-Hibrit sebze çeşidi artırılacak ANKARA (A.A) - 17.08.2011 - Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşitlerinin Geliştirilmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projesi ile hibrit sebze çeşitleri kullanım oranının 2013 yılı sonunda yüzde 50-60'a çıkarılması hedefleniyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü uzmanları, AA muhabirine, ''Türkiye F1 hibrit sebze çeşitlerinin geliştirilmesi ve tohumluk üretiminde Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projesi, mevcut durum, geliştirilen çeşitler''e ilişkin açıklamalarda bulundu. Projenin başlangıç yılı olan 2004'te yüzde 10 seviyelerinde olan yerli hibrit sebze çeşitlerinin kullanım oranının 2009'da yüzde 25'e, 2013 yılı sonunda yüzde 50-60 düzeyine çıkarılmasının planlandığını anlatan uzmanlar, projenin uygulanmasıyla yerli hibrit sebze çeşitlerinin kullanım oranının 2009 yılı için belirlenen hedef olan yüzde 25'in üzerine çıktığını, yüzde 35'lere ulaşıldığını ifade ettiler. Proje çerçevesinde, kamu kuruluşları olan Bakanlık Araştırma Enstitüleri'nin nihai çeşide ulaşmak hedefinden vazgeçerek, hibrit çeşit geliştirmek isteyen özel sektör firmalarına amaçları doğrultusunda kullanabilecekleri yarı-yol materyalleri hazırlamakla görevli olduğunu belirten uzmanlar, bu şekilde, hem kamu hem de özel sektörün iyi oldukları alanda faaliyette bulunması, kaynak israf etmeden ve birbirlerinin eksiğini tamamlayarak çalışılmasının planlandığını kaydettiler. Projeyle, 2004 yılından itibaren 10 yıl içerisinde Türkiye'de kullanılan hibrit sebze çeşitlerinin yüzde 50-60'ının yerli hibritler olmasının hedeflendiğini kaydeden uzmanlar, ''Projenin uygulanmasından sonra, yerli kökenli hibrit sebze tohumluğu oranının artırılmasıyla, bu tohumlukların ve/veya bunlardan elde edilecek yüksek verimli, olumsuz çevre koşullarına daha dayanıklı ve kaliteli çeşitlerin iç ve dış pazarlamasıyla çok yüksek kazanımlar söz konusu olabilecek'' diye konuştular. Uzmanlar, ana çalışma konusu 8 adet sebze türünde (domates, biber, patlıcan, hıyar, karpuz, kavun, kabak, lahana) nitelikli genitörlerin elde edilerek özel sektörle birlikte ıslahta kullanımı olan projeyle elde edilen bazı önemli çıktıları şöyle özetledi: ''Proje başlangıcında kamu ve özel sektörde büyük ölçüde ihtiyaç duyulan ıslahçı sayısı artırıldı ve enstitülerde yaklaşık 30 kişilik Türkiye'nin en büyük organize ıslah grubu oluşturuldu. Enstitülerin elinde bulunan gen havuzu yaklaşık 10 kat artırıldı, bir kısmının sınıflamaları yapılarak ıslahçıların kullanımına sunuldu. Laboratuvar ve iklim kontrollü seralar kullanılarak önemli hastalık ve bazı zararlılara olan dayanıklılık testlemelerine başlandı. Kısa ve orta vadeli ıslah ar-ge projeleri ile gerçek anlamda özel sektör, enstitü ve üniversite işbirliği sağlandı.'' -5 türde hibrit çeşit geliştirildi- Proje faaliyetleri ile şu ana kadar 8 sebze türünde özel sektöre, 18 hat satışı, polen taşıma yöntemi ile 15 kısa, 4 orta vadeli proje yapıldığını bildiren uzmanlar, ''Ayrıca, 1756 adet hat ve hibrit teslim edildi. Proje ile özel sektör tarafından iki ayrı domates, sivribiber, kavun ve hıyar olmak üzere 5 türde hibrit çeşit geliştirildi'' diye konuştular. Tohumculuk sektörünün bir endüstri haline geldiği günümüzde, sertifikalı tohumluk kullanımı oranının tarımsal gelişmişlik göstergesi sayıldığını belirten uzmanlar, ''pazarın istediği kalitede, verimi sınırlayan faktörlere dayanıklı, hibrit olmayan standart çeşitlerden yüksek nitelik ve niceliklere sahip olması, ticari tohumculukta yüksek gelir eldesi sağlaması, çiftçinin satın alma gücünü artırması, uygun teknolojinin gelişmesi ve yüksek verimleri nedeniyle birim alandaki üretim maliyetlerinin düşük olması'' gibi nedenlerin hibrit çeşitlerin üretime girmesinde etkili olduğunu anlattılar. -Hibrit tohum nedir?- Hibrit tohumluk, aynı türe ait bitkinin genetik bakımdan kendisiyle yakın akraba olmayan bir başka bitki ile tozlanmasıyla yani melezlenmesiyle elde ediliyor. Yani aynı bitki türünün farklı ailelerden gelen ana ve baba bitkiler birleştirilerek F1 denilen melez tohum elde ediliyor. Söz konusu tohum, hastalık ve zararlılara, sıcağa ya da soğuğa karşı dayanıklılığı, raf ömrünün uzunluğu ve yüksek verim sağlaması gibi nedenlerle üretimde tercih ediliyor. F1 hibrit tohumdan üretilen ikinci ve daha sonraki nesiller ilk melezlemede elde edilen olumlu özellikleri taşımadığı için F1 tohum ancak bir yıl başarılı şekilde tarımsal üretim için kullanılabiliyor.
