Değerli Maden Taş ve Döviz Piyasası Kurum ve Kuruluşlar Derneği (DEMAD) Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Erdal Tunçer, Türkiye genelinde Hazine Müsteşarlığı'ndan izin ve yetki belgesi alarak açılan döviz bürosu sayısının 830 olduğunu belirterek, "Ülkedeki toplam döviz bürosu sayısı 3830. Yani bu iş yerlerinin yüzde 78'i yasal değil" dedi.
Tunçer yaptığı açıklamada, Türkiye'de Hazine Müsteşarlığı'nca Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar kapsamında kuruluşuna izin verilmiş 750 döviz bürosu olduğunu, bunların 80 tane de ek şubelerinin bulunduğunu söyledi.
Şu anda Türkiye genelinde Hazine'den izin alarak resmi şekilde faaliyet gösteren 830 döviz bürosu bulunduğunu dile getiren Tunçer, döviz bürolarının halkın, toplumun, turistlerin elindeki dövizleri alarak bankalara ya da bankaların dövizlerini de alarak halka kanalize ettiğini anlattı.
Tunçer, bu büroların döviz değişimi yaptığı gibi altınları da istenilen para birimleri ile değiştirebildiğini kaydederek, altın işlemleri yapılabilmesi için İstanbul Altın Borsası'na üye olunması ve Hazine'den ek izin alınması gerektiğini aktardı.
"Yasal döviz bürosu olmayan iller var"
Döviz bürolarının halkla direkt diyalog halinde olduğunu belirten Tunçer, Türkiye genelindeki 830 döviz bürosunun 450'sinin İstanbul'da olduğunu, onun dışında hiç yasal döviz bürosu bulunmayan illerin bile bulunduğunu bildirdi.
"Günlük işlem hacmi 250 milyon dolar"
Tunçer, her döviz bürosunda en az 11-12 kişi çalıştığını, bu sayının 25-30'a kadar çıkabildiğini kaydederek, yasal olarak açılan döviz bürolarında toplam çalışan sayısının 12-13 binleri bulduğunu söyledi.
Döviz bürolarının günlük işlem hacminin 250 milyon dolar olduğunu dile getiren Tunçer, buradaki işlemlerin yüzde 99,99'unun resmi olduğunu, yasal olmayan işlem yapılamadığını vurguladı.
"Döviz alım-satım yapmaları yasak"
"Türkiye genelinde Hazine tarafından izin alarak açılmış tam 830 döviz bürosu var. Hazine'den izin ve yetki belgesi almadan döviz bürosu açamazsınız. Ancak ülkedeki toplam döviz bürosu sayısı 3830. Yani döviz bürosunun yaptığı işlemleri yapan bu iş yerlerinin yüzde 78'i yasal değil. Bir bakıma 'her 5 döviz bürosundan 4'ü kaçak' diyebiliriz.
Hazine'den izin almadan kuyumcu, western union gibi isimler altında dükkan açarak, otellerde büfe kurarak veya direkt iş açıp döviz alım satımı yapan var. Normalde bu gibi kurum veya kuruluşların döviz alım-satımı yapması yasaktır ve cezası vardır."
Tunçer, özellikle alışveriş merkezlerinde ve otellerde çok sayıda döviz bürolarının kurulduğunu, bu yerlerin yetkili belgesi olmadığını vurguladı.
Caydırıcı ceza talebi
Tunçer, 1567 Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Kanunu'nun 3a maddesine göre kanun ve kararlara aykırı davrananlara, yetkisiz olarak, Hazine'den izin almadan kaçak olarak faaliyet gösteren kuruluşlara, aynı kanunun 3c maddesi uyarınca ceza kesildiğini söyledi.
Bu cezanın alt limitinin 6306 TL, üst limitinin 52.601 TL olduğunu dile getiren Tunçer, şu ifadeleri kullandı:
"Yetkisiz olarak faaliyet gösterenlere sadece yetkisiz faaliyetten dolayı ceza kesilirken, bu kimseler haklarında şikayet yoksa cezasız şekilde ellerini kollarını sallayarak İstanbul'un değerli semtlerinde veya büyük şehirlerimizde faaliyet gösteriyor. Hazine'den gerekli izinleri alarak faaliyet gösteren bizim gibi yetkili döviz büfeleri bazı zamanlarda işlerimizin yoğunluğundan veya elektrik kesintisi, arıza gibi nedenlerle bilgisayarlarımızın çalışmamasından dolayı düzenleyemediğimiz döviz alım ve satım belgelerinin her biri için farklı cezalara maruz kalmaktayız. Bahsettiğim rakamlar yasal olmayan döviz büroları için çok ama çok küçük meblağ. Bazıları ceza yedikten sonra bu işleme devam ediyor. İsteğimiz ciddi bir denetim olması ve caydırıcı cezaların gelmesi."
Devletin vergi kaybı
Tunçer, dernek olarak kendilerinin bu yasal olmayan döviz bürolarını belediyelere, savcılıklara defalarca şikayet ettiğini kaydederek, ancak istedikleri sonucu bir türlü alamadıklarını bildirdi.
Yasal olmayan döviz bürolarının kaçak personel de çalıştığını dile getiren Tunçer, "Mesela bizler her yıl yetkili müessese vergi harcı ödüyoruz. Bu rakam ortalama 30 bin lira. Bu her yıl ödenmesi gereken mecburi tutar. 3 bin döviz bürosu bunu ödemiyor. Yani 90 milyon lira kayıp buradan var. Onun dışında kurumlar vergisi, gelir vergisi vermiyorlar. Yani onları da hesapladığımızda kaçak döviz büroları yüzünden devletin her yıl yüz milyonlarca lira vergi kaybı var" şeklinde konuştu.
Tunçer, yetki belgesi olmadan işlem yapan bu büroların Sirkeci'nin merkezinde bile büro açtığını kaydederek, bu gibi yerlerin zaman zaman yüksek kar hevesiyle vatandaşı da zarara uğratabildiğini söyledi.
Hazine Müsteşarlığı'nın "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliği"nin 30 Ocak'ta Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdiğinin hatırlatılması üzerine Tunçer, şöyle konuştu:
"Yeni tebliğin 5. maddesinde 'Yetkili müesseselerin kurulması ve faaliyete geçmesi için müsteşarlıktan izin alınması şarttır. Faaliyet izni bulunmayanlar veya iptal edilenler, yetkili müessese faaliyetinde bulunamazlar; ticaret unvanlarında, iş yeri açma ruhsatlarında, ilan ve reklamlarında, iş yerlerinde veya internet sitelerinde dövize ilişkin işlem yaptıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime, deyim ve işaret kullanamazlar' ifadeleri bulunuyor. Ancak buna rağmen yeni tebliğde caydırıcı cezaya yönelik herhangi bir madde, yenilik yok."
