Altı ayrı tıp fakültesinden profesör doktorlar Ayşe Avcı, Nahit Motovallı Mukaddes, Bengi Semerci, Selahattin Şenol ve Yankı Yazgan ile Doç. Dr. Eyüp Sabri Ercan bir araya geldi, çocukluk çağının en önemli psikiyatrik sorunlarından dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuyla ilgili bir uygulama kılavuzu hazırladı.
Türkiye’de bugüne kadar dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu konusunda bir uygulama kılavuzu bulunmuyordu. Profesyoneller tanı ve tedavilerini planlarken çoğunlukla Kuzey Amerika ve Avrupa çocuk psikiyatrisi toplulukları tarafından hazırlanan kılavuzlardan yararlanıyordu. Genel sağlık sistemindeki farklılıklar, tedavi olanaklarının aynı olmaması, bazı ilaçların Türkiye’de bulunmaması gibi nedenlerle söz konusu kılavuzların uygulanması zordu veya mümkün değildi.
Erkek çocuklarda daha sık
Kılavuzda yer alan bilgilere göre, tüm dünyada çocuk ve ergenlerin yüzde 5.29’u dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sorunundan etkileniyor. Erkeklerde, kızlardan yaklaşık 3 kat daha sık görülüyor. Kızlarda kliniklere başvuru oranları da düşük. Erkekler 9 kat daha sık başvuruyor.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda kalıtımın rolünün ciddi olduğu artık biliniyor. Birbirinden bağımsız 20 ikiz çalışmasının sonuçlarına göre, sorunun nedenleri arasında kalıtımın rolü yüzde 76. Genetik bilimindeki gelişmeler ışığında DRD4, DRD5 ve DAT-1 genlerinin bu sorundan sorumlu olduğu yönünde bulgulara rastlandı. Genetiğin yanı sıra, perinatal stres, düşük doğum ağırlığı, gebelikte toksinlere maruz kalma ve kafa travması gibi faktörlerin de payı var.
Yetişkinlikte devam edebilir
Hürriyet’in haberine göre; dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sorunu bulunanların yüzde 80’i ergenlik, yüzde 65’i erişkinlik döneminde aynı sorunla yaşıyor. Ayrıca çocukluğunda dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu olanlar, olmayanlara oranla:
• Antisosyal kişilik bozukluğu ve alkol-madde kullanım bozuklukları gibi psikiyatrik,
• Kapasitenin altında okul başarısı gösterme veya okuldan atılma gibi akademik,
• Sık kazaya uğrama, kazalara neden olma, sık boşanma, erken yaşta gebelik, düşük iş başarısı, işsizlik gibi sosyal risklere maruz kalıyor.
Reklamlardaki anneler
Neden güzel yemek yapmak zorundayız?
Ne zaman şüphe edilmeli?
Okul öncesi dönemde gözden kaçabilir
Dikkat eksikliği okul öncesi dönemde fark edilmeyebilir. Ancak bu çocukların bir kısmı ders dışı işlerde de çabuk sıkılırlar. Zekâ düzeyi iyi ve ek olarak özel öğrenme güçlüğü olmayan çocuklar, ilkokulun 3 ve 4’üncü sınıflarına kadar derslerde sorun yaşamayabilir. Çalışmadıkları ve dersi iyi takip etmedikleri halde notları kötü olmayabilir. Derslerin ağırlaşmasıyla birlikte başarıda ciddi düşüşler yaşanmaya başlanır.
Tipik belirtiler
• Çoğunlukla elleri ayakları kıpır kıpırdır ve oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
• Çoğu zaman hareket halindedir, koşuşturur durur, yükseklere tırmanır.
• Dikkati konu dışı uyaranlarla çabuk dağılır.
• Zihinsel çaba gerektiren ders dinleme, ders çalışma, okuma ve yazma görevlerinden kaçar.
• Ödevlerde ve sınavlarda dikkatsizce hatalar yapar.
• Sabırsızdır, sırasını beklemekte güçlük çeker.
• Kendisiyle konuşulduğunda sanki dinlemiyormuş izlemini verir.
• Sakin ve gürültüsüz biçimde oynamakta zorluk çeker.
• Verilen ödevleri yapmakta zorlanır, bu işi tamamlamadan diğerine geçer.
• Çok konuşur, sık sık başkalarının sözünü keser ve lafa girer.
• Çabuk unutur, sık eşya kaybeder.
• Çoğu zaman sonuçlarını düşünmeden tehlikeli işlere girişir.
