HSYK kanunu yürürlüğe girdi

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısında değişiklik öngören "Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Kanun hangi değişiklikleri getirdi?

Kanun uyarınca HSYK, adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hâkim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere genelge düzenlemekle görevli olacak. 

HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı, ilgili dairenin teklifi üzerine hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması işlemleriyle inceleme ve soruşturmaya yer olmadığına ilişkin işlemlere "olur" vermekle görevli olacak. Başkan, Teftiş Kurulu Başkanı, başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcılarını atayacak. Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturmasıyla disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin bu kanunla verilen görevleri yerine getirecek. 

HSYK Genel Kurulu, üyeler hakkındaki suç soruşturmasıyla disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin görevleri yerine getirecek. Adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere yönetmelik çıkaracak, genelge düzenleyecek. 

Üyelerin görevlerini bakan belirleyecek

HSYK Başkanı, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını belirleyecek. Daire başkanları, her dairenin kendi üyeleri içinden üye tamsayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından Genel Kurul'ca seçilecek. Genel Kurul'un ilk toplantısında toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde 3 gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişi, daire başkanı seçilmiş sayılacak. Adalet Bakanlığı Müsteşarı daire başkanı seçilemeyecek. 

HSYK Üçüncü Dairesi'nin, hakim ve savcıların görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını Kurul müfettişleri veya müfettiş yetkilerini haiz kıdemli hakim veya savcı eliyle araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri için teklifte bulunma görevine, inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemler de eklenecek. 

HSYK Genel Sekreterliği Genel Sekreter, biri idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek 5 genel sekreter yardımcısı ile yeteri kadar tetkik hakimi ve bürolardan oluşacak. Genel Sekreter adaylarının belirleneceği toplantıya HSYK Başkanı katılamayacak. Seçimde her kurul üyesi bir adaya oy verebilecek. Seçim için yapılacak ilk toplantıda toplantı ya da karar yeter sayısı sağlanamaması halinde 3 gün içinde ikinci toplantı yapılacak. Bu toplantıya katılanların en çok oyunu alan 3 aday, teklif edilmiş sayılacak.

Genel sekreter yardımcılarını bakan atayacak

Genel sekreter yardımcıları, birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar arasından, muvafakatleri alınarak, HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı tarafından atanacak. 

HSYK tetkik hakimliğine, hakimlik ve savcılıkta fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün başarıyla Kurul hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılanlar arasından Birinci Daire tarafından teklif edilen adaylar arasından Genel Kurulca geçici veya sürekli çalıştırılmak üzere atama yapılacak.

Kurul personeli naklen veya açıktan atama yoluyla atanacak. Naklen atamalar HSYK Başkanı tarafından yapılacak. Açıktan ilk kez devlet memurluğuna atanacaklar, memurluğa giriş sınavında başarılı sayılanlar arasından, HSYK Başkanı tarafından oluşturulacak 3 kişilik komisyonun sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınavının sonucuna göre Başkan tarafından atanacak. Sınavla ilan edilecek kadro sayısının 5 katı aday çağrılacak. 

Teftiş Kurulu bakana karşı sorumlu olacak

Yasa, Teftiş Kurulu başkan yardımcısı sayısını ikiden üçe çıkarıyor. Üçüncü Daire Başkanı'nın gözetiminde görev yapan Teftiş Kurulu Başkanı, Adalet Bakanı olan HSYK Başkanı'nın gözetiminde görev yapacak. Teftiş Kurulu Başkanı, HSYK Başkanı'na karşı sorumlu olacak. Teftiş Kurulu, HSYK Başkanı tarafından verilen görevleri yerine getirecek. 

Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcıları birinci sınıf hakim ve savcılar arasından muvafakatleri alınarak HSYK Başkanı tarafından atanacak. Kurul başmüfettişleri, Teftiş Kurulu'nda fiilen 5 yılını doldurmuş, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş müfettişler arasından, kıdem sırasına göre Genel Kurul tarafından atanacak. 

Kurul müfettişleri, Birinci Daire'nin teklif edeceği adaylar içinden Genel Kurul tarafından atanacak. Adalet müfettişliğinden Kurul müfettişliğine veya Adalet Bakanlığı iç denetçiliğine, Kurul müfettişliğinden adalet müfettişliğine veya bakanlık iç denetçiliğine, bakanlık iç denetçiliğinden adalet müfettişliğine veya Kurul müfettişliğine muvafakat alınarak atama yapılabilecek. Bu atamalarda, önceki denetim biriminde geçen süre, yeni birimde geçmiş sayılacak. Müfettişlik ya da iç denetçilikten ayrılanların, yeniden bu görevlere atanmaları durumunda da süre bakımından aynı kural geçerli olacak.

HSYK üyeliğine seçimde 1 aday için oy verilecek

Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarıyla birinci sınıf adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından HSYK üyeliğine yapılacak seçimlerde, ancak 1 aday için oy kullanabilecek. Birden fazla aday için oy kullanılması halinde, verilen oy geçersiz sayılacak. 

Yasa, HSYK Genel Kurulu'nun toplantı yeter sayısında da değişiklik yapıyor. Mevcut kanuna göre en az 15 üyeyle toplanan ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alan HSYK Genel Kurulu, yasanın yürürlüğe girmesiyle üye tamsayısının salt çoğunluğuyla toplanacak ve karar alacak. 

Genel Kurul'un toplantı günlerini HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı tespit edecek. Başkan, gereken hallerde veya üye tamsayısının salt çoğunluğunun, görüşülecek konuyu da belirten yazılı talebi üzerine olağanüstü toplantı çağrısı yapabilecek. 

Genel Kurul'un toplantı gündemi başkan tarafından, işin önemine, ivedi veya süreli oluşuna göre düzenlenecek. Gündemde, ancak düzenlenmesinden sonra ivedi ve süreli işlerin ortaya çıkması halinde ve toplantı gününden en az bir gün önce başkan veya üyelerden birinin yazılı talebi üzerine Genel Kurul üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararıyla değişiklik yapılabilecek. İvedi ve süreli olmayan talepler ele alınmayacak. Gündemdeki işlerden birinin, sırasından önce ya da sonra görüşülmesi, ertelenmesi veya gündemden çıkarılması aynı usule tabi olacak. 

Personelin görevi sona erdi

Yasanın yürürlüğe girmesi ile HSYK'da görev yapan Genel Sekreter, Genel Sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri, tetkik hakimleri ve idari personelin görevleri sona erdi. 

Yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 10 gün içinde HSYK Başkanı tarafından Teftiş Kurulu Başkanı, başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcıları atanacak. Genel Kurul, yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 10 gün içinde genel sekreter adaylarını belirleyecek ve HSYK Başkanı, sonraki 3 gün içinde bu adaylar arasından Genel Sekreteri atayacak.

HSYK'nın seçimle gelen üyelerinin, disiplin suçu oluşturan eylemleri sebebiyle haklarında yürütülecek disiplin soruşturması HSYK Başkanı, disiplin kovuşturması Genel Kurul tarafından yapılacak. HSYK Başkanı, ihbar ve şikayetle ilgili, doğrudan veya yaptırdığı inceleme sonucuna göre soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verecek. Soruşturma açılmasına karar vermesi halinde, üyeler arasından 3 kişilik soruşturma kurulu görevlendirecek. Soruşturma kuruluna yaşça büyük olan üye başkanlık edecek. Soruşturma kurulu, disiplin cezası verilmesine yer olup olmadığı hakkındaki kanaatini belirten bir rapor hazırlayarak HSYK Başkanına verecek. Başkan, soruşturma sonucunu ilgiliye yazılı olarak bildirecek ve dosyayı kovuşturma işlemlerinin yürütülmesi için Genel Kurul'a sunacak. Genel Kurul, kovuşturma aşamasına ilişkin olarak bizzat veya vekili aracılığıyla sözlü ya da yazılı savunmasını yapmak üzere 7 günden az olmamak üzere süre verecek. Kurulun seçimle gelen üyelerinin, Kurul üyesi olmadan önceki eylemlerinden dolayı disiplin soruşturma veya kovuşturmaları HSYK Başkanı ve Genel Kurul tarafından karara bağlanacak. 

HSYK'nın seçimle gelen üyelerinin görevleriyle ilgili suçlarıyla kişisel suçları hakkındaki soruşturma izni işlemleri HSYK Başkanı, kovuşturma izni işlemleri Genel Kurul tarafından, kovuşturma açılması kararı ve kovuşturma mercilerinin belirlenmesi ise gösterilen yetkili merciler tarafından yapılacak. HSYK Başkanı, suç ihbar ve şikayetlerini doğrudan ya da inceleme yaptırdıktan sonra soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verecek ve soruşturma açılmasınakarar verilmesi halinde, üyeler arasından 3 kişilik kurul seçecek. 

Soruşturma kurulu, kanaatini belirten raporu, Genel Kurul'a sunulmak üzere başkana verecek. HSYK'nın seçimle gelen üyelerinin kurul üyesi olmadan önceki suç teşkil eden eylemlerinden dolayı soruşturma yapılması ve kovuşturma izni işlemleri bu hükümlere göre yürütülecek. 

Kurulda görevi sona eren idari personel dışındaki kişiler uygun görülecek göreve, idari personel ise Adalet Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatında uygun kadrolara atanacak. 

HSYK tarafından çıkarılan genelgelerin tümü yasanın yürürlüğe girmesiyle yürürlükten kalkacak, yönetmeliklerin bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek. 
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde, adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından yapılacak HSYK üyeliği seçimlerinde, adayların meslekte 20 yıl çalışmış olma şartı aranacak. Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurulları ile Yükseköğretim Kurulu ve baro başkanlarınca Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her boş üyelik için bir adaya oy kullanılacak.

Yasaya göre, daha önce HSYK tarafından yurt dışına gönderilen meslekleriyle ilgili staj ve araştırma yapacak, kurs, eğitim, öğrenim görecek, iç veya dış burstan yararlanan hakim ve savcılar, Adalet Bakanlığı tarafından yurt dışına gönderilecek. 

HSYK'nın, Adalet Bakanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatında, bağlı ve ilgili kuruluşlarında, uluslararası kuruluş veya mahkemelerde ya da geçici yetki veya görevlendirmeyle başka kurum, kurul veya kuruluşlarda görev yapanlar dışındaki hakim ve savcıları yurt dışına gönderme yetkisi de kaldırılacak.

HSYK'nın, yurt dışına gitmek için şahsi olarak özel burs sağlayan hakim ve savcılara aylıksız izin verme yetkisi olmayacak. Hakim ve savcıların, dış temsilciliklerde, uluslararası mahkeme veya kuruluşlarda muvafakatleri alınarak görevlendirilmesini Adalet Bakanlığı yapacak. 

Hakim ve savcıların meslek içi eğitimleri de bundan böyle HSYK yerine, Türkiye Adalet Akademisi'nce yaptırılacak. Bu eğitimin usul ve esasları, HSYK'nın görüşü alınarak Türkiye Adalet Akademisi'nce hazırlanan yönetmelikle belirlenecek.

Başkanlık için Bakan 3 aday belirleyecek, Bakanlar Kurulu atayacak

Türkiye Adalet Akademisi'nde Genel Sekreterlik pozisyonu kaldırılacak. Adalet Akademisi Başkanlığı, başkan ile üç başkan yardımcısından oluşacak. Adalet Akademisi Başkanı ile başkan yardımcılarının seçiminde ayrı esaslar uygulanacak.

Başkanlık için 3 adayı Türkiye Adalet Akademisi Yönetim Kurulu yerine Adalet Bakanı gösterecek. Başkan, yürürlükteki kanunda olduğu gibi Bakanlar Kurulu tarafından görevlendirilecek ya da atanacak. Yürürlükteki kanun uyarınca başkanla aynı kriterlerin geçerli olduğu başkan yardımcıları ise Adalet Bakanı tarafından görevlendirilecek ya da atanacak. Süresi biten başkan ve yardımcılarının 2 dönem daha göreve devam etme imkanı bir dönemle sınırlandırılacak.

Türkiye Adalet Akademisi'nde kaldırılacak genel sekreterlik yerine çeşitli daire başkanlıkları kurularak hizmet birimleri oluşturulacak. Daire başkanlıklarına Adalet Bakanı tarafından atama yapılacak. Genel Kurul'a Askeri Yargıtay Başkanlar Kurulu, Askeri Yargıtay üyeleri arasından bir üye, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin hakim sınıfından olan üyeleri arasından bir üye, HSYK, kurul üyeleri arasından bir üye seçecek.

Adalet Bakanı birinci sınıf olan ve birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından 4, idari yargı hakim ve savcıları arasından 2 üye görevlendirecek. Yükseköğretim Kurulu, hukuk fakültelerinin öğretim üyeleri arasından 2 üye, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu en az 15 yıl fiilen mesleği icra etmiş avukatlar arasından 1 üye, Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulu birinci sınıf noterler arasından bir üye seçecek. Adalet Akademisi Başkanı ve yardımcıları Genel Kurul'un tabii üyesi olacak.

Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu sadece nisan ayında toplanacak. Türkiye Adalet Akademisi Yönetim Kurulu'nun beş asıl, üç yedek üyesi, Genel Kurul üyeleri arasından seçilecek. Adalet Akademisi Denetim Kurulu, Genel Kurulun kendi üyeleri arasından seçtiği üç asıl iki yedek üyeden oluşacak. 

Akademi Başkanı ile tüm personelin görevleri sona erdi

Kanun ile 4954 sayılı Adalet Akademesi Kanuna eklenen geçici maddeye göre de Kanunun Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle Türkiye Adalet Akademisinde, Başkan, Başkan Yardımcıları, Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyeleri, Genel Sekreter, Eğitim Merkezi Müdürü ve müdür yardımcıları, görevlendirilen hakim ve savcılar ile diğer personelin görevleri sona erdi. 

Eğitim Merkezi Müdürü ve müdür yardımcıları, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından, kadrosu Akademide bulunan diğer personel ise Adalet Bakanlığı tarafından görevlerinin sona erdiği tarihten itibaren 15 gün içinde kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve atanacak. Akademide geçici görevlendirilen hakim ve savcılar ile diğer personel, kadrolarının bulunduğu yerlerde göreve başlayacak.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 gün içinde Bakan tarafından başkan yardımcıları ve daire başkanları atanacak, 15 gün içinde Bakan tarafından üç başkan adayı belirlenerek Bakanlar Kuruluna sunulacak ve ilk Bakanlar Kurulu toplantısında Başkanın atama ya da görevlendirmesi yapılacak.

Kanuna göre Başkan atanıncaya ya da görevlendirilinceye kadar Başkan tarafından yapılması gereken görev ve hizmetler, Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürü tarafından yürütülecek.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan Başkanlık, Yönetim Kurulu ve Genel Kurul karar ve yönetmeliklerinin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek. Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde hazırlanarak yürürlüğe konulacak.

Akademi idari personeli için yapılacak atamalarda, 2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda yer alan sınırlamalar uygulanmayacak.

Öte yandan, kanunun ekli listesinde, Türkiye Adalet Akademisi, HSYK ve Adalet Bakanlığının iptal veya ihdas edilen kadrolarına ilişkin bilgiler da yer aldı.