T24 - Türkiye’nin karşı çıktığı İran’a yeni yaptırımlar BM Güvenlik Konseyi’ndeki oylamada 12 “evet” oyuyla kabul edildi. 40 İran şirketini “sakıncalı” ilan eden yaptırımlar görülmedik ağırlıkta.
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde nükleer programı yüzünden İran’a bugüne kadarki en ağır yaptırımları öngören tasarıya Türkiye “ret” oyu verdi. 5’i daimi Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesinin tamamının katıldığı oylamada yaptırıma 12 “evet”, 2 “hayır”, 1 “çekimser” oy çıktı. Brezilya’nın da “ret” oyu verdiği, Lübnan’ın “çekimser” kaldığı yeni yaptırımlar, aralarında bir de bankanın bulunduğu 40 şirket ve bir kişiye, mal varlıklarının dondurulması, seyahat yasağı gibi önlemler getiriyor. Bu 40 kurum arasında 15’i İran Devrim Muhafızlarına, üçü İran Deniz Hatlarına bağlı kuruluş bulunuyor. Daha önce kabul edilen 3 yaptırım tasarısıyla birlikte İran’ın Batı’da “sakıncalı” şirketlerinin sayısı 75’e çıktı.
Nükleer risk endişesiİran’ın uranyum zenginleştirme, yeniden işleme ve ağır su projelerini askıya almadığı kaydedilen kararda, İran’ın Konseyin bu konuda kendisine çağrıda bulunan 2006, 2007 ve 2008 yıllarındaki kararlarına uymadığı ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile işbirliği yapmadığı gerekçesiyle çeşitli önlemler alındığı belirtildi.
Kararda, İran’ın UAEK’ye bildirmeden uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirdiği, bundan büyük endişe duyulduğu ve İran’ın nükleer programının nükleer silahların yaygınlaşması kapsamında risk oluşturduğu bildiriliyor.
Türkiye ve Brezilya’nın İran ile uranyum takas anlaşmasına da atıfta bulunulan kararda, Türkiye ve Brezilya’nın çabalarının “güven artırıcı önlem” olarak hizmet edebileceği belirtildi, bununla birlikte İran’ın nükleer meselenin özünü çözmeye yönelik çabalarda bulunması istendi.
Karara göre, İran’a halihazırda uygulanan silah ambargosu genişletiliyor, İran’ın nükleer programıyla ilgili olan bankalara yönelik sıkı denetim ve yaptırım getiriliyor. Ayrıca kararda, uluslararası alanda tüm İran bankalarıyla olan alım-satım işlemlerinin sıkı denetimi ve İran’a giden ve İran’dan gelen gemilerin yasaklanan kargo taşımaları yönüne ciddi şüphe duyulması durumunda açık sularda sıkı kontrolü de öngörülüyor.
Konseyin 5 daimi üyesi olan ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ile Almanya (5 1 ülkeleri) arasında 5 aydır müzakere edilen karar tasarısı üzerinde en sonunda geçen ay uzlaşma sağlanmış ve tasarı 18 Mayıs’ta Konseyin 10 geçici üyesine sunulmuştu.
Apakan: Barışçıl çözüme fırsat verinTürkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Ertuğrul Apakan, Türkiye’nin İran’ın nükleer meselesinin diplomatik ve barışçıl çözüm dışında bir şekilde çözülmesi seçeneğinin olduğuna inanmadığını söyledi. Apakan, Tahran anlaşmasının hayata geçirilebildiği takdirde, nükleer programa ilişkin kapsamlı sorunlara olumlu ve yapıcı bir atmosferde çözüm bulunmasına katkı sağlayabileceğini belirterek, bunun için de zaman ve mekan tanınması gerektiğini vurguladı.
Büyükelçi Apakan, BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı konuşmada, Türkiye’nin nükleer silahların yayılmasının önlenmesi kapsamındaki sorumluluklarına tamamen bağlı olduğunu ve bu kapsamda belli başlı tüm uluslararası anlaşma ve rejimlere taraf olduğunu belirtti.
En ağır yaptırımlarBM Güvenlik Konseyi’ne sunulan yeni yaptırım tasarısı taslağı, doğrudan İran’ın nükleer programını ve silah sektörünü hedef alıyor. 10 sayfalık taslakta yer alan kilit önemdeki maddelerden bazıları şunlar:
- İran’ın, uranyum madeni çıkarılması, zenginleştirilmesi, yeniden işlenmesi; nükleer malzeme ve teknoloji üretimi ve kullanımı; ağır su faaliyetleri ve nükleer silah taşıyabilen balistik füze teknolojisi konusunda yabancı yatırım yapması yasaklanacak.
- İran’a, savaş tankı, savaş uçağı, füze sistemleri gibi sekiz kategorideki ağır silahların satışına yasak getirilecek.
- Yabancı ülkelerin İran’a bu silahlar konusunda teknik eğitim vermesi, maddi destek sağlaması yasaklanacak.
- İran’ın, nükleer silah taşıyabilen balistik füzelerle ilgili her türlü faaliyeti yasa dışı kabul edilecek.
- Yasaklı kargo taşıdığından şüphelenilen gemilerde arama yapılması istenecek.
- İran Atom Enerjisi Kurumu’na bağlı İsfahan Nükleer Teknoloji Merkezi Başkanı Cevad Rahiki’ye de seyahat yasağı getirilecek.
Üç yaptırım paketi İran’ı ikna etmediBM Güvenlik Konseyi Aralık 2006, Mart 2007 ve Mart 2008’de İran’a yönelik 3 yaptırım tasarısını kabul etti.
1737 numaralı karar: - İran’la “hassas nükleer malzeme ve ekipman” ithalat-ihracatı bloke edildi.
- İran’ın nükleer faaliyetleriyle bağlantılı olan kişi ve kurumların mal varlıkları donduruldu.
- İran’ın nükleer programına herhangi bir şekilde katkıda bulunacak ekipman ve teknolojinin satışının önlenmesi istendi.
1747 numaralı karar: - İran’ın silah ithalatı yasaklandı.
- Mal varlığı dondurma uygulaması genişletildi ve devlete ait olan Sepah Bankası ve Devrim Muhafızları’na bağlı firmalar da dahil edildi.
1803 numaralı karar: - İran bankalarının işlemleri tetkik altına alındı.
- Nükleer programla bağlantılı kişi ve kurumlara yönelik mal varlığı dondurma ve seyahat kısıtlaması uygulaması genişletildi.
