyorlar. Hatta biri Anadolu yakasında arkadaşlarıyla buluşuyor. Ama akşam saatlerinde gönüllü doktorlar haberleşmeye başlıyor yeniden. Saat 20.00’dan itibaren kitlesel grupların polisle çatıştığı ve çok sayıda yaralı olduğu duyumları geliyor. Üçü de bir gün önceki camiye gidiyorlar. Cami kapalı, imam ve müezzin yok. Beşiktaş'tan Maçka'ya çıkan yol üzerindeki barikatın İnönü Stadı tarafında, büyük çoğunluğu gençlerden oluşan göstericiler var. Öbür tarafta ise çok sayıda polis... Yaralıların sayısı ve yaraların ciddiyeti artmaya başlıyor. Artık sadece gaza maruz kalanlar değil, vücutlarının çeşitli yerlerinden ama özellikle başlarından darbe almış yaralılar var. Caminin önündeki tuvalette görevli olanlar aracılığıyla din görevlilerine telefonla ulaşılıyor. Geliyorlar. Cami açılıyor.

3 aşamalı revir ve ayakkabı çıkarma emri

"Pazar günü durumun daha farklı olduğu baştan da belliydi. Göstericiler çok kalabalıktı ve polis çok fazla gaz kullanıyordu" diyorlar. Müezzine camiye asla zarar vermeyecekleri, yaralılara yardımcı olmak istedikleri söyleniyor. Hatta cami içindeki tarihi eserler, gerektiğinde korunmak için müezzinle birlikte tespit ediliyor. Sonra hızlı bir organizasyonla 3 aşamalı bir revir kuruluyor. Caminin ana giriş kapısı ve onun açıldığı avluda çoğunlukla tıp fakültesi öğrencilerinden oluşan ilk sağlıkçı grubun durduğu bir "giriş" noktası var. Burada yaralının durumu tespit ediliyor ve önce cami girişindeki ayakkabılık bölümünde, sonraları yoğun gaz nedeniyle kaçınılmaz olarak caminin içinde olan ‘acil müdahale noktası’na alınıp alınmayacağına karar veriliyor. Pek çok kişi (özellikle gazdan etkilenenler) burada ayaküstü müdahalelerle gönderiliyor. Durumu daha ciddi olanlar, çoğunlukla metal polis barikatlarından bozma 'sedye'lerle içeri taşınıyor. Ayakkabılık önünde, yani caminin girişinde dört kişilik bir ekip, ayakta ya da sedyede gelmekte olan yaralının ayakkabılarını çıkarıyor. Evet, camide dört kişi uzunca bir süre ‘ayakkabı çıkarmaktan sorumlu’ olarak çalışıyor. Sonra yaralı içeri alınıyor ve yarasının mahiyetine göre, acil, ortopedi, cerrahi gibi ‘polikliniklere’ ayrışmaya başlamış olan köşelerden birine taşınıyor.

Saat ilerledikçe, cami içinde ve etrafındaki doktor sayısının ve tıbbi malzemenin arttığını söylüyor üçü de. Doktorlara göre,  "çalıştıkları hastanenin acil servisine gelen yaralıların sayısından durumun sıra dışı olduğunu anlayıp nöbetleri bitince gelen pek çok doktor da vardı"

Gece ilerliyor

"Tabip Odası’nın devreye girmesi psikolojik olarak bizleri rahatlatmıştı. En azından hekimliğin sorumluluğu gereği yaptığımız şeyin kurumsal bir karşılığı da vardı artık. Ama bu kez yaralılarla ilgili endişe büyüktü. Çoğunluğu biber gazı kartuşunun çarpmasıyla oluşmuş kafa ve göz travmaları, kırıklar, yanıklar, darba bağlı travmatik yaralanmalar, solunum sorunları, astım nöbetleri... Çok sayıda basit tıbbi malzeme vardı, ama birçok acil durum için gerekli teçhizat yoktu. Yaralıları tahliye etmek kimi zaman olanaksız oluyordu. Ambulanslara ya polis ya da bunlarla gaz bombası taşındığını gören eylemciler geçiş izni vermiyordu. Bu tahliye sorununu sosyal medyadan öğrenip özel araçlarıyla cami çevresine ulaşanlar hatta motorla denizden gelenler bile oldu. Ama bunlara da ‘polis olabilirler’ endişesiyle yaralılar binmiyordu. Camiye çok fazla gaz giriyordu ve bundan polisin yaklaştığı anlaşılıyordu. Gece 01.00-01.30 sularında, caminin arka tarafına denizden çıktığını düşündüğümüz polisler geldiler ve dışarıdan camlara vurmaya başladılar. Doğal olarak bir panik oluştu içeride. İçeriye gaz atılması durumunda pek çok yaralıyı da tahliye ederek dışarı çıkarmak olanaksızdı; zaten dışarısı da gaz altındaydı. Yaşça bizden daha büyük ve soğukkanlı bir doktor camların önünden uzaklaşarak caminin ortasında toplanmaya ve çökmeye çağırdı herkesi."

Müezzin arabuluculuğunda tahliye

Polislerin camlara vurarak bir tür 'biz geldik' mesajı vermesinin ardından bir süre hiç yaralı gelmiyor camiye. Ama bir süre sonra da kapı önünde yaralı sınıflandıran tıp öğrencilerini de içeriye doğru süpüren önlenemez bir dalgayla, büyük bir kalabalık doluyor caminin içine. Gelenlerden polisin barikatı dağıttığını ve herkesin kaçıştığını öğreniyorlar. Tip öğrencileri dışarıda göz gözü görmez halde bir gaz dumanı olduğunu ve kendilerinin de dayanamayarak içeri girdiklerini söylüyor. Zaten caminin içine dolan gaz söylenenleri doğruluyor.

45 dakikalık bir bekleyişin ardından, neredeyse eksiksiz olarak tüm geceyi doktorlarla birlikte geçirmiş olan müezzin Fuat Yıldırım polislerle arabuluculuk yapmayı öneriyor. Polisler, yüzlerinde gaz maskeleri ve yanlarında gözaltı otobüsleriyle caminin hemen dışında bekliyorlar. İçeride çok sayıda doktor/sağlıkçı, yaralı ve gösterici var. O anda 100 kişi kadar olduklarını tahmin ediyorlar. Yaralılar arasında durumu ciddi olanlar var… Tüm gece iyi niyetini kanıtlamış olan müezzinin arabuluculuk önerisi bu koşullarda en iyisi.

Çetin bir pazarlık başlıyor. Polis müdahale hazırlıkları yaparken müezzin içeride çok sayıda doktor olduğunu ve polisin önerisinin aksine yaralılarını/hastalarını almadan çıkmayı reddettiklerini söylüyor. Sonra polis, "15 dakika içinde çıkmazlarsa müdahale ederiz" uyarısıyla herkesin camiyi terk etmesi için süre tanıyor ve biraz geri çekiliyor. Bütün bu süreçte müezzin Fuat Yıldırım’ın, sorunun çözülmesine dönük gayretlerini ısrarla vurguluyor doktorlar.

"15 dakika, çok sayıda yaralının da bulunduğu bir kalabalığı güvenli şekilde tahliye etmek için oldukça kısa bir süre. Yine de cami içinde bıraktığımız özellikle tıbbi malzemeyi elimizden geldiğince toplamak istedik. Ama buna zamanımız olmadı. Arkamızda sadece dağınık bir şekilde cami içine yayılmış tıbbi malzemeler bıraktık.”

7 saatte 400 yaralı

Cami veya çevresinin revir olarak kullanıldığı her iki günün tamamında orada bulunmuş üç doktor da tıpkı müezzin gibi ısrarla vurguluyor: "Cami içinde üstelik sürekli hareket halindeydik ve içki içen hiç kimseye rastlamadık. Zaten müezzinle neredeyse bütün gece yan yanaydık, biz görsek o da görürdü."

'O revir olmasa ben ölmüştüm'

“Valide Sultan Camii revir haline getirilmemiş olsaydı, herhalde kan kaybından ötürü şu an Türkiye ’de hayatını kaybetmiş kişilerden biriydim. Bu yüzden öncelikle Tanrı’ya müteşekkirim.”

Bu sözler, 2 Haziran gecesi Dolmabahçe'de çok sayıda polis tarafından feci şekilde dövülmesi görüntülenen ve sosyal medyada büyük yankı uyandıran Selçuk Uygur’un yaşadıklarını anlattığı kişisel bloğundan. 

Onun yaşamını borçlu olduğunu vurguladığı doktorlar da aynı görüşte, içeride içki içildiğini görmediler ve ‘içilseydi görürdük’ diyorlar ama ‘içki içildi’ye saplanıp kalan tartışmayı da yanlış buluyorlar. “Daha önemlisi şu” diyorlar, "o tıbbi müdahaleler olmasaydı belki ölen insanlar olacaktı!”