TBMM Anayasa Komisyonu’nda başlayan iç tüzük görüşmelerinde, eski başbakan ve bakanların yargılanmalarının yolunu açacak düzenleme için sinyal verildi. CHP Ankara Milletvekili Murat Emir’in, iç tüzük metninde “Eski başbakanın nasıl yargılanacağının yer almadığı” yönündeki itirazına yanıt veren Anayasa Komisyonu Başkanı, AKP’li Bekir Bozdağ, konunun iç tüzük metnine ekleneceğini söyledi. Komisyon görüşmelerinin ilerleyen müzakerelerinde eski başbakanlarla ilgili konuda uzlaşma sağlandı. Mevcut İç Tüzük metninin 107. maddesi “Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Soruşturulması ve Yüce Divana sevki’ni düzenliyor ancak söz konusu maddede eski başbakanlarla ilgili bir ibare bulunmuyor.
Anayasa Komisyonu’nda gurubu bulunan 5 siyasi parti iç tüzük metninin önemli bölümünde mutabakat sağladı. CHP’nin itirazları da önemli ölçüde giderildi. Teklifin ilerleyen saatlerde anlaşmayla yeni haliyle düzenlenerek çıkarılması bekleniyor. Teklifin gelecek hafta Genel Kurul’a gelmesi bekleniyor.
Tutanaklarda eski başbakanlara ilişkin konuşmalar şöyle:
MURAT EMİR (Ankara) –Şimdi, mesela, başbakanların yargılanmasının Anayasa’da karşılığı yok. Eski bakanlar tamam, eski cumhurbaşkanları tamam ama eski başbakan nerede? Eski başbakan yok, Bakanlar Kurulu tanımını da kullanmamışsınız, orada belki bir bu işlerden anlayan teknisyen arkadaşlar yazsaydı bunu, hiç olmazsa Bakanlar Kurulu derlerdi, onu da yazmamışlar.
Eski başbakanın nasıl yargılanacağı burada yok. Hangi eski başbakanı bu Meclis soruşturmasından kaçırmaya çalışıyorsunuz? Bunlar eğer eksiklikse çok fena, çok fena. Tabii, eski başbakanların hepsi tertemiz değil mi?
BAŞKAN – Şimdi burada koyacağız.
MURAT EMİR (Ankara) – Bak, koyacaksınız götürdünüz mü. Demek ki neymiş? Demek ki bunu alelacele yazmışsınız.
TBMM BAŞKAN VEKİLİ MUSTAFA ŞENTOP (Tekirdağ) – Sayın Başkanım, değerli arkadaşlar; Murat Bey bana bir soru tevcih etti, birisi de verilen teklifle ilgili. Eski başbakan ve bakanların cezai sorumluğuyla, soruşturmasıyla ilgili verilen teklifte bir hüküm bulunmadığını söyledi. Bu, eklenebilir ama bunun bulunmaması bunlarla ilgili bir soruşturma yapılmayacağı anlamına gelmez. Normal olarak düşünürseniz, bu buraya konulmazsa zaten normal yargılama usulüne tabidir; milletvekili olmayan, bakan olmayan vatandaşlar gibidir anlamına gelir ki onlar açısından güvenceli bir durum değil, güve ncesiz bir durum ortaya çıkarılır ama bunu yazmamak bunların… Bu, mevcut bakanların veya Cumhurbaşkanı yardımcılarının yargılanma prosedürüne göre yargılanmayacağı anlamına gelmiyor. Öbür taraftan, Anayasa’nın 106’ncı maddesine bakmışsınızdır; orada da yok önceki başbakanların, bakanların yargılanmasıyla ilgili çünkü buna gerek yok. Ve hatırlarsınız, değişiklikten önceki Meclis soruşturmasında da yoktu önceki bakanlar, başbakanlar ama mevcutların yargılanma veya soruşturma usulüne uygun olarak yapılıyordu. Bunun yazılmamış olması buraya tabi olmayacağı anlamına gelmez. Anayasa maddesinde de yok, 106’da. Teklif, İç Tüzük’te bu maddeye göre tanzim edildiği için yazılmadı. Yazılabilir mi? Yazılabilir tabii ki, bunda bir sorun yok.
Diğer hususa gelince, Komisyonun teklifte bulunması, kanun teklifinde bulunması istisnai bir durumdur. Normalde komisyonlar kanun teklifinde bulunamazlar. Değişiklikten önceki Anayasa’da, biliyorsunuz, kimler teklifte bulunabiliyordu? Milletvekilleri ve hükûmet, tasarı oluyor hükûmetin ki.
Komisyonlar bulunabiliyor muydu, değişiklikten önceki Anayasa’da komisyonlara kanun teklifinde bulunma yetkisi veren bir hüküm var mıydı?
Yoktu ama İç Tüzük’te var. Ne diyor hâlen, şu anki İç Tüzük 35’inci maddenin ikinci fıkrasında? “Ancak, komisyonlar, 92 nci maddedeki özel durum dışında kanun teklif edemezler.” İç Tüzük’ün 92’nci maddesi ne diyor? “Ölüm Cezalarının Yerine Getirilmesine Dair Kanun Tasarıları ile Genel veya Özel Af İlanını İçeren Kanun Tasarı ve Teklifleri Madde 92- Ölüm cezaları hakkındaki kesinleşmiş mahkeme kararlarının yerine getirilmesine dair Başbakanlık yazıları, esas komisyon olarak Adalet Komisyonuna havale edilir. Adalet Komisyonu, bu yazıyı inceleyerek cezanın yerine getirilmesinin onaylanması veya onaylanmaması yönünde bir kanun metni hazırlar.” Dolayısıyla, Anayasa’da kanun önermek, milletvekillerine ve -daha önceki sistemi söylüyorum- hükûmete ait iken, komisyonların ayrıca kanun teklifinde bulunacağına dair bir hüküm yok iken İç Tüzük komisyonların bir kanun teklifinde bulunacağını düzenlemiş zaten. Şimdi, bizim yaptığımız: Ölüm cezası kalktı, bunu kaldırıyoruz ama tamamen ona benzeyen, aynı, uluslararası anlaşma ve uygun bulma kanunu. Burada da ölüm cezası, mahkeme kararı; ona uygun bulma kanunu düzenlenmiş, ona şeklen ben zeyen bir öneri bu. Başka alternatifler konuşabilir, tartışılabilir, ayrı mesele ama “Bu yoktur, Anayasa’ya aykırıdır.” demek yanlış bence düzenlemelere göre.
