İzmir, Karaburun sahilleri son günlerde sürpriz bir misafire ev sahipliği yapıyor. Soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan ve tüm dünyada yaklaşık 600 adet kaldığı düşünülen Akdeniz foklarından biri, Karaburun sahillerindeki balıkçı teknelerinde dinleniyor.
Yeşilist'ten Deniz Aytekin'in haberine göre, Karaburunlular tarafından Zeytin ismi verilen fok, 5 gündür farklı balıkçı teknelerinin üzerinde dinleniyor. Tekne üzerinde bir süre yattıktan sonra avlanmak için suya atlayan Zeytin, karnını doyurduktan sonra tekne üzerinde çıkıp dinlenmeye devam ediyor.
Uzun yıllardır Akdeniz foku incelemeleri yapan, SAD-AFAG ekibinden Ozan Veryeri foku inceledi ve üzerinde herhangi bir darbe ya da açık yara bulunmadığını belirtti. Fokun yorgunluktan, dinlenme amacıyla teknelere çıktığı kanaatine varıldı.
Son yıllarda kıyıya kurulması planlanan balık çiftlikleriyle mücadele eden Karaburunlular Zeytin’in rahat etmesi için ellerinden geleni yapıyorlar. Böyle bir durumda hayvanı rahatsız edecek kadar yaklaşmak, flaşlı fotoğraf çekmek ve dokunmaya çalışmak riskli. Fokun dinlendiği teknelerin sahipleri rahatsız olmasın diye balığa bile çıkmıyorlar.
Akdeniz fokunun önemi
Akdeniz fokları 20. yüzyılın başına kadar tüm Akdeniz kıyıları ile doğu Atlas Okyanusu kıyılarında Portekiz’den Batı Afrika sahillerindeki Senegal’e kadar serbestçe yaşamlarını sürdürüyordu. Ancak aşırı avlanma, yaşam alanları kaybı ve deniz ekosisteminin bozulması nedeniyle türün dünya dağılımı daraldı ve nüfusu hızla azaldı.
Akdeniz foku bugün dünyada sadece Türkiye, Yunanistan, Fas, Moritanya ve Madeira Adaları’nda yaşamakta olup toplam nüfusunun 600 civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu nüfusun 100 kadarının Türkiye’ye ait sularda yaşadığı düşünülüyor. Bu nedenle Türkiye türün soyunun devamında kilit bir rol oynuyor.
Akdeniz fokları 0-11 aylık hamilelik döneminden sonra, her sene ya da 2 senede, bir yavru doğurur. Bu nedenle, Akdeniz foku üreme hızı düşük, yavru sayısı az bir canlıdır. Doğum, insanların uğramadığı (veya ulaşamadığı) ve içinde hava olan bir kıyı mağarasının en ucunda, dalgaların kolay ulaşamayacağı bir çakıl plaj veya kayalık platform üzerinde olur. Anne, yavruyu yaklaşık 4 ay boyunca kendi sütü ile mağara içinde karada emzirir. Akdeniz foku, yavrusunu doğurmak ve büyütmek için mutlaka karaya (ve özellikle kıyı mağaralarına) muhtaçtır.
Hem Akdeniz fokunun hem de tüm deniz canlılarının çeşitliliği için sahillerin korunması hayati önem taşımaktadır. Bu yüzden balık çiftlikleri, agresif avlanma yöntemleri ve insan kaynaklı deniz kirliliğinin önlenmesi için yapılan çalışmalar özenle sürdürülmelidir.
Kaynaklar:
Sualtı Araştırmaları Derneği
Akdeniz Foku Araştırma Grubu
