Mazbata, olağanüstü itiraz, tam kanunsuzluk: Hangi terim ne anlama geliyor?

Türkiye'de 31 Mart'ta yapılan yerel seçimlerin ardından sayım işlemi dün itibarıyla sona erdi.

Sayımın 17 gün sürdüğü İstanbul'da da sürecin tamamlanmasının ardından Millet İttifakı'nın Cumhuriyet Halk Partili (CHP) adayı Ekrem İmamoğlu, mazbatasını alarak resmen Büyükşehir Belediye Başkanı oldu.

Ancak Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), usulsüzlük yapıldığını iddia ederek, İstanbul'da seçimin iptal edilmesi ve yenilenmesi talebiyle Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) olağanüstü itiraz başvurusu yaptı.

YSK, henüz konuyla ilgili kararını vermiş değil. YSK, AKP'nin başvurusunu reddedebilir veya seçimin iptaline hükmedebilir. Seçimin iptal edilmesi halinde İmamoğlu'nun mazbatası da iptal edilecek.

Olağan itiraz süresinin sonunda ise YSK, Kırıkkale'nin Keskin, Denizli'nin Honaz ve Artvin'in Yusufeli ilçelerinde seçimlerin yenilenmesine karar verdi. Seçimlerin iptal edildiği yerlerde seçmenler 2 Haziran'da bir kez daha sandık başına gidecek.

Sayım işlemleri bitmiş olmasına karşın işin hukuki boyutlarına yönelik tartışmaların, özellikle İstanbul özelinde bir süre daha devam etmesi bekleniyor.

Son dönemde sıkça bahsi geçen ve gündemde tartışılan bazı önemli terimlerin anlamlarını derledik:

Birleştirme Tutanağı: Her bir sandıktan gelen sonuçlar önce ilçe seçim kurullarına gönderilir ve burada o ilçeye ait tüm sandıkların sonuçları birleştirilir. Birleştirilen oy miktarlarını gösteren tutanaklar daha sonra il seçim kuruluna gönderilir ve burada da o ilden gelen tüm ilçe sonuçları bir araya getirilir. Farklı yerlerden gelen sonuçların bir araya getirilmesini gösteren belgeye "birleştirme tutanağı" denir.

Kısıtlı Seçmen: Kısaca hakkında mahkeme tarafından kanunda belirtilen nedenlerden birinin varlığı nedeniyle kısıtlılık kararı verilen ve bu nedenle de oy kullanamayan kişiler. Bir kişinin akli dengesinin yerinde olmaması, alkol ya da madde bağımlısı olması kanunda belirtilen nedenler arasında yer alıyor. Kısıtlı seçmenler; asker, hükümlü ve ölü gibi oy kullanamayan seçmenler kategorisinde bulunuyor.

Mazbata: TDK'ya göre, "tutanak" kelimesi ile eşanlamlı sözcük. Bunun yanında cumhurbaşkanı, belediye başkanı, milletvekili ve yüksek yargı üyesi gibi seçimle gelen kişilerin görevlerine başlayabilmeleri için gereken resmi belge anlamına da geliyor.

Olağanüstü İtiraz: Seçimlerle ilgili olarak "olağanüstü itiraz" hakkı, 298 sayılı "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun" tarafından düzenleniyor. Kanunun 130. maddesinin 2. fıkrası, olağanüstü itiraz hakkına dair düzenlemeyi içeriyor. Buna göre olağan itiraz sürecinin tamamlanmasının ardından 'seçimin neticesine ve dürüstlüğüne müessir olaylar ve haller' olması halinde gidilen yönteme verilen isim.

Sayım Döküm Cetveli: Sandıkların kapanmasının ardından zarflar açılıp sayım işlemi başlar. Bu sırada sayılan her oyun verildiği adayın yanına bir işaret konulur. Adayların adının yanına konulan işaretler, o adayın aldığı her bir oyu gösterir.

Sandık Sonuç Tutanağı: Sayım döküm cetveline konulan işaretlerin toplanmasıyla her bir adayın oyu belirlenir ve bu tutanağa geçirilir. Bu tutanağa ayrıca sandıktan çıkan oy sayısı, geçersiz oy sayısı, sandığın yeri ve numarası gibi tüm detaylar işlenir. Daha sonra bu tutanağın ıslak imzalı kopyaları parti temsilcileri tarafından alınır ve bir tanesi de ilçe seçim kuruluna gönderilir.

Tam Kanunsuzluk: Genel olarak "kanun emredici hükümlere aykırılık hali" olarak tanımlanabilir. TBMM Adalet Komisyonu üyesi olan CHP Milletvekili Avukat Alpay Antmen, bu kavramın "ağır ve açık bir biçimde hukuka aykırı olan ve esasen yok hükmünde olması gereken ve iptal edilmesi elzem olan hukuka aykırılıkları anlatmak için kullanıldığını" belirtiyor.

Yüksek Seçim Kurulu: Yüksek Seçim Kurulu ya da kısa adıyla YSK, Türkiye'de yapılan seçimleri organize eden, seçimlerin yasalara uygun olmasını gözeten ve seçim sonuçlarını kesinleştiren kurul. Üyeleri yargıçlardan oluşur ve üst yargı organı olarak kabul edilir. Aldığı kararlar kesindir.