Kediler, insanlara karşı kayıtsızlıklarıyla tanınırlar: Kedi sahibi olan hemen herkes, onlara seslendiğimizde bize kulak asmadıklarını söyleyecektir. Fakat, perşembe günü Scientific Reports’ta yayımlanan bir çalışmaya göre -duyduklarında oradan uzaklaşıp gitseler bile- ev kedileri isimlerini tanıyor.
Tokyo Üniversitesinde davranış bilimci olan Atsuko Saito, daha önce yaptığı çalışmada kedilerin, sahiplerinin sesini tanıdığını göstermişti. Saito, son çalışmasında ise, kedilerin isimlerine yanıt verip vermediklerini araştırdı. Çalışma Japonya’daki evlerde ve bir “kedi kafesi”nde yaşayan 78 kedi üzerinde yapıldı.
Deneyler boyunca, Saito ve arkadaşları, davranış psikologlarının alışma-alışmama olarak tanımladıkları metodu kullandılar. Bu metotta denek, tepki vermeyi durdurana kadar bir uyarana (bu durumda sözlü bir ifadeye) maruz bırakılıyor. Daha sonra deneğe, bir test uyaranı (bu durumda ismine) gönderiliyor ve tepkisi gözleniyor.
Bu çalışmada, araştırmacılar ilk olarak kedi sahiplerinden kedilerinin isimlerine benzer 4 kelimeyi, tepki vermeyi kesene kadar söylemelerini istedi. Sonra kedi sahipleri kedilerinin isimlerini söylediler ve araştırmacılar, diğer kedilerle bir arada olan her bir kedinin ismini ayırt edip etmediğini test ettiler. Kediler isimlerini duyduklarında, diğer kedilerin isimlerine veya farklı kelimelere göre daha fazla tepki verdiler; kulaklarını, kafalarını, kuyruklarını oynattılar ya da miyavladılar.
Daha sonra araştırmacılar, kedilerin tanımadığı insanlardan kedilere isimleriyle seslenmelerini istedi, böylece isimlerini duyduklarında yanıt verip vermeyeceklerini test ettiler. Sahiplerinin seslenmesine göre daha az tepki verseler de farklı kelimelere tepkisiz kalmalarının ardından kendi isimlerini hâlâ ayırt edebiliyorlardı.
Bristol Üniversitesi Antrozooloji Enstitüsünde insan-hayvan etkileşimi üzerine çalışan ve bu araştırmada yer almayan Biyolog John Bradshaw, “Bu çalışma açıkça gösteriyor ki, sahipleri tarafından söylendiğinde kedilerin çoğu ismine tepki veriyor” dedi. Fakat Bradshaw, isimleri tanımadıkları biri tarafından söylendiğinde, isimlerini tanımakta daha az başarılı olduklarını ifade etti.
Araştırma ekibinden Saito ise, kedilerin isimlerini tanımalarının arkasında yatan nedenin, onların taşıdığı anlam olduğunu düşünüyor: “Sanırım kediler, isimlerini bir ödül ya da cezalandırma ile eşleştiriyor.” “Kedilerin kendilerini, insanlarda olduğu gibi, fark edebildiklerine dair bir kanıt yok” diyen Saito, “Bu nedenle, isimlerini ayırt etmeleri de bizimkinden farklı” diye konuştu. Fakat Saito, kedilere başka kelimeleri ayırt etmeyi de öğretebileceğimizi söyledi. Bu durum, kedilerin de tıpkı köpekler gibi komutlara karşılık verecek şekilde eğitilmelerine imkan tanıyabilir.
“Öğrenme konusunda kediler de köpekler kadar iyidir” diyen Bradshaw, sözlerini, birçok kedi sahibinin de onaylayacağı şu cümleyle bitirdi: “Sadece, ne öğrendiklerini sahiplerine gösterme konusunda pek hevesli değiller.”
Jim Daley'in makalesini Evrensel'den Mehmet Özer çevirdi.
