Merkez Bankası başkanlarına başarı notu veren uluslararası ‘Global Finance’ dergisi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın notunu yine kırarak, B-'den C’ye düşürdü. Böylece dergi Başçı’yı, en kötü başkanlar arasına koydu.
Hürriyet’ten Şebnem Turhan imzalı habere göre; Merkez Bankası başkanlarına A ile F arasında başarı notu veren uluslararası ‘Global Finance’ dergisi, bu yıl Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın notunu B-‘den, C’ye düşürdü. Göreve geldiği ilk yıl not almayan Başçı’nın 2012’de B+ olan notu 2013’te önce B’ye, geçen yıl da B-’ye gerilemişti.
Merkez Bankası başkanlarına 1994 yılından bu yana yönetim başarılarına göre not veren uluslararası Global Finance dergisi Başkanlara A ile F arasında not veren derginin listesinde Başçı’nın notu en kötüler arasında yer buldu. En iyi merkez bankası başkanları A notu ile ödüllendirildi. Bu yıl A notu alan Çek Cumhuriyeti, Avrupa Merkez Bankası, Hindistan, İsrail, Malezya, Paraguay, Peru, Filipinler ve Tayvan’ın merkez bankası başkanları oldu. Amerikan Merkez Bankası Başkanı Janet Yellen’in ilk notu ise A- oldu. Geçen yıl yeni göreve geldiği için Yellen not almamıştı.
Yılmaz 2010’da A almıştı
Dergi tüm rapora ekimdeki baskısında yer verecek. Ancak notlarla ilgili yaptığı kısa açıklamada A ile F notlarını hangi kriterlere göre verdiği de yer aldı. 75 ülkenin Merkez bankalarına not veren dergi enflasyon kontrolü, ekonomik büyüme hedefi, kur istikrarı ve faiz oranları yönetimi kriterlerinde gösterdiği başarıya göre başkanları değerlendiriyor. A en iyi performansı ve başarıyı temsil ederken, F resmen başarısızlık olarak değerlendiriliyor. Eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, 2010 yılında bu kurumdan A notu almıştı. Yılmaz o yıl yüzde 6.5 olan enflasyon hedefinden 0.1 puan daha iyi sonuç elde etmiş ve yüzde 6.4’lük enflasyonla yılı bitirmişti.
Başçı’nın görev süresi 2016’da doluyor
Erdem Başçı ise 2011 yılından bu yana Merkez Bankası’nın başında. Görev süresi 2016 yılında doluyor. Başçı enflasyon hedeflerinin tutturulmasında hep başarısız oldu. Merkez Bankası Yasası’na göre enflasyon hedefi hükümetle beraber belirleniyor. Merkez Bankası ve hükümet bu enflasyon hedeflerini 3 yıllık olarak belirliyorlar ve bunlar Orta Vadeli Program (OVP) ile ilan ediliyor. Bu hedeflerin tutturulması için hangi politika araçlarını nasıl kullanacağı ise Merkez Bankası’nın elinde. Bu yüzden de eleştirilerin odağı Merkez Bankası Başkanı Başçı oluyor. Başçı 2012 yılında yüzde 5 enflasyon hedeflerken yüzde 6.2’lik gerçekleşmeyle karşı karşıya kaldı, ertesi tüm yıllar da yüzde 5 hedeflendi ancak 2013 yüzde 7.4, 2014 yüzde 8.2 enflasyonla bitirildi. Bu yıl da ilk koyulan hedef yüzde 5 ancak Merkez Bankası açıkladığı enflasyon raporlarıyla bu hedefi yüzde 6.9’a taşıdı. Ama 9 aylık enflasyon bile yüzde 7.95 ile hedefin oldukça üstünde yer alıyor. Bu, derginin enflasyon kriterinde Başçı’nın kötü not almasına neden oluyor.
Kur istikrarından da düşük not
Kur istikrarı da diğer bir konu. Başçı döneminde dolar kuru rekor üzerine rekor kırdı. En son psikolojik sınır olan 3 lira da aşıldı. Ve oldukça hareketli bir seyir izliyor. Bu kriterde Başçı’ya kötü not getiriyor. Faiz oranları ise ayrı bir konu. Erdem Başçı 2013 sonunda kurdaki ani hareket nedeniyle olağanüstü toplantı yapmış ve yılın son günlerinde faizi yüzde 4.5’ten yüzde 10’a çıkarmıştı. Ardından 2014 boyunca bir kaç toplantıda bu oranı düşürdü. Şu anda politika faizi yüzde 7.5. Ayrıca Başçı faiz oranlarına ilişkin siyasetçilerden de oldukça sert eleştiriler aldı ve almaya devam ediyor. Bu konu da notunun düşük gelmesinin sebeplerinden.
Büyüme oranı her ne kadar merkez bankasının hedefleri arasında yer almasa da Türkiye bu yıl beklentilerin altında büyüyecek. Bir kaç yıldır da yavaşlık sürüyor. Yıl sonunda hedef yüzde 5 ama gerçekleşmenin yüzde 3 veya altında kalması bekleniyor.
Siyasi etki de nota yansıyor
Global Finance Yayıncısı ve Yazı İşleri Müdürü Joseph Giarraputo “Küresel ekonomiler belini doğrultmaya başladı. Ancak karşılarında yeni bir mücadele var; FED’in faiz artırımları, güçlü dolar ve sona eren bol para dönemi. Kur dalgalanmaları ve para girişinin azalmasının etkilerini kırmak için merkez bankaları çok daha önemli olacak” dedi. Giarraputo, verdikleri notların bazı merkez bankalarının bu konuda daha başarılı olduğunu gösterdiğini belirterek, “Notlarımızda ayrıca merkez bankalarının hükümet politikalarını etkileme yeteneği ile siyasi müdahaleye karşı dirençleri de etkili oluyor” ifadelerini kullandı.
Başkanlar ve notları
2003 Süreyya Serdengeçti B
2004 Süreyya Serdengeçti B+
2005 Süreyya Serdengeçti B+
2006 Durmuş Yılmaz B-
2007 Durmuş Yılmaz B
2008 Durmuş Yılmaz C
2009 Durmuş Yılmaz B
2010 Durmuş Yılmaz A
2011 Erdem Başçı Not verilmedi
2012 Erdem Başçı B+
2013 Erdem Başçı B
2014 Erdem Başçı B-
2015 Erdem Başçı C
Enflasyonda hedef hep şaştı?
Hedef ve Gerçekleşme
2011 5.5-10.4
2012 5-6.2
2013 5-7.4
2014 5-8.2
2015 5-7.95*
* 9 aylık enflasyon gerçekleşmesi
Politika faiz oranları (%)
21 Ocak 2011 6.25
5 Ağustos 2011 5.75
19 Aralık 2012 5.50
17 Nisan 2013 5.00
17 Mayıs 2013 4.50
29 Ocak 2014 10.00
23 Mayıs 2014 9.50
25 Haziran 2014 8.75
18 Temmuz 2014 8.25
21 Ocak 2015 7.75
25 Şubat 2015 7.50
