Aslı Tunç*
Televizyon izleme alışkanlıklarımızın yıllar içinde nasıl da köklü bir şekilde değiştiğini gözlemlemek güç değil. Üniversitedeki öğrencilerim üzerindeki ufak ölçekli bir araştırma bile bana gençlerin ekran olgusuyla ilişkilerinin farklılaştığını gösteriyor.
Doğrusal (linear) anlamda bir televizyon izleme pratiği özellikle kentli ve eğitimli gençler arasında kaybolmakta. Herhangi bir dizinin başlama saatini beklemek, haftanın belli bir zamanını ona ayırmak çoktandır demode sayılıyor.
Blu TV, Puhu TV ya da Netflix şirketlerinin sunduğu paralı hizmetler bir yana YouTube ve farklı sosyal medya platformlarında istenilen saatte izlenen televizyon programları gözde artık. Bu bir anlamda gücün izleyicinin eline geçmesi de demek. Ekranın artık sadece televizyon değil, bilgisayar, tablet ya da cep telefonu yüzeyine dönüşmesiyle izleme pratikleri dinamik, ölçümü zor ve tamamen izleyicinin keyfine bağlı hâle geldi. Kuşkusuz buna en çok homurdananlar tek veri olarak televizyon yayınlarını ölçen eski reyting rakamlarına güvenmek zorunda kalanlar yani televizyon kanalları ve reklam verenler.
Son aylarda internet üzerindeki izlenmeleri de hesaba katacak reyting ölçümleri üzerine çalışmalar yoğunlaşmıştı. Bunun sonucu olarak önce ülkemizde neler olduğuna bakalım. Reklamverenler Derneği, Reklamcılar Derneği ve ölçülen televizyon kanallarının kurduğu TİAK A.Ş. (Televizyon İzleyici Araştırmaları Anonim Şirketi), reyting ölçümlerini beş yıl süreliğine TNS/Kantar Media Group’a emanet etti.
Türkiye’deki reyting ölçümleri şimdiye kadar uydu, kablolu TV ve karasal yayınların ölçümünü yapıyordu. Bilgisayar, tablet ve akıllı telefonlardan yapılan izlemeler, reyting sistemine dahil değildi. Oysa bu son gelişmeyle 2017 yılı sonunda dijital ölçümde tüm bunlara ek olarak 150 online kanala kadar yayınlanan televizyon ve video izlemesinin reyting raporları da ortaya çıkacak. Bir diğer değişle çoklu ekran ölçümü yapılacak. Yurttaşların internet ortamında bilgisayardan, tablete ve telefona kadar farklı ekran tüketimleri raporlanacak.
Bu verileri bilmek özellikle reklamverenler için son derece önemli. IAB (Interactive Advertising Bureau) Türkiye (https://www.iabturkiye.org) 2022'de Türkiye'de dijital reklam yatırımlarının televizyonu geçeceğini öngörüyor. Dijital reklam yatırımlarında 2011'den bu yana devam eden düzenli artış, bu tahminin gerçekleşmesinin pekâlâ mümkün olabileceğini gösteriyor.
Türkiye’de durum bu iken ABD’de söz konusu değişim daha da net bir şekilde ortada. Orada reyting ölçüm şirketi Nielsen de geçtiğimiz Temmuz ayında büyük bir atılım yaparak geleneksel televizyon kanallarına ek olarak YouTube, Amazon Prime ve Hulu gibi internet izleme platformlarını ölçümlerine kattı.
Aslında reklam pastasının en büyük payını hâlâ televizyon kanalları alıyor. Dijitaldeki artışa ve televizyon reytinglerindeki sistemli düşüşe inat, beş büyük Amerikan televizyon kanalına 2017-2018 sezonu için 9.1. milyar dolarlık reklam verildi. Bu aslında geçtiğimiz seneye oranla yüzde 4.1’lik bir artış demek.
Oysa tüm veriler özellikle son beş yılda 35 yaş altı izleyicilerin tüm programları daha fazla “streaming” olarak yani internet üzerinden izlediklerini ortaya koyuyor. 18-49 yaş arasındaki Amerikalıların haftalık televizyon izleme oranı yüzde 25.5; bu da bir yıl önceye göre yüzde 8 düşmüş.
Öte yandan, dijital tüketim ise hız kesmiyor. DVD, Blu-ray oyunlar, konsollar, cep telefonu aplikasyonları, tabletler, her türlü bilgisayarın dahil olduğu dijital medyaya ayrılan süre ABD’de geçen yıla oranla yüzde 19 artmış vaziyette. Reklam verenler tüm bunların farkında ancak anlaşılan dijitaldeki reyting ölçümlerini tam olarak ellerinde tutmadan risk almak istemiyorlar. İşte yeni dijital reyting ölçümleri de tam bu ihtiyacı gidermeyi ve televizyon kanallarına ve reklam şirketlerine yatırım öncesi büyük resmi sunmayı hedefliyor.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu yazı Bağımsız Gazetecilik Platformu P24'te yayınlanmıştır
