Askeri müdahelenin yaşandığı Mısır’da asıl büyük darbe ekonomide oldu. Mısır’ı krize götüren süreçte her 4 Mısırlı’dan 1’i yoksulluk sınırının altında kalırken, turizm çöktü, rezervler eridi, dış borç rekor düzeye çıktı. Notu inen ülkede parasının yüzde 50’sini gıdaya harcayan ortalama gelirli, enflasyona yenildi.
Hürriyet gazetesinden Barış Balcı'nın haberine göre, Mısır’da 2011’de kitlesel gösterilerin ardından 30 yıllık Hüsnü Mübarek rejiminin devrilmesinin ardından askeri geçiş dönemi ve Mursi iktidarında neredeyse tüm ekonomik göstergeler baş aşağı gitti. Özellikle bu yıl Mısır’daki siyasi kriz derinleştikçe ekonomik çöküş iyice belirginleşti. Enflasyondan döviz rezervlerine, turizm sektöründen reel sektöre Mısır’ı ayakta tutan tüm dinamiklerde zayıflama oldu. Hal böyle olunca askeri müdahaleye giden yolun ekonomi taşları da döşenmiş oldu.
Turizm çöktü
Mübarek’in devrilmesinin ardından Mısır’ın en kritik sektörlerinden turizmde işler hiç de iyi gitmedi. Mursi döneminde istikrarlı bir şekilde düşen turizm gelirleri ülkenin yabancı döviz rezervlerine büyük darbe vurdu. Mısır’da turizm sektörü milli gelirin yüzde 12’sini oluştururken 2 milyon 800 bin kişiye iş imkânı sağlıyordu. Dünya Ekonomik Forumu istatistiklerine göre Mısır’ın turizm güvenliği Pakistan, Çad gibi sorunlu ülkelerin de gerisine düştü.
Rezervler eridi
2011’de 36 milyar dolarlık rezerve sahip Mısır’da bu rezervler 2013’ün ilk altı ayında 13 milyar dolara kadar eridi. Mayıs ayında Katar ve Libya’dan gelen dış yardımlar da rezervleri ancak 16 milyar dolara yükseltti. Bu rakam Mısır’ın ancak 3 aylık ithalatını karşıladığı için büyük dış açık oluştu. Bu dış açıkla birlikte yabancı petrol şirketlerine Mısır’ın olan borcu katlanarak arttı. Kredi derecelendirme kuruluşları Mısır’ın notunu ‘çöp’” seviyesine kadar indirdi. Economist dergisine göre para birimi Ocak 2013’ten bu yana yüzde 10 düşen Mısır’da enflasyon da tetiklendi.
Enflasyon yükseldi
Mısır’ın dev dış açığı enflasyonu da tetikledi. İthalata dayalı ekonomisi düşen para biriminden etkilenen Mısır’da özellikle alt gelir grupları büyük sıkıntı çekti. Enlfasyon 2012 Aralık ayında yıllık yüzde 5 seviyesine kadar çekilmişti. Ancak mayıs ayında enflasyon yüzde 8.2’ye kadar yükseldi. Özellikle gıda fiyatlarındaki artış hanehalklarını zor durumda bıraktı. Credit Suisse’in rakamlarına göre Mısır’da hanehalkı gelirinin yüzde 50’si gıdaya gidiyor. Enflasyonun artmasıyla birlikte 2009’da nüfusun yüzde 21’i yoksulluk sınırının altındayken bu rakam Mursi’nin son dönemlerinde yüzde 25’e kadar çıktı. Böylece 80 milyonluk Mısır’da her dört kişiden biri yoksulluk sınırının altında kaldı.
15 milyar dolarlık kaynak yön değiştirdi
Hem reel hem de finans piyasalarındaki çöküşler Mısır’ın dışarıdan kaynak sağlama imkânlarını da daralttı. IMF ile gerçekleşecek 4.8 milyar dolarlık stand by anlaşmasına Müslüman Kardeşler içinden tepki gelince anlaşma bir türlü gerçekleşemedi. Birçok finans kuruluşu Mısır’a finans sağlamaya hazır olduklarını belirtip bunu IMF ile anlaşma şartına bağlamıştı. Mursi yönetiminin IMF ile anlaşmayı bir türlü tamamlayamaması ülkenin dış açığına kısa vadede ilaç gibi gelebilecek toplam 15 milyar dolarlık kaynaktan etti. Askeri müdahaleden sonra IMF anlaşmasının akıbeti ise belirsizliğini koruyor.
Borsa yüzde 14.2 eridi
MISIR’ın finans piyasaları küçük boyutlarda olsa da ülke ekonomisinin yarasına tuz basmaya yetti. Mısır borsası dünyanın en çok düşen borsalarından biri oldu. 2013’te ilk çeyrekte yüzde 5.1 düşen Mısır borsası siyasi tansiyonun giderek yükselmesiyle daha da çakıldı. İkinci çeyrekte yüzde 9.6 düşen Mısır borsası yılbaşından bugüne yüzde 14.2 değer kaybetti.
İşsizlik yüzde 14’ü aşıyor
Enflasyonun yükselmesi aynı zamanda işsizliğin de arttığı bir döneme gelince sosyal patlama da kaçınılmaz hale geldi. Mübarek’in devrilmesinin ardından 4500 fabrikanın kapandığı Mısır’da resmi işsizlik rakamı yüzde 9’dan yüzde 14’e yükseldi. Ancak uzmanlar suç oranındaki artış ve karaborsadaki patlamayla işsizliğin resmi rakamlardan daha fazla olduğunu da öngörüyor.
Elektriksiz 10 saat halkı sokağa döktü
Geçtiğimiz yıl Cumhurbaşkanlığı görevine seçilen Muhammed Mursi’nin gitmesinde, ülkedeki yakıt sıkıntısı ve elektrik kesintileri de etkili oldu. Ülkede yaşanan enerji krizi, Mısırlıları sokağa döken etkenler arasındaydı. 10 saate varan elektrik kesintileri, su ve gaz kıtlığı, hem sinirlerin, hem işlerin bozulmasına neden oldu. Zengininden, dar gelirlisine, her kesimden insan ülkedeki enerji sorunlarından etkilendi. Elektrik kesintileri nedeniyle Mısırlılar gıdalarını taze tutma konusunda sıkıntı yaşarken, benzin istasyonlarının önünde kilometrelerce kamyon kuyrukları oluştu. Elektrik ve su kesintilerinin ülke ekonomisine yaklaşık 14 milyar dolarlık maliyeti olduğu tahmin ediliyor.
Enerji faturası şişti
Mısır’da temel hizmetler konusunda sıkıntı yaşanması, ülke çapında hayal kırıklığına neden oldu. Özellikle Mursi’nin seçilmeden önce daha iyi elektrik, doğalgaz ve su hizmetlerine yönelik verdiği vaatler Mısırlılarda yüksek beklenti yaratmıştı. Ancak bu beklentilerin aksine, durum daha da kötüye gitti. Resmi rakamlara göre Mısır’ın elektrik tüketiminin, sıcak yaz aylarında günlük 29 bin 500 megavata (MW) çıkması bekleniyor. Ancak ülkenin üretim kapasitesi 27 bin MW’ı aşamıyor. 2000 ila 2010 yılları arasında ülkedeki elektrik üretimi ortalama yüzde 4 büyüme gösterirken, tüketim ise yüzde 5.2 civarında büyüdü. Öte yandan, elektrik kesintilerinde doğalgaz üretimindeki azalma ile döviz krizi de etkili oldu. Yaşanan döviz krizi, Mısır’ın enerji ithalat faturasını ödeyememesine yol açtı.
