Japonya'nın Hiroşima kentine 1945’te atılan atom bombasına maruz kalmış olan Lee Jong Keun "Bombanın düştüğü yer yolumun üzerindeydi. Her yer yanıyordu sanki. Hızlı hızlı yürüyor, yanmış, kararmış ölülerin yanından geçiyordum, kokuya dayanmaya çalışıyordum. Gördüklerim bakılamayacak kadar feciydi" dedi.
Lee Jong Keun’un Barış Gemisi katılımcıları ile birlikte, Nükleer Silahların Tamamen Ortadan Kaldırılması İçin Uluslararası Kampanya'nın (ICAN) ev sahipliğinde düzenlenen (29 Mart 2012) basın toplantısında yaptığı konuşma şöyle:
Ben 15 Ağustos 1928’de doğdum. Bu yıl 84 yaşında olacağım. 6 Ağustos 1945’te Japonya Ulusal Demiryollarında lokomotif bölümünde çalışıyordum. Trenlerin onarımı, manevraları ve konumlandırılması gibi işler yapıyordum. Evim, atom bombasının düştüğü merkeze 16 km uzaklıktaydı. Hiroşima’ya trenle gidip geliyordum. Her gün bindiğim trene binseydim o gün bombadan etkilenmeyecektim. Ancak o gün treni kaçırdım ve işyerime yakın bir durakta indikten sonra köprüden geçerken bombaya maruz kaldım.
Ortalığı gece kapladı
O sabah pırıl pırıl, göz kamaştıran bir güneş vardı. Birden güneşin ışığından kat kat kuvvetli parlak sarı bir ışık fark ettim. Daha önce de Amerikalılar bizi bombaladığında ışık bombası kullandıkları için gene öyle bir bomba sandım. Bu durumda bize yere yüzükoyun yatıp gözlerimizi, kulaklarımızı ve burnumuzu elimizle örtmemiz gerektiği öğretilmişti, ben de öyle yaptım. Oysa bir patlama sesi duymamıştım. Ama o kadar korkmuştum ki kıpırdamaya cesaret edemiyordum. Nihayet başımı yavaş yavaş kaldırıp gözlerimi açtığımda ortalığı kapkara bir gecenin kapladığını fark ettim. Aslında günü böylesine karartan bombadan düşen parçalar değildi, çöken ve yıkılan binaların kaldırdığı tozdu bu.
Yaptığım ilk iş, yemek kutumu bulmaya çalışmak oldu. Oraya buraya koşuştuktan sonra, bulunduğum yerden 20 metre ötede buldum onu. Kaptığım gibi köprünün altına doğru koşmaya başladım, oraya sığındım. Vardığımda orada 4-5 yetişkin insan olduğunu gördüm. Bunlardan biri, “Bu yeni türden bir bomba olmalı” diyordu, ama ben bunun ne anlama geldiğini anlayamıyordum. Bir başkası bana “Yanakların kıpkırmızı” dedi. O zaman yanaklarıma dokundum. Canım yandı. Ellerim, bacaklarım ve ensem de acımaya başladı. Orada kalıp bir şey yapamayacağıma göre işyerime gitmeye karar verdim. İşyerime doğru hızla yürürken yıkıntıların altından çıkmaya çalışan ve yardım isteyen insanlara rastladım. Ama çok kaygılıydım ve yaralarım da canımı çok yakıyordu, düşündüğüm tek şey bir an önce güvenli bir yere dönebilmekti. “N’olur bana yardım edin” diyen sesleri duyuyordum ama koşa koşa oradan uzaklaştım.
Etrafımda gölge bile yoktu
Yolda işyerime dönerken yerde yatan birine rastladım ve onunla konuştum ama cevap vermedi, işte o zaman fark ettim: “Ölmüştü.” Etrafımda hiç kimse yoktu, bir gölge bile. Koşarak işyerime girdim. Hepsi de o sırada binanın içindeymiş ve bombadan doğrudan etkilenmemişler. Bana “Her tarafın yanık içinde. Yağ yanıklara iyi gelir” dediler. Yüzüme, ellerime, bacaklarıma ve enseme yağ sürdüler. Aslında bu, trenlerde kullanılan kapkara bir ziftti. Fena halde canımı yaktı. Acıdan ağlamaya başladım. O anda annemi-babamı hatırladım, nasıllar diye merak ettim, acaba onlar da bombadan etkilendi mi diye endişe içindeydim.
İnsanlar inliyordu
Bombanın düştüğü yer eve dönüş yolumun üzerindeydi. Her yer yanıyordu sanki. Bombanın isabet ettiği yere yakın yanmış bir at ölüsü buldum. Hızlı hızlı yürüyor, yanmış, kararmış ölülerin, kadınların, çocukların yanından geçiyordum, kokuya dayanmaya çalışıyordum. Durup, ellerimi kavuşturup onlar için bir dua bile okuyamadım. Gördüklerim bakılamayacak kadar feciydi.
Köprüden geçmek zorundaydım. Köprünün üstünde bir sürü insan toplanmıştı. Bunların çoğu inliyorlardı ve giysileri yırtık pırtıktı. Yoldan geçenlere bakıyor, belki köprüden geçen bir yakınıma, ailemden birine rastlarım umuduyla geçenleri izliyorlardı. Ben evime doğru yürümeye devam etmekten başka bir şey yapamadım.
Eve vardığımda gece dokuz civarıydı. İçeri girip “Ben geldim” dedim ama ne annem ne de babam evdeydi. Erkek kardeşime “Neredeler?” diye sordum, o da şehirde beni aramaya gittiklerini söyledi.
Annem nihayet gece yarısı eve geldi, tek başınaydı. Babam hâlâ şehirde beni arıyormuş. Beni görünce hayretler içinde “Sen hayattasın” dedi ve gözyaşlarına boğuldu. Anneme sarıldım ve ikimiz de öylece ağladık durduk.
O sırada yanıkların tedavisi için ilaç bulunamıyordu, hastanelerde bile. O yüzden evde bulunan bir merhem sürüyorduk, o da yaraları kurutuyor, derinin pul pul dökülmesine sebep oluyordu. Ben de elime ayna alıp o pul pul olmuş derileri ayıklıyordum. Ama ensemdeki yarayı göremediğim için benim yerime annem merhemi sürüyordu.
Keşke ölsen...
O sırada yaz mevsimindeydik ve hava da çok sıcak olduğu için yaram tam iyileşmeden yaraya sinekler konuyor ve yumurtalarını bırakıyorlardı. Böylece yaranın içinde kurtçuklar üremeye başladı. Annem her gün yemek çubuklarıyla o kurtçukları tek tek çekip çıkarırdı. Bir yandan da yakınır dururdu, “Yaşayan bir vücutta kurtçuklar da yaşamaya başladıysa, o insan artık hayatını bir insan gibi yaşamaya devam edemez. Keşke bir an önce ölsen de huzura kavuşsan.” Bu sözleri bir yandan söylerken, bir yandan da ağlardı. Gözyaşları yanaklarıma damlardı. Onun o gözyaşlarının sıcaklığının verdiği duyguyu hiç unutmam.
Kurtçukları yaramdan ayıklamak annemin günlük ev işlerinin arasında düzenli bir mesai haline gelmişti. Benim bu illetle mücadelem dört ay sürdü. O dört ayın sonunda nihayet işime dönebildim.
Savaştan sonra Japonya ’da hayat zordu ama Japonya kendini toparlamayı başardı. Ne var ki geçen yıl Fukuşima ’da büyük bir nükleer kaza meydana geldi. Fukuşima ’daki kazanın yol açtığı hasar nükleer bir hasardır. Bundan sonra kaç yıllık ömrüm kaldı bilemem ama bu güzel yeryüzü gezegenimize yeniden kavuşmak için, yaşadığım sürece dünyanın dört bir yanındaki insanlarla el ele vermek ve bütün nükleer silahların yasaklanması, bütün nükleer enerji tesislerinin varlığına derhal son verilmesi için çağrıda bulunmak istiyorum.
Çeviren: Nur Deyiş 29 Mart 2012’de Japonya’dan İstanbul’a gelen Barış Gemisi katılımcıları ile birlikte, ICAN’in (Nükleer Silahların Tamamen Ortadan Kaldırılması İçin Uluslararası Kampanya) ev sahipliğinde düzenlenen basın toplantısında 1945’te Hiroşima’ya atılan atom bombasına maruz kalmış olan Lee Jong Keun’un yaptığı konuşma, İstanbul .
