İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2024 yılına ait insan hakları ihlallerine ilişkin hazırladığı raporu kamuoyuyla paylaştı. Rapor, Diyarbakır İHD Şube Sekreteri Ömer Saman tarafından açıklandı. Saman, bir yıl içerisinde bölgede en az 7 bin 431 hak ihlali yaşandığını belirtti.
264 kişi yaşamını yitirdi
Saman, yaşam hakkı ihlalleri kapsamında 31 kolluk görevlisi, 116 silahlı militan ve 117 sivilin hayatını kaybettiğini, 163 kişinin ise çeşitli şekillerde yaralandığını açıkladı. Keyfi öldürme, orantısız güç kullanımı ve yargısız infazlar sonucu 3 sivilin yaşamını yitirdiğini belirten Saman, resmi hata ve ihmallerle en az 19 yurttaşın da hayatını kaybettiğini aktardı.
Kadın ve çocuklar hedefte
Kadınlara yönelik ihlallere değinen Saman, 2024 yılında en az 118 kadının şüpheli şekilde, aile içi veya toplumsal şiddet sonucu yaşamını yitirdiğini, 27 kadının yaralandığını, en az 5 kadının ise cinsel saldırıya uğradığını söyledi. Güneydoğu Ekspres'in haberine göre, çocuklara yönelik hak ihlalleri kapsamında ise 19 çocuğun yaşamını yitirdiğini, 43 çocuğun fiziksel ve cinsel şiddete maruz kaldığını bildirdi.
İşkence, kötü muamele ve gözaltılar
Saman, en az 174 yurttaşın gözaltı yerlerinde veya sokakta işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını, 63 mahpusun cezaevlerinde benzer ihlaller yaşadığını belirtti. 108’i çocuk olmak üzere en az 2 bin 14 kişinin gözaltına alındığını, bunlardan 8’i çocuk olmak üzere 308 kişinin tutuklandığını söyledi. Ayrıca, yıl boyunca 972 ev ve iş yerinin baskına uğradığı kaydedildi.
İfade özgürlüğü ve cezaevi ihlalleri
Saman, 2024 yılında bölgede 6 etkinliğin yasaklandığını, 560 yayın organının toplatıldığını, anadili kullanımına yönelik 8 ihlal tespit edildiğini, 1 gazete ve 7 siyasi parti binasının saldırıya uğradığını aktardı. Cezaevlerinde 11 mahpusun yaşamını yitirdiğini, 1’inin ağır yaralandığını, 125 mahpusun sağlık hakkının ihlal edildiğini ve 22 mahpusun tecrit uygulamalarına maruz kaldığını ifade etti.
Ekonomik ve sosyal haklar ihlal edildi
Ekonomik ve sosyal haklara ilişkin veriler de raporda yer aldı. Saman, iş güvenliği sağlanmayan koşullarda 35 işçinin yaşamını yitirdiğini, 32 işçinin yaralandığını, 416 yurttaşın sağlık hakkının ihlal edildiğini belirtti. Ayrıca bölgede 7 belediyeye kayyım atandığını ve 4 belediye hakkında idari soruşturma başlatıldığını duyurdu.
"Müzakere süreci sürmeli"
Toplantıda konuşan İHD Batman Şube Başkanı Rümeysa Deniz Kaya ise şu çağrıda bulundu:
“Var oluş nedenimiz; hak ihlallerinin son bulduğu, adalet, barış ve demokrasinin tesis edildiği bir ülke ve dünyaya ulaşmaktır. Dün olduğu gibi bundan sonra da tüm zorluklara karşın insan hakları ihlallerini belgeleyip, raporlayarak görünür kılmaya, böylelikle önlemeye, cezasızlıkla mücadele etmeye ve insan haklarına saygıyı yükseltmeye devam edeceğiz. Bu temelde, Kürt Meselesinin demokratik yollarla çözümü için başlatılan müzakere ortamının sürdürülmesi ve sonuç alınması yönünde tüm kesimlerin daha fazla çaba göstermesi çağrısında bulunuyor, coğrafyamızda yaşanan insan hakları ihlallerinin son bulduğu, toplumsal barış ve özgürlüklerle dolu onurlu bir yaşam temenni ediyoruz.”
