Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, kısa vadeli dış borç istatistiklerini revize etti. Mayısta 144,9 milyar dolarla zirvede olan kısa vadeli dış borç, revizyon sonrasında 121,7 milyar dolara indi. Yani bir kalemde dış borç 23,2 milyar dolar silindi.
Dış borcun bir anda azalması kuşkulandırıcı bir durum. Nitekim ekonomist Mustafa Sönmez Twitter’da, “Sayıları eğip bükmeye TÜİK’ten sonra TCMB de katıldı. Metodoloji vücut çalımıyla, kısa vadeli borç tutarı 25 milyar dolar azaltıldı. Geçen ay 189 milyar dolar iken 164 milyar dolara indirildi. Bu budanmış kısa vadeli borç tutarı. Döviz rezervlerine oranlanınca vehamet de azalacak. Yersen!” diyordu.
Ne zaman başlatıldı?
Öğrendiğime göre dış borç istatistiklerinin revizyonu uzun zamandır Merkez Bankası’nın gündemindeydi. Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu dönemde verilerde hatalar olduğu çok konuşulmuş ve revize edilmesi kararlaştırılmıştı. Merkez Bankası’nın iki önceki başkanı Murat Uysal zamanında bu konuda çalışma başlatıldı ama sonuçlandırılamadı.
Geçen Kasım’da Uysal’ın bir gece yarısı Cumhurbaşkanlığı kararıyla görevinden alınması sonrasında başkanlığa getirilen Naci Ağbal, revizyona sahip çıkmadı.
Derken geçen Mart’ta Ağbal da gitti; yerine Şahap Kavcıoğlu geldi. Kavcıoğlu’nun yönetiminde revizyon çalışması tekrar hız kazandı. İddiaya göre çalışma, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Emrah Şener liderliğinde yürütüldü.
Ankara’da, borç istatistiklerine yönelik revizyon çalışmalarının başlangıç olduğu, revizyonların süreceği konuşuluyor.
Merkez Bankası nasıl açıklıyor?
Merkez Bankası, internet sitesinde, “Merkez’in Güncesi” başlıklı bölümünde yayınladığı bir yazıyla revizyonun nedenlerini açıkladı. Bu yazıya göre “Dış borç istatistiklerini etkileyen en kapsamlı revizyon vadeli dış ticaret kaynaklı ihracat alacakları ve ithalat borçlarının firmalardan doğrudan raporlama yöntemi ile derlenmesi oldu.”
Yine aynı yazıya göre “Firmaların gümrük beyannamelerinde peşin ithalat işlemlerinin bir kısmını mal mukabili olarak bildirmeleri, bankaların da firmaların vadeli ithalatlarına ilişkin geri ödemelerini takip etmeleri uygulamada zor olduğu için eksik raporlama yapmaları yol açmış olabilir”.
“Ayrıca ülkelerin ticari kredi yükümlülükleri karşılaştırıldığında da, Türkiye’nin ithalat borçlarının ithalata oranının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ortalama ve medyan değerlerinin oldukça üzerinde olduğu görülüyor”du.
“Ticari kredi verilerinde söz konusu tutarsızlıkların düzeltilmesi amacıyla 2020 yılında TCMB-TÜİK iş birliğinde, birçok ülkede yaygın olarak kullanılan doğrudan raporlama tekniği ile firma seviyesinde veri derlenmesine yönelik bir çalışma başlatıldı.”
“Yeni çalışma sonucunda hesaplanan ticari krediler eski veriler ile karşılaştırıldığında, 2021 Mayıs ayı itibarıyla ihracat alacakları 13,1 milyar ABD doları artarak 24,5 milyar ABD dolarından 37,6 milyar ABD dolarına yükseldi. İthalat borçları ise 25,1 milyar ABD doları azalarak 56,5 milyar ABD dolarından 31,4 milyar ABD dolarına geriledi.”
Merkez Bankası'ndan verilen bilgilere göre sadece bunlar değil, başka teknik bazı değişiklikler de yapıldı ve sonuçta kısa vadeli borçları 23 milyar dolar silen revizyon geldi...
