HABER-ANALİZ
Dünya basını ve başkentlerinin de yakından takip ettiği 14 Mayıs milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimlerine 3 gün kala Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nun Rusya'ya yönelik sert çıkışı gündem yarattı.
Kılıçdaroğlu'nun Twitter üzerinden Türkçe ve Rusça olarak yayınladığı açıklamada, "Sevgili Rus Dostlarımız, Dün bu ülkede ortaya saçılan montajlar, kumpaslar, Deep Fake içerikler, kasetlerin arkasında siz varsınız. Eğer 15 Mayıs sonrası dostluğumuzun devamını istiyorsanız, elinizi Türk’ün devletinden çekin. Biz hâlâ iş birlikten ve dostluktan yanayız" ifadelerine yer verildi.
Kılıçdaroğlu'nun yaptığı açıklama ilk başta dış politikaya yönelik gibi gözükse de, "Elinizi Türk'ün devletinden çekin" gibi diplomaside alışılmışın dışında sertlikte bir ifadelendirme kullanılması, Millet İttifakı adayının mesajının ağırlıklı olarak iç politikaya yönelik olabileceğini gösteriyor.
TIKLAYIN | Hakan Aksay yazdı: Kılıçdaroğlu'ndan Moskova'ya mesaj: Rusya ile ilişkilerimizin devamı Türkiye'nin çıkarınadır
Millet İttifakı adayının kullandığı ifadeler, mesajın sadece Rusya'ya değil, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya da yönelik olabileceği yorumlarına sebep oldu.
Kılıçdaroğlu, mesajında direkt olarak bir videoya atıfta bulunmasa da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 7 Mayıs'ta gerçekleştirdiği AKP İstanbul mitinginde, PKK lideri Murat Karayılan'ın CHP'nin kampanya reklamına montajlandığı bir görüntüye yer verilmişti. Kalabalığa gösterilen montajlı videoda Kılıçdaroğlu'nun ardından Karayılan, "Haydi" reklam filminin bir parçasıymış gibi gösteriliyordu.
Kılıçdaroğlu'nun yaptığı açıklama, "CHP lideri, ilerleyen günlerde iktidara yakın medya aracılığıyla yeni bir kurgu video yayınlanacağına veya karalama kampanyası yapılacağına dair istihbarat mı aldı" sorularına yol açtı. Kılıçdaroğlu'nun açıklamasının ardından, Millet İttifakı adayının bu tür bir kampanyaya karşı "ön alma" hazırlığında olabileceği yorumları yapıldı.
CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, 10 Mayıs'ta Halk TV'ye yaptığı açıklamalarda Kılıçdaroğlu ile ilgili yeni bir "deep fake" girişiminde bulunacağına dair ihbar aldığını ve Kılıçdaroğlu'nun sesinin taklit edilerek PKK terör örgütü ile ilişkilendireceklerini söyledi.
İlerleyen günlerde Kılıçdaroğlu'nun ağzındanmış gibi kendisine ve ittifakına oy kaybettirecek "deep fake" yöntemiyle hazırlanmış bir siyasi konuşmanın sosyal medyada yayılabileceği de konuşulan ihtimaller arasında.
Kılıçdaroğlu, kendisini hedef alan olası bir plana işaret ediyorsa, bu çıkışı yaparken hangi bilgi ve/veya bulgularla Rusya'ya da tepki gösterdiği, süreçte Moskova'nın nasıl bir rolü olduğu, CHP liderinin neden kesin ifadelerle bir tepki gösterdiği ve açıklamanın diğer Millet İttifakı liderlerinin de bilgisi dahilinde yapılıp yapılmadığı henüz tüm açıklığıyla bilinmiyor.
Kılıçdaroğlu da ayrıca 2 Mayıs'ta Twitter hesabından bir paylaşım yaparak İletişim Başkanı Fahrettin Altun için, “Cambridge Analytica'cılık oynamak kapasitenizi aşar” ifadesini kullanmıştı. Cambridge Analytica skandalı 2018'de 50 milyon Facebook kullanıcısına ait verilerin usulsüz kullanıldığının ifşa olması ile patlak verdi. Şirketin, ABD'de Donald Trump'ın başkan seçilmesinde ve İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkma (Brexit) süreçlerinde, seçmen davranışları üzerinde etkili olduğu düşünülüyordu.
Kılıçdaroğlu'nun mesajıyla, seçime olası bir müdahale durumunda Batı'nın dikkatini çekmek istemiş olabileceği de üzerinde durulan ihtimaller arasında.
Kılıçdaroğlu'nun açıklamasını Rus analistler de anlamlandırmaya çalışıyor. Birçok Rus haber sitesi açıklamayı haberleştirirken, Rus medyasının yaygın kullandığı Telegram aplikasyonunda da, "Türk muhalefeti Rusya'yla köprüleri yaktı" yorumu yapıldı.
Rusya'nın ABD'deki 2016 seçim sürecine yaptığı müdahale uzun süre boyunca dünya gündeminde kalmış, Demokrat aday Hillary Clinton'ın kaybetmesinde rol oynadığı yorumları yapılmıştı.
"Dün" vurgusu
Çarşamba günü, sosyal medyada Memleket Partisi Muharrem İnce'ye ait olduğu iddia edilen bir kaset paylaşıldı. İnce, perşembe günü montaj olduğunu belirttiği görüntülere sert tepki gösterdikten sonra cumhurbaşkanı adaylığından çekildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ankara mitinginde İnce'nin adaylıktan çekildiğine üzüldüğünü söyledi. Erdoğan, "Nasıl bıraktı? O da yarın bilemediniz cumartesi günü ortaya çıkar. Bunların işi gücü fırıldak" dedi.
Kılıçdaroğlu'nun mesajındaki "dün" vurgusunun bu kasede yönelik olabileceği düşünülüyor.
Rusya ve Ankara arasında seçim sathı mailinde yoğun temas
Kılıçdaroğlu'nun mesajı, ilk bakışta dış politikaya yönelik gibi gözükse de sadece Rusya'ya verilmiş bir göz dağı olarak algılanmak için çok sert ifadelendirilmiş. Ancak Rusya, son aylarda Türkiye bir seçim sathı mailine girse de AKP'ye "siyasi puanlar" kazandıracak adımlar atmaktan kaçırmadı.
Rusya’nın seçime kısa süre kala Ankara olarak kurduğu siyasi temaslar da dikkati çekti. Geleneksel olarak bir ülkede seçim yaklaşırken yakın olduğu ülkeler seçim sonuçlarına ve demokratik süreci etki etmemek adına resmi ziyaretlerden kaçınırken, Rusya alışılmışın dışında adımlar attı.
Rusya, seçime 4 gün kala 10 Mayıs’ta Rusya-Türkiye-İran ve Suriye arasında yapılan dışişleri bakanları toplantısına Moskova’da ev sahipliği yaptı. Bu toplantıda Türkiye ve Suriye dışişleri bakanları 2011’den bu yana ilk kez birlikte fotoğraf verdi.
14 Mayıs'ta gerçekleşecek potansiyel bir iktidar değişikliğinde, bu toplantıda alınan kararları devam ettirip ettirmemek yeni iktidarın inisiyatifinde olacak. Toplantının tarihi, AKP iktidarının seçime kısa süre kala bir diplomatik zafer aradığı yorumlarına sebep oldu. Öte yandan Şam, daha önce seçimlerden önce ciddi normalleşme adımları atma taraftarı olmadıklarının sinyallerini vermişti.
Yine 10 Mayıs’ta, Reuters'a konuşan iki kaynak, Türkiye'nin Rusya'ya yapılacak 600 milyon dolarlık doğal gaz ödemesini 2024'e kadar ertelediğini açıkladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov 7 Nisan’da Türkiye’yi ziyaret etmiş, 27 Nisan’da da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) İlk Nükleer Yakıt Getirme Töreni’nde görüntülü bağlantı ile açıklamalarda bulunmuştu.
Kılıçdaroğlu'nun WSJ söyleşisi
Kılıçdaroğlu, bu hafta Wall Street Journal'da yayımlanan söyleşisinde de Rusya'ya yönelik mesajlar vermişti.
Kılıçdaroğlu, 14 Mayıs seçimlerini kazanması durumunda Türkiye'yi NATO ve Batı'ya yakınlaştıracağını, Ankara'nın Rusya'ya yönelik yaptırımlara uyacağını söyledi. Kılıçdaroğlu, açıklamasında yaptırımları "uygulayacağına" dair ise bir ifade kullanmadı.
AKP iktidarı, mevcut durumda da Rusya'ya yönelik yaptırımlara katılmasa da, Batı yaptırımlarını delmediğini ve delinmesine izin vermediğini belirtiyor.
CHP Dış İlişkilerden Sorumlu Genel Başkan Başdanışmanı Ünal Çeviköz, T24'e yaptığı değerlendirmede Kılıçdaroğlu'nun söyleşisindeki ifadelerin, CHP liderinin Rusya'ya yaklaşımında bir değişikliğe işaret etmediğini düşündüğünü söylemişti.
